جواد گنجعلی
ستاره شناسان در حال استفاده از اطلاعات تلسکوپ فضایی هابل مربوط به دو خوشه پر
از ستارگان عظیم می باشند،خوشه هایی که ممکن است زودتر از موقع در حال ترکیب شدن باشند.خوشه
ها 170هزار سال نوری از ابر ماژلانی بزرگ فاصله دارند.
در ابتدا تصورمی شد که تنها یک خوشه درمرکز منطقه در حال شکل گیری ستارگان بزرگ(به
سحابی رتیل شناخته می شود
(30Doradus Nebula))پیدا شده است،اما حقیقت از چیز دیگری پرده برداشت و آن ترکیبی
از دو خوشه با اختلاف سن حدود یک میلیون سال بود.
برای 25 میلیون سال تمامی سحابی رتیل منطقه ای فعال برای شکل گیری ستارگان بوده
است،و هنوز مشخص نیست که تا چه مدت دیگر این منطقه ستارگان جدیدی را ایجاد خواهد کرد.
دانشمند سرپرست،النا سابی و تیم تحقیقاتی او ازموسسه تلسکوپ فضایی در بالتیمور،شروع
به نگاه کردن و جستجوی ستارگان فراری کردند که این ستارگان در حال حرکت سریع ازپرورشگاه
ستاره ای خود به بیرون رانده می شدند.سابی می گوید:"در ابتدا گمان می شده است
که ستارگان در خوشه ها شکل گرفته اند،اما ستارگان جوان زیادی در خارج از سحابی رتیل
وجود داشتند که مطمئنا نمی توانستند در آنجا شکل گرفته باشند،در نهایت ممکن است این
ستارگان در برخورد دو خوشه با سرعت بالا به بیرون انداخته شده باشند".
وقتی سابی در حال نگاه کردن به پراکندگی ستارگان کم جرم کشف شده توسط هابل بود،متوجه
یک مورد غیرعادی در باب خوشه شد،همانطورکه انتظارش را داشت خوشه کروی نبود اما ویژگی
آن تا حدی مشابه شکل دو کهکشان در حال ترکیب بود.
با توجه به اندازه گیری سنین دو خوشه و دیدن ساختار طویل یکی از خوشه ها،شواهد
ضمنی هابل خبراز یک ادغام قریب الوقوع دو خوشه را می داد.
با توجه به اینکه تعداد زیادی از ستارگان با سرعت زیاد و به صورت غیر عادی در اطراف
سحابی رتیل وجود دارند،ستاره شناسان براین عقیده هستند که اینها ستارگانی هستند که
اغلب ستارگان فراری نامیده می شوند.به عنوان نتیجه فعل و انفعالات دینامیکی،این ستارگان
از مرکز سحابی به بیرون رانده شده بودند.
این فعل و انفعالات که در طول یک فرایند بسیار رایج است به فروپاشی هسته نامگذاری
شده است،در این فرایند بیشتر ستارگان سنگین به همراه ستارگان کم جرم تر توسط فعل و
انفعالات دینامیکی بر مرکز خوشه فرو می روند.وقتی که بیشتر ستارگان سنگین به مرکز هسته
رسیدند،هسته ناپایدار می شود و این ستارگان سنگین شروع به بیرون انداختن یکدیگر از
خوشه می کنند.
خوشه بزرگی همچون R136 که در مرکز منطقه سحابی رتیل قرار دارد،بیش
از اندازه جوان است که به همین زودی تجربه فروپاشی هسته را داشته باشد.
با توجه براین مشاهدات که تعداد زیادی ستارگان فراری در سحابی رتیل پیدا شدند،این
موضوع می تواند توضیح بهتری باشد که خوشه ای کوچک با R136 ترکیب شده باشد.
حساسیت اشعه مادون قرمز تلسکوپ فضایی جیمز وب به ستاره شناسان اجازه خواهد تا نگاه
عمیق تری را به سحابی رتیل که خود را در نور مرئی عکس ها پنهان کرده بود،داشته باشند.
برای ستاره شناسان سحابی رتیل یک علاقه پر جاذبه است و این کشف می تواند کمکی باشد
برای دانشمندان تا اطلاعات جزئی تری را در مورد اینکه ستارگان در جهان اولیه چطور شکل
گرفتند؟
سحابی ها را بهتر بشناسیم
در بسیاری نواحی فضای میان-ستاره ای توده
های نسبتا مجتمعی از ماده میان-ستاره ای می توان یافت.این ها را سحابی می نامند(سحاب
به معنی ابراست).چگالی سحابی ها بیش از هزار برابرچگالی ماده میان-ستاره ای است.
سحابی ها را به سحابی های:گسیلشی،بازتابی
وتاریک طبقه بندی کرده اند:سحابی گسیلشی،ابری است از ماده که در آن یک یا چند ستاره
فوق العاده سوزان و درخشنده از گونه طیفی o یا B جای دارد.به عنوان مثال سحابی جبار
نوع دیگری سحابی گسیلشی وجود دارد که سحابی
سیاره ای نامیده می شود.ستاره در آخرین مراحل عمر،پوسته ای گازی از خود دفع می کند
و پوسته بر اثر فشار های داخلی گسترده خواهد شد.مانند سحابی حلقه در صورت فلکی شلیاق
اگر ستاره یا ستاره هایی که در سحابی جای
گرفته اند سردتر از گونه B باشند ماده ابر از خود
نور گسیل نمی کند بلکه نور ستاره را باز می تاباند که به سحابی های بازتابی موسوم اند.مانند
ابر هایی که چندین ستاره مهم خوشه پروین را در بر گرفته اند.
اگردرنزدیکی سحابی
ستاره ای نباشد که نورآن را تامین کند،آن سحابی را سحابی تاریک می نامند.مانند سحابی
سراسب در صورت فلکی جبار