سيد قاسم رستمي

مقدمه: آنچه که باعث شده تا به قطع و يقين نتوان در خصوص پايان ماه رمضان 1430 اظهار نظر کرد، وضعيت نامناسب مداری ماه و احتمالاً وضعيت نامناسب جوّی در ايران برای رؤيت هلال در روز شنبه مورخ 28 شهريور 1388 مطابق با 29 رمضان 1430 می باشد. از يک طرف به علت ارتفاع کم هلال (کمتر از يک درجه) و مکث کوتاه هلال (کمتر از 10 دقيقه)، در لحظه غروب خورشيد در تمام نقاط ايران، باعث شده تا رؤيت هلال بعد از غروب خورشيد حتی با تلسکوپهای بزرگ موجود در کشور غير ممکن شود. از طرف ديگر شرايط جوّی حاکم بر کشور ما در اين ماه باعث شده تا نتوان به طور يقين پيش بينی کرد که هلال قبل از غروب خورشيد قابل رؤيت است يا نه؟ برای اولين بار در بين سالهای گذشته تا کنون، امسال تعيين روز عيد فطر به رؤيت هلال قبل از غروب خورشيد وابسته شده است. در اينجا وضعيت رؤيت پذيری هلال شوال قبل از فروب خورشيد و همچنين وضعيت رويت پذيری هلال صبحگاهی رمضان بررسی شده است:

الف) وضعيت رؤيت پذيری هلال در روز برای ماه شوال 1430

موعد رصد روز شنبه 28 شهريور 1388 از ساعت حدود 13 به وقت رسمی ايران می باشد. با توجه به محاسبات بر اساس مدل مثلثی (مقاله اينجانب در سومين همايش رؤيت هلال و تقويم)، جدول زير نشان دهنده وضعيت رؤيت پذيری هلال در نقاط ايران بر حسب زمان رسمی کشور به ترتيب درجه سختی رؤيت پذيری می باشد. برای مثال در مشهد می توان از ساعت 13:28 دقيقه با يک تلسکوپ حداقل 10 اينچ شروع به رصد نمود و در بهترين زمان (ساعت 15:43) پارامتر مدل مثلثی (IR) به مقدار 11.31 خواهد رسيد. در اين زمان ارتفاع ماه 30درجه و 24 دقيقه، جدايي زاويه ای 10.47 درجه، ضخامت 0.27 دقيقه قوسی و فاز ماه 0.81 درصد می باشد. در ايران بهترين منطقه حوالی غرب بندر عباس می باشد. براساس اين محاسبات تا حدود نيم ساعت قبل از غروب خورشيد احتمال رؤيت با تلسکوپ های قوی به سختی فراوران وجود دارد. اما همه چيز بستگی به وضعيت جوّی، ميزان غبار، شفافيت آسمان و همچنين تجربه رصدگران دارد. در اين رصد شانس رؤيت توسط رصدگران با تجربه ای که اولاً مجهز به تلسکوپ Goto بوده و ثانياً بتوانند با آن به خوبی کار کنند، بيشتر از بقيه است.

در ادامه نقشه خطوط رؤيت پذيری هلال شوال 1430 را برای زمان بعد از غروب خورشيد در منطقه خوارميانهف براساس مدل مثلثی مشاهده می کنيد. در اين نقشه احتمال رؤيت هلال شوال با تلسکوپهای بزرگ در جنوب عربستان و کشور يمن وجود دارد. رؤيت هلال در مرکز و جنوب قاره افريقا نيز به آسانی انجام خواهد شد.