یونس بخشی

هابل شواهد تازه در مورد ماده تاریک را در اطراف کهکشان های کوچک یافت

تلسکوپ فضایی هابل سلسله شواهد جدید و محکمی را آشکار ساخته که نشان می دهد کهکشان ها در هاله ای از ماده تاریک فرو رفته اند.هابل با نگریستن به خوشه کهکشانی برساوش تعداد زیادی از کهکشان ها را آشکار ساخت که هنوز هم دست نخوده باقی مانده اند، در حالیکه کهکشان های بزرگتر اطراف آنها در اثر کشش گرانشی دیگر کهکشان ها از هم دریده شده اند. به گفته کریستوفر کونسیلیس از دانشگاه نوتنگهام انگلستان و سرپرست تیم تحقیقاتی در رصد های هابل " وقتی این تعداد کهکشان های کوتوله را در هسته این خوشه کهکشانی یافتیم شگفت زده شدیم زیرا خیلی آرام و کامل بودند و هیچ نشانه ای از این گونه آشفتگی ها در آنجا دیده نشد. این کوتوله ها در حقیقت کهکشان های کهن سالی اند که برای مدت زیادی در این خوشه بودند. اجتمالا اگر قرار بود چیزی آنها را آشفته بسازد، باید این آشفتگی تا هنوز جریان می داشت و عامل آشفتگی هم حتمأ و حتمأ کهکشان های تحت تسلط ماده تاریک می بودند.

رصد ها توسط دوربین پیشرفته هابل جهت آشکارسازی 29 کهکشان کوتوله بیضی در خوشه برساوش انجام شده که 250 میلیون سال نوری از ما فاصله دارد و یکی  آنان از نزدیکترین خوشه های کهکشانی به زمین می باشد. از جمله این کهکشان ها، 17 کهکشان تازه کشف شده اند.

کیهان شناسان تخمین می زنند که ماده تاریک 23 درصد تمام انرژی کائنات و یک ماده مرموز دیگر بنام "انرژی تاریک" که کهکشان ها را از هم دور میراند، 73 درصد دیگر کائنات را ساخته است. ماده معمول و آنچه را که می توانیم ببینیم فقط چهار درصد کل جرم کائنات را ساخته است.

از آنجائیکه ماده تاریک دیده نمی شود، اخترشناسان حضور آن را با شواهد غیر مستقیم کشف نموده اند. یکی از معمول ترین روش برای کشف ماده تاریک اندازه گیری سرعت ستاره ها یا گروه های ستاره ای می باشد که در مسیر های تصادفی بدور مرکز کهکشان در گردش هستند. خوشه برساوش آنقدر از دید تلسکوپ ها دور است که امکان اندازه گیری حرکت هر ستاره در آن وجود ندارد. پس آقای کونسیلیک و تیم تحقیقاتی او یک روش جدید را برای کشف ماده تاریک بکار بردند. آنها مشارکت جرم اضافی ماده تاریک را مشخص نمودند که کهکشان های کوتوله را در برابر کشش گرانشی کهکشان های دیگر حفاظت نموده و مانع آشفته شدن آن شده اند.

کهکشان ها در خوشه برساوش. عکس از ناسا، اسا

کهکشان های کوتوله باید نسبت به کهکشان های بیضی دیگر مقدار بیشتر ماده تاریک داشته باشند. کونسیلیک می گوید "با این نتایج هم نمی توانیم بگوییم که آیا میزان ماده تاریک در مقایسه با کهشکان راه شیری در کهکشان های کوتوله بیشتر است یا خیر. اما این که کهکشان های بیضی در این خوشه ها آشفته شده اند و در حالیکه کهکشان های کوتوله آرام اند و آشفته نشده اند نشان می دهد که وجود ماده تاریک در اطراف آنها واقعیت دارد.  

توضیح در مورد ماده تاریک: 

وقتی صحبت یافتن ماده تاریک پیش می آید، کیهان شناسان برای شکار شبح آماده میشوند. ماده تاریک را نمی توان مستقیمأ دید و یا در یک آزمایشگاه آن را تجزیه کرد. هر چند مقدار عظیم ماده در کائنات را تشکیل داده، ماده تاریک جدا از آن چیزی است که ستاره ها، سیارات و مردم و ... ساخته شده اند. ماده معمول را "باریون" می گویند که مرکب از الکترون، پروتون و نیترون می باشد. حدود 80 سال می شود که اخترشناسان ماده تاریک را بصورت "شبح" در نتیجه کشش  آن بر ماده معمول می شناسند. دانشمندان می دانند که بدون "گلو" یا چسب گرانشی ماده تاریک، خوشه های کهکشانی حتمأ از هم دور شده و حتی کهکشان بخاطر باقی ماندن در کنار هم دوران سختی را سپری می کردند.