بهنوش خرم‌روز
دو اخترفیزیک‌دان مدعی شده‌اند راز جرم اسرارآمیزی را که در میان بقایای ابرنواختر تاریخی ذات‌الکرسی-آ قرار گرفته، آشکار کرده‌اند.
به گزارش نیچر، در حدود 330 سال پیش ستاره‌ای عظیم در صورت‌فلکی ذات‌الکرسی منفجر شد. این انفجار ابرنواختری احتمالا توسط منجم دربار انگستان، جان فلامستید ثبت شد. او در گزارش‌های خود به ظهور ستاره‌ای در این منظومه اشاره کرده که در هیچ‌یک از نقشه‌های معروف امروزی وجود ندارد.
بقایای این ستاره، اولین منبع رادیویی کشف‌شده در صورت‌فلکی ذات‌الکرسی است و به‌همین دلیل ذات‌الکرسی-آ نام گرفته است، اما سالیان درازی است که برای ستاره‌شناسان رازآلود بوده است. قاعدتا این ستاره باید جرم زیاد و فشرده‌ای مانند یک سیاه‌چاله یا ستاره نوترونی را به جای می‌گذاشت، اما ده‌ها سال است که در مرکز ذات‌الکرسی-آ نشانه‌ای از ان اجرامی دیده نشده است.
در نهایت این رصدخانه فضایی پرتوی ایکس چاندرا بود که توانست در سال 1999/ 1378 جرم فشرده‌ای را درون این سحابی شناسایی کند؛ اما به گفته کرگ هینگه از اخترشناسان دانشگاه البرتا در کانادا، این جرم شبیه به آن چه ستاره‌شناسان از یک ستاره نوترونی انتظار دارند، نیست. اغلب ستارگان نوترونی میدان‌های مغناطیسی چرخان و قوی دارند که باعث می‌شود به‌سان یک فانوس دریایی از خود پرتوهای قدرتمند رادیویی و ایکس منتشر کنند؛ اما جرمی که در میان ذات‌الکرسی-آ قرار گرفته، پیوسته و یکنواخت می‌سوزد.هم‌چنین پرتوی ایکس منتشرشده از این جرم با آن چه ستاره‌شناسان انتظار دارند، نمی‌خواند.
اما هینکه و همکارش وین هو از دانشگاه سوت‌هامپتون در انگلستان معتقدند که از این راز پرده برداشته‌اند. به نظر این دو، در ذات‌الکرسی-آ، یک ستاره نوترونی وجود دارد که با جوی از کربن پوشانده شده است. چنین جوی باعث می‌شود که باقیمانده ستاره در طول‌موج‌های مریی، آبی به نظر برسد و هم‌چنین انرژی‌های غیرمعمول پرتوهای ایکسی را که دانشمندان مشاهده کرده‌اند، توضیح بدهد. نتایج این مطالعه این هفته در نشریه نیچر به چاپ می‌رسد.
به اعتقاد هینکه، ظاهر غیرمعمول ذات‌الکرسی-آ به دلیل جوان بودن آن است. به گفته وی این ستاره با گذشت زمان هیدروژن و هلیوم جمع می‌کند و دارای چرخشی قابل تشخیص می‌گردد و بدین ترتیب بیشتر به دیگر ستارگان نوترونی قدیمی‌تر و شناخته شده‌تر شباهت پیدا خواهد کرد.
هروی تنان‌بوم، مدیر مرکز رصدخانه پرتوی ایکس چاندار در مرکز نجوم هاروارد درباره این فرضیه می‌گوید: « من فکر می‌کنم خیلی جالب است. این مقاله هیچ مدرک انکارناپذیری مبنی بر قرار گرفتن یک ستاره نوترونی پوشیده شده با کربن در میان ذات‌الکرسی-آ ارائه نمی‌دهد و با مشاهدات بیشتر می‌توان سرنخ‌های بهتری در مورد طبیعت این جرم به دست آورد. با این حال من بر این باورم که به احتمال زیاد، این مقاله بهترین توضیحی است که تاکنون در این باره منتشر شده است».