18 مرداد امسال مصادف با 9 اوت است سالروز انفجار مهيبي كه طي آن شهر ناكازاكي ژاپن به تلي از خاك تبديل شد .60 سال پيش يعني سال 1945 ميلادي ايالات متحده براي پايان دادن به جنگ جهاني دوم اقدام به فرو ريختن دو بمب اتمي بر فراز شهرهاي هيروشيما و ناكازاكي كرد كه تنها در كمتر از 10 ثانيه 14 هزار انسان بي دفاع در هيروشيما به خاك وخون كشيده شدند .بمب اتمي " پسرك كوچك" كه در هيروشيما در تاريخ 6 اوت 1945 منفجرشد جان 140هزار انسان يعني نيمي از اهالي اين شهر راگرفت و دومين بمب اتمي به نام " مرد چاق " كه سه روز بعد يعني 9 اوت در ناكازاكي رها شد پس از انفجار و ويراني اين شهر 70 هزار نفر كشته بر جاي گذاشت .بله، درست 60 سال پيش دراين ماه جهان فيزيك و دنياي سياست در يك راه مشترك گام بر داشتند و نتيجه اين رابطه شوم هرگز از يادها نمي رود كه چگونه انسان هاي بي گناه در موج ترسناك حاصل از انفجار بمبي كه معادل انفجار نزديك به 13 هزار تي.ان.تي انرژي داشت قرباني مي شوند و چند روز بعد بمبي با قدرت نزديك به 20 هزار تن تي.ان.تي شهري را در يك چشم به هم زدن باخاك يكسان مي كند.
شهر ويران شده بعد از انفجار بمب اتمي
با در نظر گرفتن نتايج زشت اين واقعه ضد انساني همچنان كشورهاي در گرداگرد جهان با صرف هزينه هاي هنگفت با استفاده از دانشمندان و مهندسان زيادي در حال ساخت يا آزمايش جنگ افزارهاي نيرومند هسته اي مي باشند كشورهايي مثل ايالات متحده با توجه به اين كه از سال 1990 آزمايش هاي هسته اي خود را متوقف كرد و همچنين در كم كردن تعداد تسليحات اتمي در زرادخانه هايش اقدام نموده است اما با اين حال هنوز هزاران كلاهك اتمي را در انبارهاي استراتژيك خود نگهداري مي كند كه امنيت جهاني را تهديد مي سازد. تنها در زرادخانه هاي آمريكا 1000 موشك بالستيك بين قاره اي مستقر در سطح زمين (اي سي بي ام ) كه نيمي از آنها شامل كلاهك هسته اي با قدرت تخريب معادل يك ونيم ميليون تن تي.ان.تي است و نيم ديگر شامل موشك هاي با كلاهك هاي سه تايي مستقلا هدف گيرنده (ام اي آر وي ) - 33 زير دريايي مجهز به 16 يا 24 موشك با 8 تا 10 كلاهك(ام اي آر وي ) با قدرت تخريبي معادل 100 تا 50 هزار تن تي.ان.تي و 332 بمب افكن بي 52 كه هركدام دست كم چهار كلاهك با اثر تخريبي معادل يك ميليون تن تي.ان.تي را حمل ميكند و حدودا 10000 كلاهك ديگر در گستره قدرت تخريبي 3537 ميليون تن تي.ان.تي است (آمار مربوط به سال 1988 ميلادي است )همچنين ميراث به جا مانده از فعاليت هسته اي شوروي سابق كه براي كشور روسيه به ارث مانده است شامل 7741 كلاهك اتمي است كه جمعا معادل 6618 ميليون تن تي.ان.تي قدرت تخريب دارد.جنگ افزارهاي اتمي همين دو كشور كافي است براي نابودي هر انسان معادل 2000 كيلو گرم تي.ان.تي اختصاص دهند ،ترسناك تر از آن كشور هايي است كه بطور فزاينده به تكنولوژي ساخت اين سلاح ها دست مي يابند و تعداد آنها از پنج كشور آمريكا – چين – فرانسه – روسيه و انگلستان اكنون به هشت و با در نظر گرفتن شواهدي به 9 كشور رسيده است كه شامل هند – پاكستان – اسرائيل و نهايتا كره شمالي است.
كوفي عنان در مراسمي كه به مناسبت سالروز بمباران اتمي هيروشيما بر پا شده بود گفت :
جهان از زمان بمباران هيروشيما پيشرفت چنداني در راه جلوگيري از گسترش جنگ افزارهاي هسته اي نكرده است و امروز همه ما " هيبا كوشا " هستيم ( هيبا كوشا در زبان ژاپني به معناي جان به در بردگان بمبارارن اتمي است )
تبعات انفجار يك بمب اتمي
اثرات انفجار يك بمب اتمي از نوع شكافت هسته اي را مي توان به چهار دسته تقسيم بندي كرد
1) موج انفجار
2) تابش گرمايي
3) تابش هسته اي مستقيم
4) تابش هسته اي غير مستقيم
*****************************
1) موج انفجار :
اين اثر از انفجار بمب هسته اي موجب افزايش ناگهاني فشار هوا و سپس كاهش آن مي شود كه در فاصله هزار متري از محل انفجار مقدار فشار هوا به 20000 تن مي رسد اين فشار مي تواند ساختمان هاي مستحكم آجري را ويران سازد و با فاصله گرفتن از محل انفجار تا شعاع دو كيلومتري ساختمان هاي با استحكام كمتر در اثر اين موج انفجار تخريب مي شوند و قطعات به جا مانده را با سرعت چند صد كيلو متر در ساعت به اطراف پرتاب مي كند.
2) تابش گرمايي:
در فاصله دو كيلو متري از محل انفجار شدت تابش گرمايي معادل انفجار 20000 تن تي.ان.تي است كه در زمان كمتر از دو ثانيه فاصله دو كيلو متري از محل انفجار را طي مي كند و موجب آتش سوزي هاي شديد در ساختمان هاي اطراف مي شود همين اثر از انفجار بمب اتمي پديده اي به نام طوفان آتش را ايجاد مي كند كه در آن گرماي آتش بادهايي سوزان با سرعت 80 تا 160 كيلو متر در ساعت را بوجود مي آورد. انفجار بمب اتمي در هيروشيما موج گرمايي ايجاد كرد كه حرارت آن به 4000 درجه سانتي گراد رسيد و ناحيه اي به شعاع 5/4 كيلو متر را فراگرفت بمب اتمي هيروشيما كه پسرك كوچك يا پسر كوچولو لقب داشت از نوع طرح تفنگي بود ،در اين بمب مقدار 10 كيلو گرم اورانيوم 235 خالص (به شدت غني شده) به كار گرفته شد،
هيروشيما بعد از انفجار
كه تاثيرات ويران ساز آن تنها ناشي از شكافت 10 درصد از اورانيوم آن بود يعني تنها يك كيلو گرم از ده كيلو گرم اورانيوم غني شده شده در اين بمب قبل از خارج شدن توده اورانيوم از حالت ابر بحراني با انجام واكنش زنجيره اي شكافت اتم هايش دچار واپاشي شد و 9 كيلو گرم اورانيوم ديگر در توليد انرژي اين انفجار شركت نكرد.
3) تابش هسته اي مستقيم :
اين اثر كه ناشي از نوترون ها و پرتوهاي گاما است در فاصله يك كيلو متري از انفجار بمب هسته اي سوختگي هاي كشنده ايجاد مي كند كه بلافاصله باعث مرگ افرادي مي شود كه در تماس مستقم با پرتوهاي گاما و بارش نوترون ها ي پراكنده شده حاصل از انفجار قرار مي گيرند و افرادي كه در فاصله دورتر قرار دارند با دريافت دوز كمتر از اين تابش هاي مضر دچار سرطان خون و سرطان استخوان و نقص هاي ژنتيكي مي شوند .
4) تابش هاي هسته اي غير مستقيم :
اين اثر از انفجار بمب هاي هسته اي نوع شكافتي از واپاشي محصولات راديواكتيو شكافت حاصل مي شوند در اين اثر محصولات راديو اكتيو با عمر طولاني شكافت تبخير شده و به صورت بارش هاي راديواكتيو به روي زمين مي ريزند ممكن است جمعيت هايي كه دهها يا صد ها كيلو متر دورتر از محل انفجار واقع هستندتحت تاثير اين بارش ها قرار گيرند و دچار صدمات جبران ناپذيري شوند كه شايع ترين آنها سرطان استخوان است . بمب دومي كه در روز 9 اوت 1945 ناكازاكي را ويران ساخت از نوع بمب انفجار داخلي بود ، در اين طرح از بمب اتمي ماده شكافت پذير بر خلاف طرح تفنگي كه اورانيوم235 است پلوتونيوم 239 مي باشد ، در اين نوع بمب هسته اي انفجار ماده منفجره معمولي باعث تراكم قلب پلوتونيوم 239 شده و آن را به حالت ابر بحراني كه در آن واكنش مرگبار زنجيره اي شكافت آغاز مي شود مي رساند . يك چكاننده در مركز كره نوترون هاي لازم رابراي شروع واكنش زنجيره اي تامين مي كند .
هرچه بمب شكافتي در فاصله بيشتري از سطح زمين منفجر شود اثرات زيانبار ناشي از ايجاد موج انفجار و گوي آتشين آن افزايش مي يابد و تخريب در سطح وسيع تري رخ مي دهد اما اگر انفجار در فاصله كمتر از سطح زمين روي دهد قدرت تخريب در يك نقطه متمركز شده و آن مكان ويژه را با حداكثر توان ويران مي سازد .از اين نوع انفجار ها در نابود ساختن انبارها و تاسيسات زير زميني استفاده مي شود.گذشته از اين نسل دوم بمب هاي كشتار جمعي با نام سلاح هاي گرما هسته اي يا بمب هاي همجوشي كه تنها در اختيار كشورهاي آمريكا و روسيه مي باشد از قدرت تخريبي معادل 1000 برابر بمب هاي شكافتي برخوردار است . در جهاني كه هنوز ميليون ها نفر در فقر و گرسنگي به سر مي برند و كودكاني كه در اقصا نقاط جهان از سوء تغذيه و بيماري جان مي سپارند .
با زمانده انفجار اتمي ژاپن
در جهاني كه شرايط بد آب و هوايي روز به روز زندگي را بر اين كره خاكي سخت و سخت تر مي كند هستند كشورهايي كه با هزينه هاي چند ميليارد دلاري اقدام به ساخت سلاح هاي كشتار جمعي و يا توسعه انبارهاي استراتژيك خود مي كنند ،و اين در برهه اي از تاريخ بشر اتفاق مي افتد كه داعيه "حقوق بشر" گوش همگان را كر كرده است
به اميد روزي كه جهاني عاري از هرگونه سلاح كشتار جمعي داشته باشيم .