محمد رضا سلطانی
راهنمای رصدی اجرام مسیه
M1 یاسحابی
خرچنگ crab
nebula(NGC1952)
مشخصات
1-قدر
ظاهری:8.4
2-نوع:سحابی
بازمانده ابرنواختری
3-صورت
فلکی:ثور(گاو(
4-بعد: 5 ساعت و
34 دقیقه
5-میل : 22در جه
و 1 دقیقه
6-فاصله:6200 سال
نوری
7-اندازه:10سال
نوری
8-درخشندگی سطحی:20mag/arcsec2
در 4 جولای 1504
پس از انفجار یک ابرنو اختر در کهکشان ما و در نزدیکی ظاهری نسب به خورشید به مدت
23 شبانه روز با روشنایی حدود چهار برابر سیاره
زهرهقدر (۶- )
در طی ساعات روز در آسمان دیده می شد و بعد از آن طی مدت 2 سال دیگر در شب با چشم
غیر مسلح نیز قابل مشاهده بود.اکنون می دانیم که باقیمانده آن ابرنواختر٬جسمی در صورت
فلکی گاو است
که سحابی خرچنگ نامیده می شود.این سحابی که در اوایل یک سحابی
سیاره ای تلقی
می شد ٬اکنون به عنوان شناخته شده ترین بقایای ابرنواختری است.سحابی خرچنگ٬هم از
نظر ویژگیهای مشاهده شده در آن و هم از نظر گستره وسیع تابشهایی که از آن دریافت می
کنیم ٬جسم قابل ملاحظه ای است.و هم اکنون معلوم شده است که بیشتر این تابش ها به
وسیلهفرآیند
سنکروترون تولید
می شود.
سحابی خرچنگ با
سرعتی حدود 1800 کیلومتر بر ثانیه منبسط می شود.در حالیکه تقریبا در تمام طول
موجها(از دیدگانی تا مادون قرمز تا اشعه ایکس) دارای تابش قابل توجه است انتظار می
رود که درچند هزار سال آینده٬به تدریج در تمام طول موجها کم فروغتر شده و سرانجام
ناپدید گردد.سحابی خرچنگ قوی ترین منبع تابش امواج
رادیویی و پرتوی
ایکس در
آسمان است که احتمال می رود یکی از عوامل صدور بخش بزرگی از پرتوهای کیهانی آسمان
همین سحابی باشد.
یکی از قابل
ملاحظه ترین نمودهای سحابی خرچنگ جسم مرکزی آن (ستاره ای تپنده با
قدر 15.9)است.این جسم اصلاْ یک ستاره معمولی نیست و با دوره‌ای در حدود0.03 ثانیه
می درخشد و سپس خاموش می شود( به بیانی دیگر هر ثانیه ۳۰ بار می چرخد وباریکه نور
ساطع شده از آن در امتداد دید ما قرار می گیرد) وبه احتمال زیاد یک تپ‌اختر یا ستاره
ای نوترونی چگال
است(این ستاره در تصاویر اشعه ایکس سحابی به صورت نقطه ای مشاهده می شود)
تصاویر تلسکوپ فضایی
هابل از
این ابر نواختر آثار
بی‌نظمی ناحیه‌ای از رشته‌ها و فورانهای گازی را آشکار می‌کند. به
نظر می‌رسد رشته‌های سحابی خرچنگ ،ناشی از برهمکنش گازهای سرد وگرم باشند. در
تصویری که مشاهده می کنید ، رنگ قرمز نشان دهنده گسیل اتمهای اکسیژن در گاز
سرد و رنگ سبز نماینده اتمهای اکسیژن در گاز داغ و آبی نشان دهنده گسیل اتمهای سولفور
در گاز گرم است. رصدهای روی سطح زمین توان تفکیک را پایین می‌آورد و ساختارمعمولی
از خرچنگ ارائه می‌دهد.
در عکس زیر
عکسی از مرکز سحابی در طول موج اشعه ایکس آمده است.
شارل
مسیه
شارل مسیه ستاره
شناسی فرانسوی بود که در 26 ژوئن 1730 به دنیا آمد. او از کودکی علاقه زیادی به
آسمان داشت و خود را به جایی رساند که در رصدخانه مارین پاریس مشغول به کار شد.
علاقه زیاد وی به دنباله دارها او را به سوی رصد اجرام اعماق آسمان کشاند. او در
راه کشف دنباله دارها برای اولین بار دنباله دار هالی را کشف کرد، اما به دلیل دیر
رساند خبر کشف آن به رصدخانه مرکزی پاریس افتخار کشف آن به نام ادموند هالی تغییر
یافت.
مسیه در 28 اوت
1758 به طور اتفاقی متوجه گوی مه آلودی در آسمان می شود. این گوی برعکس دیگر اجرامی
که او دیده بود جا به جا نمی شد. او با دیدین اجرام دیگری به مانند این تصمیم گرفت
که لیستی از آنها تهیه کند که به آن امروزه اجرام مسیه می گویند. اولین جرم آسمانی
او M1 نام
گرفت که همان سحابی خرچنگ است.، که امروزه می دانیم یک بازمانده انفجار ابرنواختری
است. مسیه در سال ۱۷۶۵ فهرستی از ۴۱ جرم غیرستاره‌ای را منتشر کرد که از این تعداد
۱۷ یا ۱۸ تای آن را خودش کشف کرده بود و بقیه را ستاره‌شناسانی دیگر کشف کرده بودند.
رصد سحابی خرچنگ
این سحابی در
صورت فلکی ثور قرار دارد:
صورت
فلکی ثور یکی از مشخص ترین، چشمگیرترین و زیباترین صورتهای فلکی آسمان است. این
صورت در زمان بابلیها هم شناخته شده بود. می گویند ثور (گاو یا گاومیش) به
خواهش«ایشتار» الهه عشق بابل، به آسمان صعود کرد، تا قهرمان افسانه ای گیلگش را که
به ندای عشق او پاسخ نداده بود ، نابود سازد. مصریان باستان در این صورت فلکی ، گاو
مقدس « آپیس» را می دیدند، که در آغاز سال صفحه خورشید را میان شاخهایش می گرفت و
آن را به بالاترین وضعیتش درآسمان بلند می کرد،وضعیتی که خورشید در تابستان به خود
می گیرد . می گویند زمانی نیرومند ترین خدای یونانیان، زئوس، خود را به صورت گاوی
در آورده و دختر پادشاه را که « اروپا»نام داشت و قاره اروپا نامش را مديون اوست به
جزيره كرت ربوده بود. اروپا از زئوس صاحب پسری بنام مینوس شد، که تمدن وفرهنگ
مینویی دراین جزیزه زیبای دریای مدیترانه امروزه هنوز هم به یاداو،به همین نام
خوانده می شود . هنگامی که مینوس بزرگ شد به پادشاهی رسید. در کنار قصر اوبنايي که
«لابیرینت» نامیده می شد قرار داشت، ساختمانی با راهروهای پیچ در پیچ گیج کننده
فراوان در این بنا هیولای ترسناکی بنام « مینوتاروس » می زیست. اغلب اين هیولا در
نقش انسانی با سر گاومیش نشان داده می شود. این هیولا از گوشت انسانها تغذیه می کرد
و بالاخره به دست قهرمان افسانه ای بزرگ یونان« تزوس» به قتل رسید. «تزوس» پس از
کشتن هیولا به کمک گلوله نخ باز شده ای که «آریادنه» دختر پادشاه به او داده بود از
راهروهای پیچ در پیچ لابیرینت خارج شد
.
صورت فلکی ثور تمام این افسانه ها را به خاطر انسان می آورد، صورتی که سر V شکل
آن در پاییز و زمستان به راحتی قابل تشخیص است. ستاره اصلی قرمز رنگ این صورت فلکی
« الد بران» است. این ستاره در فاصله 70 سال نوری از ما و 130 بار نورانی تر از
خورشید است. ستارگانی که شکل V را
در صورت فلکی ثور می سازند،«هفت اختران» نیز گفته می شوند. .بدلیل
درخشندگی سطحی کم ،دیدن این سحابی مقداری مشکل است.علاوه بر این ستاره مرکزی آن نیز
با تلسکوپهای آماتوری قابل مشاهده نیست .این سحابی در فاصله یک درجه شمال ستاره زتا
ثوری قرار دارد.تنها چیزی که با تلسکوپ 8 اینچی قابل مشاهده است یک سحابی بیضوی شکل
بسیار محو است.
ثور دومین ماه از
فصل بهار در تقویم رسمی افغانستان و تقویم برجی ایران است که بعد از اتمام ماه حمل
شروع می‌شود.
این ماه معادل
اردیبشهت است. امروزه در تقویم های رسمی این ماه همواره ۳۱ روز دارد.
در زیر تصاویری
زیبا از این سحابی را مشاهد میکنید .
M1 تنها باقیمانده ابر نواختری در فهرست
مسیه و همچنین جوانترین جرم در این کاتالوگ با 950 سال سن میابشد.
این
تصویر نشان دهنده یک تصویر کاذب از این تپ اختر و حلقه آن است که توسط تلسکوپ فضایی
هابل گرفته شده است .
این یک تصویر بسته از این سحابی می باشد که توسط تلسکوپ هایل تهیه شده است.در این
تصویر هیدروژن با رنگ نارنجی،نیتروژن به رنگ قرمز ،سولفور به رنگ صورتی و اکیسژن به
رنگ سبز قابل مشاهده است .
ودر نهایت شما
شاهد 4تصویر نقاشی شده یا در اصلاح نجومی یک اسکچ از سحابی خرچنگ خواهید بود.
