محمد رحیمی

بر اساس یک نظریه جدید ایجاد سیاره های سنگی، مریخ و عطارد از بقایای کره زمین و زهره تشکیل شده اند.

برد هنسن، ستاره شناسی از دانشگاه UCLA که طرح جدید را پیشنهاد کرده مدعی است این مدل می تواند به سوالات موجود درباره برخی مشخصه های مریخ و عطارد که مدتها برای دانشمندان غیرقابل توجیه بوده اند پاسخ دهد. آقای هنسن که اخیرا حاصل پژوهش خود را در جلسه انجمن نجوم آمریکا در لانگ بیچ عرضه کرد گفت: "بر این اساس مریخ و عطارد درواقع محصولات جنبی فرایند تشکیل زمین و زهره هستند." دانشمندان عموما بر سر این نکته توافق دارند که زمین و دیگر کرات سنگی در منظومه شمسی حدود 4.5 میلیارد سال پیش از یک صفحه گاز و غبار حلقه زده به دور خورشید تازه متولد شده تشکیل شدند.

بر اساس فرضیه موجود ذرات میکروسکوپی غبار با آمیختن به یکدیگر توده هایی سنگریزه مانند را ایجاد کردند و سنگریزه ها تخته سنگ شدند و با ادامه این روند و اتصال قطعات کوچکتر به یکدیگر، سیاره های سنگی کنونی ایجاد شدند. در شبیه سازی کامپیوتری این فرایند دانشمندان معمولا فرض می کنند که ذرات غبار بطور یکنواخت در دیسکی بدور خورشید توزیع شده بودند.با این حال برخی دانشمندان معتقدند این فرض در محاسبات بعدی مشکلاتی ایجاد می کند.

از جمله این موضوع مطرح می شود که اگر سیارات سنگی از یک صفحه غبار همگن تشکیل شده بود، همه سیارات می بایست تقریبا اندازه ای برابر می داشتند و در مدارهایی مشابه به دور خورشید می گشتند. اما در واقعیت زهره و زمین جرم بسیار بیشتری از مریخ و عطارد دارند و مدار حرکت مریخ و عطارد نیز بیش از آنچه بر اساس محاسبات انتظار می رود بیضوی هستند. دانشمندان به طور سنتی این مسئله را بر پایه شانس، یا به زبان علمی تر به دلیل وجود "بی نظمی" (Chaos) توجیه می کردند و آن را با استناد به کشش جرمی موجود در این منظومه بخاطر وجود سیاره عظیم مشتری توضیح می دادند.

اما آقای هنسن فرضیه دیگری را مطرح کرده و معتقد است صفحه غبار اولیه، همانند حلقه های دور زحل، در نوارهای متعددی به دور خوشید تقسیم شده بودند. بر اساس این فرضیه زمین و زهره درون یکی از نوارهای قطور در حلقه های داخلی منظومه شمسی شکل گرفتند.اما چرخش سیاره های تازه متولد شده زمین و زهره از میان دریایی از سنگ های ریز و درشت باعث شد برخی از سنگ های سرگردان جذب این دو سیاره شده و برخی دیگر با شتاب از آنها به بیرون از نوار حلقوی پرتاب شوند.

برخی قطعات خارج شده از نوار با یکدیگر برخورده کردند و به هم متصل شدند و در نهایت به نوار اصلی بازنگشتند.برد هنسن معتقد است در صورت بروز چنین حادثه ای اجرام جدید در مداری تازه گشتن به دور خورشید را آغاز کرده اند و شبیه سازی های انجام شده توسط او اینطور تداعی می کنند که مریخ و عطارد احتمالا در اثر چنین تحولی ایجاد شده اند. او معتقد است 90 درصد ذرات و اجرام موجود در این نوار به ایجاد زمین منجر شده اند و باقی مواد دو سیاره دیگر را ایجاد کرده اند.دانشمندان دیگر از مطرح شدن مدل جدید استقبال کرده اند.