فائزه چقاجردی
تلسکوپ فضایی اسپیتزر برای اولین بار بلورهای کوارتز مانند که در منظومه های سیاره ای جوان پراکنده شده اند را آشکار ساخت.این رویداد اخترشناسان را شگفت زده کرده است.زیرا این بلورها که نوعی از منابع معدنی سیلیکا با نام کریستوبالیت و ترایدایمیت هستند ، برای شکل گیری نیاز به رخدادهایی دارند که در پی آن مواد با حرارت زیاد تولید شود ، مانند لرزش امواج (تغییر ناگهانی در فشاری که به عنوان یک موج شدید صدا حرکت می کند) بنابراین چه اتفاقی در این صفحه های سیاره ای در حال وقوع است که موجب ایجاد چنین مواد بلوری شده است؟ یافته ها نشان می دهند که لرزش امواج و چرخش گاز و غبار علت ایجاد مواد سیاره ای در گستره عالم هستند
ویلیام فارست از دانشگاه روچستر می گوید: با مطالعه دیگر منظومه های ستاره ای و داده های اسپیتزر ، می توانیم در مورد مراحل آغازین آفرینش سیارات منظومه شمسی در 4.6 میلیارد سال پیش ، اطلاعات کسب کنیم
سیارات ، از چرخش صفحه های گاز و غبار که ستاره های جوان را احاطه می کند به وجود می آیند .آنها مانند دریاچه ای از ذرات غبار می باشند و پیش از اینکه به سیارات مستقل و کامل تبدیل شوند در صفحه ای از گاز و غبار در حال گردش هستند .در طول مراحل آغازین تحول سیاره ای ، ذرات غبار متبلور شده ، به یکدیگر می چسبند
زمانیکه فارست و همکارانش برای بررسی 5 صفحه ی تشکیل سیاره ای در فاصله 400 سال نوری از تلسکوپ فضایی اسپیتزر استفاده می کردند ، موفق به یافت نشانه هایی از حضور بلورهای سیلیکاتی شدند .سیلیکا تنها از سیلیسیم و اکسیژن تشکیل شده است.با ذوب و متبلور شدن ، بلورهای کوارتز شش گوشه و بزرگی تشکیل میشوند.حتی اگر در دماهای بیشتر داغ شوند ، می توانند بلورهای کوچک ، مانند آنهایی که معمولا اطراف کوه های آتش فشانی یافت می شوند را شکل دهند
بلورهای سیلیکا ، به ویژه کریستو بالیت و ترایدایمیت در دمای بالاست که فارست و تیم وی آنها را در صفحه های سیاره ای برای اولین بار یافتند.کریستو و ترایدایمیت ساختاری از کوارتز هستند و اگر شما بلورهای کوارتز را داغ کنید ، این دو ترکیب به دست می آیند
در واقع بلورها برای شکل گیری ، نیازمند دمایی تا 1220 کلوین (حدود 1.740 درجه فارنهایت) هستند اما در مورد صفحات سیاره ای جوان ، این مقدار از 100 تا 1000کلوین کاهش یافته ، بسیار سرد می باشد.به دلیل اینکه برای تشکیل بلورها ، حرارتی لازم است که بلافاصله به دنبال آن سردی، باشد ، اخترشناسان عقیده دارند که ممکن است لرزش امواج ، علت این امر باشد
یافته ها با آنچه در منظومه شمسی ما وجود دارد سازگاری دارند .سنگریزه های کروی شکل با نام کندرول ها در شهابسنگهای قدیمی که با زمین برخورد کرده اند ، یافت شده و به نظر می رسد به وسیله ی لرزش امواج در صفحه ی سیاره ای منظومه شمسی ما متبلور شده باشند