یونس بخشی

آیا ممکن است در کهکشان ما "ده ها میلیارد" سیاره قابل زیست باشد؟ این سخن نتیجه یک مطالعه جدید است که با هدف جستجوی سیارات سنگی در منطقه یا کمربند حیات بدور ستاره های کوتوله سرخ به راه انداخته شده بود. یک تیم بین المللی اخترشناسان با استفاده از طیف نگار HARPS رصدخانه جنوبی اروپا تخمین زده که در کهکشان راه شیری ده ها میلیارد سیاره قابل زیست وجود دارد که به احتمال زیاد حدود یک صد سیاره آن در فاصله کمتر از 30 سال نوری در همسایگی خورشید ما قرار دارد.

آیا ممکن است در کهکشان ما "ده ها میلیارد" سیاره قابل زیست باشد؟ این سخن نتیجه یک مطالعه جدید است که با هدف جستجوی سیارات سنگی در منطقه یا کمربند حیات بدور ستاره های کوتوله سرخ به راه انداخته شده بود. یک تیم بین المللی اخترشناسان با استفاده از طیف نگار HARPS رصدخانه جنوبی اروپا تخمین زده که در کهکشان راه شیری ده ها میلیارد سیاره قابل زیست وجود دارد که به احتمال زیاد حدود یک صد سیاره آن در فاصله کمتر از 30 سال نوری در همسایگی خورشید ما قرار دارد.
خاویر بونفیلس از رصد خانه علوم کیهانی دی گرینبول فرانسه و رئیس این تیم تحقیقاتی می گوید " رصد های جدید ما با طیف نگار هارپس نشان میدهد که حدود 40 درصد کل کوتوله های سرخ یک ابر زمین دارند که در منطقه حیات بدور آنها در گردش می باشند. همه میدانند که منطقه یا زون حیات به همان فاصله ای گفته می شود که آب در سطح سیاره به شکال مایع وجود دارد. کوتوله های سرخ بسیار زیاد هستند و در کهکشان راه شیری حدود 160 میلیارد از این ستاره ها وجود دارد. وجود این همه کوتوله سرخ ما را به این نتیجه میرساند که تنها در کهکشان راه شیری ده ها میلیارد سیاره وجود دارد".

این اولین تخمین مستقیم از تعداد سیارات کوچک و سنگی بدور ستاره های کوتوله سرخ می باشد. با اضافه نمودن این نتایج به یافته های تازه دیگر که نشان میدهد هر ستاره قابل رویت در آسمان شب حد اقل یک سیاره بدور خود دارد و این ستاره ها شامل کوتوله های سرخ نمی شود؛ در نتیجه کهکشان ما پر از سیاره است.
این تیم تحقیقاتی با استفاده از طیف نگار هارپس نصب شده بر روی تلسکوپ 3.6 متری رصدخانه جنوبی اروپا در چیلی (شیلی) به دنبال سیاراتی گشتند که بدور ستاره های معمول؛ یعنی کوتوله های سرخ (مشهور به نام کوتوله های M) در گردش می باشند. در مقایسه با خورشید این ستاره ها کم فروغ یا کم نور و سرد تر اند، اما بسیار معمول و دراز عمر می باشند. بنابرین حدود 80 درصد ستاره های کهکشان راه شیری را در بر می گیرند.   

تصویر راه شیری بر فراز تلسکوپ 3.6 متری رصدخانه جنوبی اروپا. عکس از رصدخانه جنوبی اروپا

تیم هارپس با انتخاب دقیق 102 ستاره سرخ کوتوله در آسمان نیم کره جنوبی به مدت شش سال این تحقیقات را تکمیل نمود. در مجموع 9 ابر زمین (سیاراتی با وزن یک یا ده برابر زمین) کشف گردید که دو سیاره آنها به ترتیب در منطقه حیات بدور ستاره گلیس 581 و ستاره گلیس  C 667 در گردش هستند.
با ترکیب همه اطلاعات بشمول رصد ستارگانی که فاقد سیاره اند و با بررسی یک بخشی از سیاراتی که قابل کشف اند این تیم توانست تا به این نتیجه برسد که تفاوت سیارات بدور ستاره های کوتوله سرخ چقدر معمول می باشد. این تیم دریافت که فراوانی سیارات ابر زمین در منطقه حیات 41 درصد است که بطور اوسط بین 28 تا 95 درصد کل سیارات را در بر می گیرد.

(HARPS = جستجو گر بسیار دقیق به روش گردش شعایی سیارات)

بونفیلس و تیم تحقیقاتی او دریافت که وجود سیارات سنگی  به مراتب بیشتر تر از سیارات گازی عظیم مانند مشتری و زحل است. گفته می شود که کمتر از 12 درصد کوتوله های سرخ سیارات غول (با وزن بین 100 تا 1000 برابر وزن زمین) بدور خود دارند. 
وجود سیارات سنگی بدور ستاره های سرخ کوتوله بطور حتمی نمی تواند جای مناسبی برای سپری نمودن اولین تعطیلات بیرونی شما و یا پناهگاه مناسب برای حیات باشد.
حالا چون میدانیم که تعداد سیارات ابر زمین بدور کوتوله های سرخ نزدیک خیلی زیاد است، بنابرین برای ما لازم است تا با استفاده از هارپس و ابزار های آینده تعداد بیشتر آنها را کشف کنیم. بعضی از این سیارات درست از مقابل ستاره مادر عبور می کنند و این گذر فرصت بسیار خوبی را برای مطالعه اتموسفیر این سیارات و همچنین جستجوی نشانه های حیات در سطح آنها برای ما فراهم می سازد.