بنیامین پیری - فائزه چقاجردی
تلسکوپ فضایی
هابل ستاره ای را آشکار ساخت که در سال 2005 منفجر شد و میلیونها بار درخشان تر از
خورشید است.تخمین زده شده است که این ستاره 100 برابر خورشید ما جرم داشته باشد اما
به اندازه ی کافی کامل رشد نکرده بود تا بر اساس نظریه ی تحول ستاره ای یک هسته ی
آهنی پرجرم شکل گیرد که در واقع شرط لازم برای انفجار هسته بوده و موجب انفجار
ابرنواختری می شود.این ممکن است بدین معنا باشد که ما اساسا در مورد تحول ستاره
های پرجرم اشتباه می کنیم و نظریه های مربوط به آن نیز نیاز به بازبینی دارند.انفجاری
که SN 2005gl نام داشت در 5 فوریه ی 2005 و در کهکشان مارپیچی مسدود NGC 266 مشاهده
شد. NGC 266 حدودا 200 میلیون سال نوری با ما فاصله دارد و در صورت فلکی حوت
واقع است.
این ستاره آنقدر درخشان بود که احتمالا مربوط به دسته ای از ستارگان با
نام متغیر های آبی درخشان است زیرا هیچ نوع ستاره ی دیگری به این اندازه درخشان
نیست. اما یک نکته وجود دارد : ستاره ای از این دسته ، بیشتر جرم خود را در قالب
یک باد ستاره ای قوی می پراکند.تنها در این مرحله است که یک هسته ی بزرگ آهنی شکل
می گیرد و در نهایت می رمبد و به یک ابر نو اختر تبدیل می شود.آشکارسازی این ستاره
نشان می دهد که حداقل در برخی موارد ، ستاره های پرجرم پیش از اینکه بیشتر پوشش
هیدروژنی خود را از دست بدهند منفجر می شوند و این بدین معناست که تحول هسته و
پوشش هیدروژنی نسبت به آنچه قبلا تصور می شد کمتر بهم پیوسته اند ، یافته ای که
ممکن است باعث تجدید نظر در نظریه ی تحول ستاره ای شود.
احتمال
مي رود نمونه ي SN 2005 gl در واقع جفتي از ستارگان بوده است يعني منظومه اي دوگانه كه در هم
ادغام شده اند . اين امر ممكن است باعث واكنش هاي هسته اي و در نتيجه درخشش بسيار
زياد ستاره شده و روند تكامل آن را با كندي روبه رو كرده باشد . به
گفته ي Gal-yam : " اين امر همچنين اين سوال را ايجاد مي كند كه ممكن است
مكانيزم هاي ديگري نيز براي انفجار هاي ابرنو اختري وجود داشته باشد . در چگونگي
از دست دادن جرم ستاره اي فوق العاده درخشان ابهاماتي وجود دارد ."
Gal-yam
و Leonardo اين نمونه را در آرشيو تصاوير NGC266 كه در سال 1997 تهيه شد
، قرار دادند و سپس تلسكوپ keck را براي مكان يابي دقيق ابرنواختر در بازوی خارجي كهكشان به كار
برده اند . انتظار مي رود ستاره هاي فوق العاده پرجرم و درخشان كه بيش از 100
برابر خورشيد جرم دارد ، مثل اتا كارينا (Eta Carinae ) در كهكشان راه شيري
تمام پوشش هيدرون خود را قبل از انفجار نهايي شان به عنوان يك ابرنواختر از دست
دهند .