جدیدترین چرخه یازدهساله خورشیدی، اوایل این هفته نخستین نشانههای خود را بروز داد. فعالیتهای خورشید هر یازده سال به حداکثر میرسد که ظهور لکههای خورشیدی متعدد از نشانههای آن است. فورانها و طوفانهای خورشیدی در این دوره به شدیدترین حالت ظاهر میشوند و شرایطی نسبتا خطرناک را برای بسیاری از کارهای روزمره و بخصوص مرتبط با فناوریهای فضایی در سراسر جهان پدید میآورند.
داگلاس بیسکر، خورشیدشناس مرکز پیشبینیهای رویدادهای فضایی در ایالات متحده (NOAA) با اشاره به ظهور نخستین نشانه چرخه خورشیدی جدید گفت: «این لکه همانند نخستین نسیم بهاری است که فرارسیدن فصل جدیدی را نوید میدهد. دراین مورد، این لکه نخستین نشانه طوفانهای خورشیدی است که طی چند سال آینده رفتهرفته افزایش خواهند یافت».
لکه خورشیدی، منطقهای از سطح خورشید است که فعالیتهای مغناطیسی بسیار شدید و سازمانیافتهای در آن روی میدهد؛ اما دمای سطح آن حدود یکهزار درجه سانتیگراد از دیگر نواحی خورشید کمتر است و بههمین دلیل، درخشندگی کمتری دارد و تیرهتر دیده میشود. انتظار میرود دوره یازدهساله جدید خورشید که چرخه 24 خورشیدی نام دارد، رفتهرفته طوفانها و لکههای بیشتری را به نمایش بگذارد که اوج این فعالیتها در سال1391 و 1392 هجری شمسی است. البته طوفانهای ویرانگر خورشیدی غیرقابل پیشبینی هستند و هر زمانی میتوانند روی میدهند.
در طوفان خورشیدی، موادی با بار الکتریکی فراوان به خارج خورشید پرتاب میشوند و اگر به زمین برسند، اختلالات مغناطیسی شدیدی را پدید میآورند که میتواند به قطع شبکههای انتقال برق، اختلال در ارتباطات و بروز مشکلات در ماهوارهها و فضاپیماها گردد. این طوفانها میتواند پرتوهای خطرناکی را به فضانوردان بتاباند و آنها را دچار مشکل کند و همچنین میتواند ماهوارههای ارتباطی تجاری و سیستم موقعیتسنجی جهانی، GPS را از کار بیاندازد و بهسادگی، بسیاری از فعالیتهای روزانه را مانند ارتباطات تلفنهای همراه یا دریافت پول از دستگاههای خودپرداز بانکها را در بسیاری از نقاط زمین متوقف کند. وابستگی بیشازپیش انسانها به فناوری فضایی چنین دردسرهایی را نیز درپی دارد و این، اهمیت پیشبینی رویدادهای فضایی و بخصوص طوفانهای خورشیدی را بیش از پیش نشان میدهد.
بهار امسال، کارشناسان NOAA در کنفرانسی مشترک با کمیته بینالمللی خورشیدشناسان، پیشبینی کرده بودند که چرخه 24 خورشیدی از اواخر اسفند امسال آغاز میشود. البته این پیشبینی چندان دقیق نبود و تا ششماه زودتر یا دیرتر خطا داشت؛ اما همه کارشناسان با این موضوع موافق بودند که چرخه جدید هرچه زودتر آغاز شود، قدرتمندتر است و باید منتظر لکههای بیشتر و طوفانهای بزرگتری بود. البته برای قضاوت درمورد قدرت چرخه 24 خورشیدی هنوز خیلی زود است و لکههای بیشتری را باید بررسی کرد.
لکه نوظهور جدید، 10981 اُمین لکه قابل رویتی است که NOAA از 15 دیماه 1350 تاکنون نامگذاری کرده است. عرض بسیار بالای این لکه که 27درجه شمالی است و قطبش منفی آن که به سمت راست نیمکره شمالی متمایل است، نشانههای قاطعی از ظهور چرخه جدید خورشیدی هستند. نخستین نواحی فعال و لکههای مربوط به چرخه جدید خورشیدی در عرضهای بسیار زیاد ظاهر میشوند، درحالیکه نواحی و لکههای مربوط به چرخه پیشین در نزدیکی استوای خورشید پدیدار میشوند.