علیرضا نورایی: اگر بنا باشد که بشر دوباره ماه را مورد کاوش قرار دهد، حتما نیازمند راه‌هایی برای سیر کردن سطح ماه و همچنین برای حفر چاله‌هایی در آن خواهد بود. ولی از آن‌جاکه آژانس فضایی آمریکا، ناسا بخش عمده‌ای از بودجه‌اش را برای ایستگاه فضایی و شاتل صرف کرده، مقدار کمی برای موارد جدید تحقیق و توسعه نظیر این مورد که به نظر بسیاری از مردم باید در همان مراحل ابتدایی صورت بگیرد، باقی مانده است.
جوابی که ناسا برای این تقاضا دارد، چیزی است که آن را «چالش‌های صد ساله» می‌خواند. این‌ها مجموعه جوایزی است برای دستاوردهای فناوری در حوزه‌هایی نظیر نیروی پرتویی، فرودگرهای روی ماه (لونار لندر، سفینه‌ای که قابلیت فرود بر سطح ماه دارد) و استخراج اکسیژن از سنگ موجود در سطح ماه. نکته این است که پیشرفت‌های حوزه فناوری را باید با استفاده از قدرت اقوای پول نقد و اعلام رسمی این موضوع که مثلا شما باهوش‌تر از همسن‌هایتان هستید، به پیش برد.
در 18 اکتبر / 26 مهرماه گذشته، نوزده روبات برای نمایش قابلیتشان در کندن سنگ بستر به رقابت پرداختند و سه تیم که ماشین‌هایشان برنده شده بود، خواستار دریافت مبلغ 750هزار دلار جایزه این رقابت شدند.
شرط پیروزی در این رقابت، کندن 150 کیلوگرم از خاکی مشابه خاک ماه و انتقال آن به یک کانتینر ظرف کمتر از نیم ساعت بود. گرچه این حرکتی با ارزش و مهم بود، ولی در مقایسه با رخداد دیگری که در همین ماه در حال اتفاق است چندان به چشم نمی‌آید. این رخداد، مسابقه شرکت نورثروپ گرومن برای عرضه یک لونار لندر است. برندگان جایزه 2میلیون دلاری این مسابقه که 31 اکتبر / 9 آبان به پایان رسید، به زودی معرفی خواهند شد.
از شرکت‌های حاضر در این رقابت می‌توان به آرمادیلو ایروسپیس، تروزیرو، ماستن اسپیس سیستم، آنریزنبل راکت و بون‌نووا اشاره کرد. شرکت‌کنندگان می‌بایست در زمان محدودی که در اختیار داشتند، وسیله‌ای می‌ساختند که قادر به برخواستن عمودی، پروازی کنترل شده، فرودی موفق و البته در نهایت پرواز به سمت خانه باشند.
آسان‌ترین مرحله این رقابت شامل 90 ثانیه پرواز و فرود بر یک سکوی مدور کوچک و مسطح می‌شود. مرحله دوم که سخت‌تر است، شامل 180 ثانیه پرواز و فرود بر سطحی با عوارض مشابه سطح ماه می‌شود که متشکل از حفره‌ها و سنگ‌ها است.
سال گذشته، آرمادیلو ایروسپیس از راک‌وال تگزاس توانست در رده آسان به مقام نخست برسد و 350هزار دلار برنده شود. در اوایل ماه جاری نیز ماستن اسپیس سیستمز از موجاوه کالیفرنیا از تلاش‌هاس آرمادیلو تقلید کرد و لندری به نام زامبی را معرفی کرد که شایسته جایزه دوم به ارزش 150هزار دلار شناخته شد. با این وجود در این دوره از رقابت‌های علاوه بر این دو شرکت، مابقی داوطلبین هم به بردن جایزه مرحله دوم امیدوارند. آرمادیلو یک پرواز شایسته انجام داد که اگر دیگر شرکت‌ها روی دستش بلند نشوند، با جایزه‌ای 1 میلیون دلاری مسابقه را ترک خواهد کرد.
مسابقه لونار لندر از سال 2006 / 1385 در جریان است و نمونه‌ای روشن از این مسئله است که برای به تلاش واداشتن محققان جهت توسعه فناوری باید به مشوق‌های مالی نظیر این‌گونه جوایز متوسل شد. تلاش برای کسب اعتبار سبب شل شدن در کیسه هر دو صنف مشغول در این مسابقات می‌شود؛ یعنی هم اشخاص ثروتمندی مثل جان کارماک، موسس شرکت تولیدکننده بازی‌های رایانه‌ای پشتیبان آرمادیلو و هم شرکت‌های عظیمی نظیر نورثراپ گرومن به عنوان حامی مالی.
برگزاری مسابقه لونار لندر قطعا خبر خوشی برای ناسا است، چراکه حالا می‌تواند روی کمک حامیان بالقوه و مهندسان مجرب برای ساختن هرگونه لونار لندری حساب باز کند. اکنون پس از پرواز آزمایشی راکت آرس1-اکس که هزینه‌ای بالغ بر 455 میلیون دلار برایش در پی داشت، ناسا باید منتظر خبرهای خوش دیگری برای توسعه برنامه‌اش برای ماه باشد. البته این اقدام آزمایشی هم به نوعی برای پول بوده، زیرا مدیر جدید ناسا نشان داده که برای بازگرداندن بشر به ماه، پولی برای جایزه دادن به علاقمندان ندارد. در همین حال تاکنون شواهدی از توفیق بخش خصوصی در سفر به ماه به دست نیامده که احتمالا ناشی از نبود سرمایه کافی است.
با این وجود نمی‌توان جواب‌دهی جایزه را البته با شرایط و طراحی مناسب منکر شد. مزیت دیگر اعطای جایزه بر خلاف قراردادهای سنگین دولتی برای به موفقیت رسیدن صنعت هوافضا این است که پول فقط زمانی پرداخت می‌شود که اهداف برآورده شده باشند!