یونس بخشی

در تاریخ مطالعات سیارات منظومه شمسی بعضی از سفینه ها و ماهواره ها به مراتب طولانی تر از مدت زمان تعیین شده فعالیت نموده اند. به طور مثال سفینه فضایی اولیس که برای مطالعه قطب های خورشید طراحی شده بود، توانست نزدیک به 17 سال زنده بماند و تصاویر و اطلاعات بسیار خوبی را  به زمین مخابره کند. اما گاهی بعضی از این سفینه ها و روبوت ها زیاد خوش شانس نیستند. دو خواهر روبوتیک بنام های روح و فرصت سالهاست که وادی های خشک و سرد مریخ را به جستجوی نشانه های حیات گذشته مریخ، زیر و رو میکنند.

طی هفت سال گذشته با طلوع آفتاب ابزار علمی این دو مریخ نورد هر روز آرامش سرزمین سرخ را بر هم میزد. اما سال گذشته یکی از این مریخ نورد ها از حرکت باز ماند و هرچه تلاش کرد نتوانست خود را از دام مریخ نجات دهد. در واقع یکی از چرخ های مریخ نورد روح به داخل خاک نرم مریخ فرو رفته بود و روح را زمین گیر کرد.
شاید مریخ این گونه میخواهد با فرستادگان زمین بجنگد و انتقام آرامش برهم خورده اش را بگیرد. تلاش مهندسین ناسا در زمین برای بیرون کشاندن روح به جایی نرسید و روح هنوز با گذشت چندین ماه در همان نقطه گیر افتاده است. از سوی دیگر به علت نداشتن انرژی کافی خورشیدی، روح در واقع به خواب زمستانی فرورفته.

مریخ نورد روح طوری که توسط دوربین مدارگرد اکتشافی مریخ از بالا دیده میشود. عکس از ناسا

نکته اساسی این است که برای کنترل دقیق و داشتن تصویر واقعی از شرایط مریخ نورد ها در سیاره سرخ، نمونه های مشابه این مریخ نورد ها در مرکز کنترل در ناسا وجود دارد. متخصصین مرکز کنترل سعی میکنند با ایجاد شرایط مشابه برای نمونه زمینی روح، پای مریخ نورد روح واقعی را از دام خاک نرم سیاره سرخ بیرون بیاورند.با گذشت یک سال مریخ نورد روح هنوز هم با زمین تماس برقرار نکرده و با نزدیک شدن زمستان مریخی نمی تواند به یک موقعیت مناسبی حرکت کند تا بتواند توسط صفحات خورشیدی خود انرژی کافی جذب کند.تیم کنترل کننده مریخ نورد روح بیش از هشت ماه است تلاش میکند تا با روح ارتباط برقرار کنند. به عقیده آنها شاید با افزایش میزان تابش خورشید در محلی که روح گیر مانده بتوانند روح را دوباره از خواب زمستانی بیدار کنند.

مسئولین مرکز کنترل در ناسا میگویند که با فرارسیدن زمستان در مریخ، اکثر دستگاه ها بخصوص گرم کننده های روح را خاموش نموده بودند. حالا تصور کنید که روح در مقایسه با زمستان های قبلی چه سردی را در سیاره سرخ سپری نموده است. هوای سرد میتواند خیلی از ابزار الکترونیکی روح را صدمه بزند و مانع برقراری ارتباط مجدد آن با زمین شود.

طی چند ماه گذشته مسئولین از روشهای مختلف برای برقراری ارتباط با روح استفاده نمودند و حدس میزنند که با احتمال افزایش انرژی شاید بتوانند روح را از خواب زمستانی بیدار کنند. در واقع تیم کنترل اکنون وارد استراتژی ارتباط شدند و قصد دارند تا بصورت همزمان چندین مشکل روح را رفع نمایند.
جون کالز از دفتر ناسا میگوید " پیام یا دستوراتی را که به روح قصد داریم بفرستیم، این هفته آغاز میشود و باید روی چندین سناریو کار کنیم و تصور کنیم که دستگاه فرستنده روح دیگر کار نمی کند. البته در اینجا کسی دوست ندارد این خبر را بشوند، اما اگر هیچ سیگنالی از روح در یک یا دو ماه آینده نرسد، در آنصورت باید روح را برای همیشه به تاریخ سفر های فضایی به سپاریم. آنگاه تیم مرکز کنترل دیگر اتباطات اش را فقط با مریخ نورد فرصت که همزمان با روح در سیاره مریخ کار میکند، برقرار خواهد داشت."

مریخ نورد روح به تاریخ 4 ژانویه سال 2004 با هدف تحقیق و جستجو به مدت سه ماه بر روی سیاره سرخ فرود آمده بود. مریخ نورد روح و فرصت هر دو تا کنون دستاورد و کشفیات بسیار خوبی در مورد گذشته مرطوب مریخ داشته اند و گفته میشود که این گونه شرایط برای پیداش حیات در سیاره سرخ بسیار مناسب بوده. البته مریخ نورد فرصت سه هفته دیر تر به سیاره سرخ فرود آمده بود.