مدير فني طرح رصدخانه ملي ايران گفت: در راستاي طرح مكان‌يابي رصدخانه ملي ايران، برج شش متري تلسکوپ DIMM با هدف اندازه گيري ميزان ديد نجومي در مکان‌هاي تعيين ‌شده براي رصدخانه احداث شد.

دكتر سپهر اربابي بيدگلي در گفت‌وگو با (ايسنا)، اظهار كرد: برج به وزن تقريبي يک تن از قطعاتي حداکثر به وزن 30 کيلوگرم ساخته شده است که قابليت حمل به مناطق صعب العبور و کوهستاني را دارد.

وي افزود: طراحي اين برج به نحويست که حداکثر جابجايي افقي عرشه اصلي آن تحت تاثير نيروي باد 10 کيلو نيوتني حداکثر 2 ميليمتر است و 10 فرکانس ارتعاش طبيعي آن کمتر از 35 هرتز هستند. سازه‌اي با اين ويژگي مي تواند بستر لازم براي تصوير برداري با فاصله زماني يك ميلي ثانيه را تامين کند، بدون آنکه اختلالي در داده هاي رصدي بوجود آيد.

دكتر اربابي تصريح كرد: برج داراي اتصالات پيچ و مهره‌ايست و در صورت آماده بودن پي بتني آن، در زماني حدود 6 ساعت مونتاژ مي‌شود. از ديگر ويژگي‌هاي برج مي‌توان به صلبيت پيچشي آن و جرثقيل پيش بيني شده براي بالا و پايين بردن تجهيزات سنگين، اشاره کرد.

به گفته وي، طراحان اين برج «ارژنگ انگشتري» و «دکتر ميرعباس جلالي» از دانشکده مکانيک دانشگاه صنعتي شريف هستند.

دكتر خسروشاهي مدير علمي طرح رصدخانه ملي ايران درباره علت نصب اين برج در ارتفاع شش متري به خبرنگار علمي ايسنا، گفت: دليل اين اقدام براي اين است كه بتوان پارامتر ديد را دقيق‌تر در محل دهانه تلسكوپ كه حدود شش متر بالاتر از سطح قله است، اندازه‌گيري كرد.

وي افزود: از اين رو تلاطم جو كاهش يافته و پارامتر ديد افزايش مي يابد زيرا هر چه تلاطم جو بيشتر باشد تصويري كه از ستارگان ثبت مي‌شود، ناواضح خواهد بود.

دكتر خسروشاهي تصريح كرد: يكي از عوامل تاثيرگذار بر ايجاد تلاطم، تغييرات دمايي است، زيرا هر چه به سطح زمين نزديكتر شويم اختلاف دما باعث بروز جريان‌هاي هوايي مي‌شود و رفتن به ارتفاعات شش متري از سطح قله، تغييرات دمايي كاهش پيدا مي‌كند.

به گزارش ايسنا، فعاليت مكان‌يابي رصدخانه ملي ايران در چند سال گذشته با نظارت مركز تحصيلات تكميلي در علوم پايه زنجان به رياست دكتر يوسف ثبوتي زير نظر دكتر سعدالله نصيري قيداري انجام شده است.

ابتدا با استفاده از داده‌هاي هواشناسي 33 منطقه در كشور كه بر اساس مشاهدات اوليه شرايط بهتري داشتند. چهار محل مناسب از لحاظ پوشش ابري، باد، زلزله شناسي انتخاب شد و سپس با ابزارهاي تخصصي تشخيص كيفيت شرايط رصدي (DIMM) وضعيت جو در آنها مورد بررسي قرار گرفت و سپس در مناسب‌ترين بلندي ممكن در هر محل يك گروه براي اندازه‌گيري‌هاي بعدي مستقر شد.

اين گروه‌ها در شرايطي دشوار در مناطقي دور افتاده در همه شب‌هايي كه آسمان صاف بوده به ثبت داده‌هاي كيفيت جو پرداخته‌اند.

نتايج اين بررسي‌ها منجر به انتخاب نواحي نامزد اصلي احداث رصدخانه ملي شده است. پيگيري اين اندازه‌گيريها همچنان فعاليت با اهميتي براي رصدخانه ملي است.

در تعيين محل مناسب براي استقرار رصدخانه بايد پارامترهاي متعددي را از عوارض زمين شناختي مانند وجود گسل‌ها و معادن گرفته تا جريان‌هاي باد و اختلاف فشار، آلودگي نوري، پايداري جوي و از اين قبيل منظور كرد.

اين اطلاعات مشخص خواهند كرد كه پارامتر ديد براي هر محل چقدر است و بنابراين چه ابزاري براي آن محل مناسب خواهد بود. به همين دليل داده‌هاي كيفيت جو براي طراحي فني تلسكوپ و بهره‌برداري بهينه از رصدخانه ضروري است.

اما داده‌هاي گردآوري شده در اين بررسي مستقلا هم ارزش علمي دارند و مجموعه آنها شناسنامه مناطق ايران از لحاظ امكان استفاده از آسمان اين كشور براي دانش جهاني نجوم محسوب مي‌شود.

آسمان صاف هم گاه موهبتي است، مثلا برخورداري كشور شيلي از آسمان بسيار صاف باعث شد كه كشورهاي اروپايي در چارچوب سازمان رصدخانه جنوب اروپا از دهه 70 ميلادي به بعد ميلياردها دلار براي ساختن رصدخانه در اين كشور ــ عليرغم اوضاع بي‌ثباتش ــ سرمايه‌گذاري و درآمد ارزي هنگفتي نصيب آن كنند.

نكته مهم اين است كه با پايان گرفتن برنامه هشت ساله مكانيابي رصدخانه كه چهار سال آن هم با تحققات ميداني و داده‌گيري‌هاي محيطي همراه بوده، كشور ما به فن‌آوري و دانش پيشرفته‌اي از مكان‌يابي دست يافته است و از اين پس مي‌تواند اين دانسته‌ها و مهارت‌ها را به كشورهاي ديگر منتقل كند.

اين نخستين دانش پايه و فن‌آوري پيشرفته‌اي است كه طرح رصدخانه ملي ايران براي ايرانيان به ارمغان آورده است و مسلما پا به پاي تكميل مراحل بعدي باز هم خواهد آورد.