علی پزشکی

معرفی نرم افزارهای نجومی (قسمت اول)

معرفی نرم افزار StarryNight Pro 6.3

یکی از مشهورترین نرم افزار های آسمان نما که همه ی ستاره شناسان از آماتور گرفته تا حرفه ای با آن آشنایی دارند نرم افزار « آسمان پر ستاره » است.حتما شما هم شکوه دیدن آسمان شب را از مریخ دوست دارید یا علاقمند هستید که طلوع سیاره مشتری را از یکی از اقمار گالیله ای مشاهده کنید. فراتر رویم. مشاهده منظومه شمسی خارج از کهکشان و گذر از کنار کهکشان آندرومدا از جمله آرزوهایی است که هر منجم شیفته آسمان آن را در سر می پروراند. نرم افزار آسمان پر ستاره این سفرها را برای شما آماده کرده است. بدون اینکه هیچ هزینه ای بپردازید.

در هنگام کار با این نرم افزار از پشت رایانه تان پرواز می کنید و خود را در شبی تاریک و زیر آسمانی پرستاره می یابید. مشاهده چنین سفرهایی هر انسان معمولی را مجذوب خود می کند و او را وادار می سازد تا ساعتی از کارهای روزمره خود دست بردارد و شبی را زیر آسمانی صاف سپری کند.  امکانات گرافیکی و تصویری هیچ نرم افزاری به پای این نرم افزار نمی رسد.آسمان پرستاره سنگ تمام گذاشته است. به خاطر همین هم است که طی چند سال اخیر پر فروش ترین نرم افزار نجومی در دنیا بوده است. اولین نسخه این نرم افزار در سال 1997 ارائه شد.سه سال بعد نسخه « بک یارد » این نرم افزار برنده مدال طلای بهترین انتخاب پدر و مادران کانادایی شد. این افتخار نشان از توجه سازندگان نرم افزار به کودکان و نوجوانان دارد. کودکانی که در آینده ای نه چندان دور تبدیل به اخترشناسانی بزرگ خواهند شد.

 تغییرات ششمین نسخه نسبت به قبل

در سال 2004 میلادی پنجمین نسخه و هم اکنون نسخه 6.3 نرم افزار با تغییرات زیادی نسبت به نسخه های قبلی ارائه شده است. اولین تغییری را که در اولین نگاه به نظر می آید تبدیل شدن منظره آسمان به تصاویر واقعی است. دیگر آسمانی که پیش روی شماست درست همان منظره ای است که در آسمان شهرتان مشاهده می کنید. گرچه این فناوری قبلاً در نرم افزار « دسکتاپ یونیورس » به کار برده شد ولی در این نسخه مطالعات و کوشش های بسیاری شد تا منظره آسمان همان باشد که رصدگر در آسمان محل خود می بیند. در این نسخه در نمایش رنگهای ستارگان نیز نسبت به قبل دقت بیشتری شده است. برای مثال قلب العقرب به رنگ قرمز- نارنجی و نسر واقع به رنگ سفید- آبی در آسمان دیده می شوند.

چون در این نرم افزار با آسمانی کاملا واقعی سر و کار داریم اصولا با زوم کردن باید کیفیت تصویر از بین رود ولی در این نسخه این طور نیست. با زوم کردن بیشتر تصویر قبلی از بین می رود و پس از 3-2 ثانیه تصویر با کیفیت بیشتری به شما ارائه می شود. واقعا شگفت انگیز است. تصاویر ستارگان و اجرام غیر ستاره ای درست همان تصویری است که در چشمی تلسکوپ دیده می شود.البته با کیفیت تر. دیگر تصویر تلسکوپ فضایی هابل از  سحابی هلیکس را در آسمان نمی بینیم. بلکه تصویر سحابی درست همانی است که از دوربین دوچشمی و تلسکوپ دیده می شود. نمای سیارات نسبت به قبل تغییر کرده و دیگر شاهد نمای قدیمی آنها نیستیم. افق سیاراتی نظیر عطارد و زهره نسبت به هم تغییر کرده و دیگر تویر افق یو( یکی از چهار قمر گالیله ای)همانی نیست که بر روی زهره می بینیم.از دیگر تغییرات این نسخه می توان به تغییرات در بخش "راهنمای آسمانی"(اسکای گاید) و اضافه شدن بخش " تقویم آسمانی " اشاره کرد که در بخشهای بعدی با آنها آشنا می شویم.

قابلیت ها و کاربرد های ششمین نسخه

 در این قسمت به قابلیت های ششمین نسخه نرم افزار آسمان پر ستاره  می پردازیم. در نسخه های قبلی بخشی به نام " راهنمای آسمانی " وجود داشت ولی کمتر کسی به آن توجه می کرد. در این شماره سازندگان  با تغییرات اساسی در این بخش آن را به یکی از قطبهای اصلی نرم افزار برای کاربران تبدیل کردند. شاید بتوان گفت که نیمی از قابلیت های این نسخه در این بخش ذخیره شده است. قبلا قسمت های آموزشی نرم افزار در بخش های گوناگونی وجود داشت ولی در این نسخه تمام بخش آموزشی در راهنمای آسمانی قرار داده شده است.

 از دیگر خصوصیات این بخش می توان به نحوه کار با نرم افزار و آشنایی با تاریخچه آسمان پرستاره و سازندگان آن اشاره کرد. در ضمن « آموزش نجوم » این بخش با استفاده از گفتار و فیلم و انمیشن های جذاب مبتدیان را با دنیای نجوم آشنا کرده و به آنها کمک می کند تا کنترل تلسکوپ خود را (اگر به سیستم گوتو مجهز باشد) از طریق این نرم  افزار به دست گیرند. بخش دیگری که در نسخه های قبل وجود نداشت " تقویم آسمانی " نام دارد. دراین بخش با وضعیت اهله ماه در هر شب مطلع شده و می توانید در قسمت جست و جوی آن به دنبال پدیده های رصدی باشید.بانک اطلاعاتی نرم افزار دارای فهرست مختصات و اطلاعات فیزیکی ملیون ها جرم سماوی بوده و در مورد هرجرم می توانید اطلاعات نسبتا زیادی در سطح آماتوری به دست آورید.

 اطلاعات مربوط به سه کاتالوگ معتبر نجومی و نمایش دقیق و عمیق آسمان از دیگر خصوصیات این نرم افزار است. در مورد ستارگان می توانید به اطلاعاتی نظیر قدر و درخشندگی و قطر و دمای سطح و مختصات(بعد و میل) و اسامی در سه کاتالوگ نجومی و جایگاه در نمودار هرتز پرونگ راسل دست یابید. در مورد اجرام غیر ستاره ای هم می توانید به اطلاعاتی نظیر قطر ظاهری (بر حسب ثانیه قوس) و گستردگی( بر حسب سال نوری) و فاصله و قدر و مختصات و توضیحات تئوری مربوط به جرم دست پیدا کنید. تهیه نقشه دقیق آسمان برای پیش بینی یک شب رصدی از دیگر قابلیت های این نرم افزار است.

مشکلات نرم افزاری

در جنگ میان این چند شرکت کافی است تا یکی از آنها در ارائه نسخه نرم افزار خود اشتباهی کند تا رتبه برتر خود را از دست بدهد. متاسفانه آسمان پر ستاره علاوه بر زیبایی و سادگی کار با آن در ارائه پنجمین نسخه خود دچار این مشکل شد. شاید بتوان بزرگترین مشکل را در نحوه به روز رسانی این نرم افزار دانست. در نسخه های قبلی تنها با فشردن یک کلید نرم افزار به طور خودکار به روز می شد ولی در این نسخه باید ابتدا فایل چند مگابایتی را از سایت سازنده دانلود کرده و سپس آن را نصب و به کار به روز رسانی نرم افزار پرداخت.

 این کار باعث شد که کاربرانی که سرعت اینترنت پائینی دارند نسبت به انجام این کار میل نشان ندهند. دومین مشکل مشکل گرافیک نرم افزار است. آسمان پر ستاره از گرافیک قدرتمندی برخوردار است بنابراین به مقتضای آن سیستم پردازنده نرم افزار باید توانائی نسبتا زیادی داشته باشد. پس کاربرانی که سیستم ضعیفی دارند از محیط گرافیکی آن بهره نمی برند و شکل ظاهری نرم افزار برای آنان چیزی جز افقی دارای چند درخت و آسمانی دارای چند ستاره کمنور نیست. مطابق این ضرب المثل که هر چه پول بدهی همان قدر آش می خوری. پس در اینجا هم این نرم افزار عده ای از کاربران خود را از دست می دهد. قبلا درباره بهترین قابلیت این نسخه که همان تبدیل منظره آسمان به تصاوبر واقعی است توضیحاتی داده شد.

 این قابلیت علاوه بر محیط گرافیکی که ارائه می کند ممکن است بر روی بعضی از سیستم ها مشکلاتی نظیر تکه تکه شدن قسمت های مختلف آسمان یا نشان ندادن تصاویر بعضی از اجرام سماوی ایجاد کند. همانطور که مشاهده کردید پنجمین نسخه ی نرم افزار آسمان پر ستاره علاوه بر نکات مثبتی که داشت مشکلاتی را هم به همراه خود آورد. اما مشکلات بزرگتری را می طلبد تا نرم افزاری را که بیش از 13 سال است  در دل مردم دنیا به خصوص کانادا جای پیدا کرده است از میان آنها ببرد.