همزاد دریاچه افریقا در سطح تیتان

یونس بخشی

به نظر میرسد که دریاچه آنتاریو در سطح تیتان (قمر زحل)، شبیه دریاچه ایتوشا در کشور نامیبی در زمین است. یک دریاچه بزرگ در سطح تیتان پوشیده از ابر و مه آلود، با دریاچه ایتوشا (دریاچه نمکی در شمال نامبیا) شباهت بسیار زیاد دارد که گهگاهی توسط آب پر می شود. به نظر میرسد که "دریاچه بزرگ" تیتان هم موقتی باشد. دریاچه آنتاریو در سطح تیتان که به علت شباهت شکل و اندازه به دریاچه آنتاریو در زمین نامگذاری شده، برای اولین بار در سال 2009 میلادی توسط سفینه فضایی کاسینی در نزدیکی قطب جنوب این قمر زحل کشف گردید. ساختار صاف، هموار و بازتاب دهنده این دریاچه در تصاویر تاریک راداری بیانگر سطح کم عمق و مایع آن می باشد.البته اشتباه نکنید، آنچه بصورت مایع در سطح تیتان وجود دارد، آب نه بلکه متان یا عمده ترین ترکیب عنصر در چرخه آب شناسی یافته شده درسطح این قمر بزرگ می باشد. تیتان از خورشید خیلی دور قرار گرفته و حرارت در قطب های آن تا منفی 185 درجه (300 درجه فارنهایت) سقوط می کند. بنابرین دما برای وجود آب به شکل مایع بسیار سرد می باشد و در نتیجه متان در این دنیای مه آلود و مرموز جایگزین آب شده است.

تصویر دریاچه آنتاریو توسط سفینه فضایی کاسینی ناسا. عکس از ناسا

یک تیم تحقیقاتی به رهبری توماس کورنت از دانشگاه نانتس فرانسه اطلاعات راداری کاسینی از دریاچه آنتاریو را با دقت بررسی نموده و شواهدی را بر وجود کانال های ایجاد شده در قسمت جنوبی این قمر یافته است. بر اساس مطالعات این تیم بستر این دریاچه دیده می شود.

کورنت می گوید: ما بدین نتیجه رسیده ایم که سطح جامد دریاچه آنتاریو در تصاویر تهیه شده از آن مناطق آشکار گردیده. در ضمن لایه های رسوبی اطراف دریاچه نشان میدهد که سطح مایع دریاچه متفاوت است.

این بررسی ها شباهت برجسته میان دریاچه آنتاریو در تیتان (قمر زحل) و دریاچه ایتوشا در نامبیا (زمین) را نشان میدهد که به صورت "دریاچه زود گذر" بیشتر وقت سال خالی از آب بوده و فقط بصورت اتفاقی توسط یک لایه کم عمق آب پر می گردد که بعد به علت تابش خورشید تبخیر شده و سطح نمکی آن خالی از آب باقی می ماند. ماهیت ذاتی دریاچه ایتوشا با جهان دیگر حتی در فلم علمی تخیلی سال 1968 بنام (اودیسه فضایی) از پیش حدس زده شده بود.

چه کسی میداند زیر ابر ها و اتموسفیر مه آلود تیتان چه راز هایی دیگری نهفته است. عکس از ناسا

هرچند به نظر میرسد که دریاچه آنتاریو پر از هایدروکاربن مایع است، یافته های این تیم یک ارتباط ذاتی تیان با محیط زمین را نشان داده و در حین حال ماهیت بیشتر موقتی آن و در ضمن ارزش مطالعات و تحقیقات مفصل را به ما گوش زد می نماید.

بررسی این تحقیقات بر اهمیت سیاره شناسی مقایسوی در بخش علوم سیاره ای امروز تأکید می نماید. یافته های مشابه زمین ساختی در دیگر دنیا ها مانند تیتان به ما اجازه می دهد تا نظریه های موجود در مورد شکل گیری این دنیا ها را یک بار دیگر مورد آزمایش قرار دهیم.