تصويري تازه از تلسكوپ فضايي اسپيتزر (Spitzer Space Telescope) ناسا (NASA)، ستارهاي نوزاد را در فاصلهي 1140 سال نوري از زمين نشان ميدهد كه در حال دميدن در دو "حباب" عظيم است. اما اين ستارهي كودك كه HH 46/47 نام دارد، براي باد كردن حبابها در فضاي بيرون نه از آدامس بادكنكي بلكه از فورانهاي قدرتمندي از گاز استفاده ميكند.
در اين تصوير پردازش شده از تلسكوپ فضايي اسپيتزر، ستارهي نوزاد HH 46/47 در حال دميدن دو "حباب" بزرگ
ديده ميشود. اين ستاره 1140 سال نوري از زمين فاصله دارد. (براي ديدن تصوير بزرگتر روي عكس كليك كنيد.)
NASA/JPL-Caltech
در مركز تصوير استپيتزر ميتوان ستارهي خردسال را به صورت نقطهاي سفيد ديد. دو حباب به صورت پوستههاي بيضوي توخالي از مادهي سبزآبي رنگ نشان داده شدهاند كه از ستاره به بيرون گسترده شده. باريكههاي سبز رنگ در تصوير نشانگر گاز هيدروژن ملكولي گرم است در حالي كه ته رنگ آبي، حاصل پراكنش نور ستاره در غبار گرداگرد ستاره است.
اين حبابها هنگامي تشكيل شدند كه فورانهاي قدرتمندي از گاز كه با سرعت 200 تا 300 كيلومتر بر ساعت در حركت بودند، با ابرهاي گازي كيهاني كه HH 46/47 را دربرداشتند، برخورد كردند. لكههاي قرمز رنگ در انتهاي هريك از حبابها، نشانگر حضور گاز گوگرد و آهن در جايياند كه فورانهاي باريك ستاره هماكنون در حال برخورد رو در رو با ابرهاي گازي كيهاني و مواد غباري هستند.
به گفتهي تانگاسمي ولوسامي (Thangasamy Velusamy) از آزمايشگاه پيشرانه جت ناسا (NASA Jet Propulsion Laboratory) در پاسادناي كاليفرنيا (Pasadena, Calif )، ستارگان نوزاد و قرصهاي تشكيل سيارهاي بالقوهي آنان با متوقف ساختن و جذب گاز و غبار پيرامون به وسيلهي گرانش، رشد ميكنند. گمان دانشمندان بر اين است كه وقتي ستارهي نوزاد مركزي، بادها و فورانهاي قدرتمندي ايجاد ميكند كه مواد پيراموني را ميپراكنند، اين قرصها از توقف باز ميايستند.
ولوسامي ميگويد: "استپيتزر ميتواند از اين فورانها و بادها، در پرتوي فروسرخ تصويربرداري كرده و به ما در فهم جزييات اين پديده، ياري برساند."
براي اخترشناساني كه ميدانند دنبال چه چيزي بگردند، ابزارهاي فروسرخ فوقِ حساس استپيتزر، وسيلهاي عالي است تا ستارگان جوانِ پوشيده در ابرهاي ضخيمِ غبار كيهاني و گاز را مطالعه و اطلاعاتي دربارهي رشد آنان آشكار كنند. ولوسامي با اين حال خاطرنشان كرد كه غالباً رسيدن به تصوري روشن و باجزييات از ستارگان نوزاد و "مشكلات رشد" آنان براي خيليها دشوار است.
وي گفت: "وقتي در يك تلسكوپ ستارهاي را مينگريد، تصوير ستاره به اندازهاي معلوم تار ميشود و هرچه تلسكوپ كوچكتر باشد، اين تاري بيشتر است."
دانشمندان در آزمايشگاه جت پيشرانه، JPL، براي رفع اين عدم وضوح، روش پردازش تصوير پيشرفتهاي را براي دادههاي اسپيتزر توسعه دادهاند كه واهمپيچي Hi-Resـ(Hi-Res deconvolution) نام دارد. اين پردازش، تاري را كاهش ميدهد و تصوير را واضحتر و تميزتر ميكند تا دانشمندان بتوانند تابشهاي اطراف ستارگانِ در حال شكلگيري را با جزييات بيشتري ببينند. وقتي ولوسامي و گروهش اين روش را روي تصوير اسپيتزر از HH 46/47 اجرا كردند، توانستند بادهاي ستاره و فورانهايي از گاز را مشاهده كنند كه در حال حفر اين حبابهاي آسمانياند.
به گفتهي ويليام لَنجر (William Langer) از JPL، اين تصوير به دانشمندان كمك ميكند تا تعيين كنند كه از ميان بسياري مكانيسمهاي مختلف، كدام يك باعث ايجاد بادها و فورانهاي ستارگان نوزاد ميشود.
اين تصوير فروسرخ، مركب از سه رنگ است با دادههايي در طول موج 6/3 ميكرون كه با رنگ آبي نمايانده شده و 5/4 و 8/5 ميكرون كه با رنگ سبز و 24 ميكرون كه با رنگ قرمز نمايانده شدهاند.
اين مقاله دربارهي HH46/47 كه توسط ولوسامي، لَنجر و كِنِت مارش (Kenneth Marsh) ــ همگي از JPL ــ نوشته شده است، در شمارهي اكتبر نشريهي اخترفيزيك (Astrophysical Journal Letters) منتشر شد.