از نظر اهالی جزیره پلی نزی، قله موناکی مقدس ترین مکان دنیاست. بومیان هاوائی، این قله را که معمولاً پوشیده از برف است، کوهستان سپید نامیده اند. در گذشته، پاگذاشتن بر مخروط سرخ ممنوع بود و فقط پیشوایان مقدس مذهبی و سران قبیله، اجازه ورود به « قلمرو خدایان » را داشتند. این کوهستان پر از زیارتگاه های کوچک، محراب های خیرات، اماکن مقدس و گورستان های پنهان است. کوهستان موناکی به همین اندازه برای اخترشناسان هم مقدس است. قله این آتشفشان خاموش در ارتفاع 4205 متری هوای خشک، تمیز و دمای پایداری دارد. شرایط در این قله برای نجوم مرئی و فروسرخ بسیار ایده آل است. پایگاه رصدی موناکی قلمرو برخی از بزرگترین تلسکوپ های دنیاست که از سال 1347 که اولین تلسکوپ در آن ساخته شد، مکانی مقدس برای اخترشناسان به شمار می آید! از رصدخانه های 10 متری و تلسکوپ های 8 متری سوبارو و دوپیکر شمالی گرفته تا تلسکوپ فروسرخ 3 متری انگلستان.

پس از گذشت چند سال از جنجال های قبلی، بار دیگر میان اجتماع بومیان منطقه و اخترشناسان جنجال به پا شده است. بومیان بر این باورند که اخترشناسان با ساخت رصدخانه هایشان در نزدیکی آتشفشان خاموش موناکی، به این قله باستانی که بنابر افسانه های محلی خانه « الهه برف » است، بی حرمتی کرده اند. در سال 1378 اداره حفظ اماکن تاریخی هاوایی به این نتیجه رسید که این کوهستان باید در فهرست اماکن تاریخی و باستانی به ثبت برسد. از آن زمان مشکلات دوچندان شد. یکی از راهکارهای احتمالی این است که در هنگام ساخت رصدخانه های کمکی در این قله، باستان شناسانی در محل حضور داشته باشند و اخترشناسان را با سنت های مقدس موناکی آشنا سازند. همچنین می توان تعداد بومیان هاوایی را که در رصدخانه ها کار می کنند، افزایش داد.