خبرنامه داخلی باشگاه نجوم کودکان مشهد...شماره3....بیست و ششم مرداد ماه 85
www.manimana.com
صور فلکي؟
از زمانهای کهن ، مردم در آسمان شب در میان گروههای ستارگان ، اشکالی خیالی دیده‌اند. با استفاده از خطوط ، آنها ستارگان این گروهها را به یکدیگر متصل کرده و اشکالی به نام صورت فلکی را تشکیل داده‌اند. امروز طبق سیستمی بین المللی آسمان پیرامون زمین به 88 منطقه تقسیم می‌شود و هر منطقه در بر گیرنده یک صورت فلکی است.طرح هر صورت فلکی نمایانگر شیء یا جانداری است و تعدادی از آنها به یاد شخصیتهای اسطوره‌ای نامگذاری شده‌اند. از زمین ، ستارگان هر صورت فلکی مجاور یکدیگر به نظر می‌آیند، اما در حقیقت آنها فاصله بسیاری از همدیگر دارند. همگی آنها در فواصل مختلفی از زمین قرار دارند. اگر می‌توانستیم از جای دیگری از فضا به صورت فلکی جبار نگاه کنیم، طرح ستاره‌ای آن از آنچه که از زمین می‌بینیم، متفاوت می‌باشد. 
از زمین ، صورتهای فلکی چنین به نظر می‌رسند که به داخل کره‌ای تو خالی معروف به کره آسمان چسبیده‌اند. ظاهراً این کره هر 24 ساعت یکبار در مسیری شرقی _ غربی به دور زمین می‌گردد. شبکه‌ای از خطوط معروف به بعد و میل به اختر شناسان کمک می‌کند تا محل ستارگان کره آسمان را بیابند و نقشه‌های ستارگان ، تصویر کره‌ای فرضی بر روی صفحه‌ای تخت هستند.
سیزدهمین باشگاه نجوم کودکان مشهد در مرداد ماه 85 برگزار شد
باشگاه مرداد ماه با حضور کودکان مشتاق و علاقمند به علم نجوم همراه بود.جای بسی خوشحالی است که ما هر ماه شاهد شرکت و استقبال کودکان بیشتری از باشگاههای نجوم کودکان هستیم.
در این باشگاه صور فلکی موضوع بحث ما بود.در ابتدا معنای صورت فلکی برای کودکان تشریح شد،تا با این مفهوم آشنا شوند.سپس صورت فلکی دب اکبربرای آنان معرفی شد و نقاشی خرس بزرگ هم برای بچه ها نمایش داده شد.در ادامه برای فهم بهتر برگه هایی در اختیار بچه ها قرار گرفت که بوسیله نقاطی پر شده بود و از بچه ها خواسته شد شکل ملاقه را نشان دهند و با وصل کردن نقاط به هم آنرا رسم کنند که البته تعداد زیادی از آنها توانستند این کار را به خوبی انجام دهند.
سپس برگه ای دیگر در اختیار کودکان قرار گرفت و از آنها خواسته شد همچون پیشینیان خود ،با وصل کردن نقاط به هم برای خود صورت فلکی رسم کنند و آنها را نامگذاری کنند.و بچه ها با توجه به تخیلات خود ،طرح و تصاویری کشیدند که بسیار جالب و جذاب بودند.صورت فلکی هایی همچون کفگیر،بادبادک،چند ضلعی،سنجاب و ...
لازم به ذکر است علاوه بر دب اکبر ،از صور فلکی دیگری نظیر دب اصغر و جبار هم برای کودکان توضیحاتی داده شد.
در پایان باشگاه نیز نحوه پیدا کردن ستاره قطبی بوسیله هفت ستاره دب اکبر در آسمان آموزش داده شد.
قرار است در باشگاه شهریور ماه بحث صورتهای فلکی ادامه داشته باشد و به احتمال زیاد در هفته های آینده برنامه گشت نجومی خانوادگی در طبیعت زیبای اطراف مشهد برگزار خواهد شد تا کودکان به دور از آلودگی های نوری بتوانند آسمان زیبای توس را مشاهده و صورتهای فلکی که طی باشگاهای گذشته با آن آشنا شده اند را در آسمان ببینند.
5+13
با توجه به برگزاری باشگاه نجوم کودکان در نخستین پنجشنبه هر ماه شمسی و نبودن ماه در آسمان ،امکان رصد ماه در زمان برگزاری باشگاه وجود ندارد لذا برنامه ویژه رصد ماه در تاریخ سه شنبه 10/5/85 در محل فرهنگسرای بهشت برگزار گردید .در این برنامه علاوه بر کودکان عضو باشگاه نجوم ،کودکان علاقمند دیگری نیز حضور داشتند و بوسیله چندین تلسکوپ علاوه بر ماه،سیاره زیبای مشتری و اقمارش را نیز رصد کردند.اين پنجمين گردهمايي نجومي کودکان باشگاه بود کهعلاوه بر سيزده باشگاه پيشين به صورت ويژه برنامه برگزار گرديد.از برنامه هاي ويژه قبلي مي توان به موارد زير اشاره نمود.همايش نجوم و کودک به مناسبت روز جهاني کودک.برنامه هاي متعدد نجومي به مناسبت روز جهاني نجوم و هفته نجوم شامل نمايشگاه نقاشي نجومي،کارگاه نقاشي،رصد و... . همايش نجومي به مناسبت روز فضا.همايش بزرگ نجومي ويژه دختران دبستان نمونه فرزين فر
ستاره قطبی و دبها
آنهایی که در نیمکره شمالی زندگی می‌کنند، می‌توانند به قطب شمال کره آسمان بنگرند. ستاره قطبی به این قطب بسیار نزدیک است. بر خلاف سایر ستارگان ، به نظر نمی‌آید که با گردش زمین به دور محورش ، ستاره قطبی در آسمان حرکت کند. صور فلکی پیرامون ستاره قطبی عبارتند از دب اکبر (خرس بزرگ) و دب اصغر (خرس کوچک).
ستاره قطبی همواره این چنین در مجاورت قطب شمال سماوی قرار نداشته و همیشه نیز چنین باقی نخواهد ماند. چون زمین اندکی در محورش تکان می‌خورد، قطب شمال همیشه به نقطه‌ای ثابت در کره آسمان اشاره نمی‌کند. در عوض در طی 25800 سال ، بخش شمالی محور زمین دایره کوچکی را در نیمه شمالی کره آسمان بجای می‌گذارد. ستارگانی که به این دایره نزدیکترند، به نوبت قطب شمال کره آسمان را نشان می‌دهند.
برخی از 88 صور فلکی از سایرین معروفترند، و طرحهایی دارند که فوراً تشخیص داده می‌شوند. این طرحها همچون نشانه به ستاره شناسان در یافتن آنها در آسمان شبانه کمک می‌کنند. بهترین نمونه ، جبار (شکارچی) ، از درخشنانترین صور فلکی آسمان است. صورت فلکی معروف دیگر دب اکبر (خرس بزرگ) است . دب اکبر شامل هفت ستاره درخشان است که برای مدتهای طولانی علاوه بر ستاره شناسی ، در دریانوردی نیز راهنمای مفیدی بوده‌اند.
هفت ستاره پر نور ، نقش دب اکبر (آب گردان) را پدید می‌آورد، چهار ستاره که کاسه را تشکیل می‌دهند با نامهای دبه ، مراق ، فخذ و مغرز معروفند که همگی اسامی عربی هستند: دبه به معنای خرس است و مراق به معنی گرده ، فخذو مغرز به ترتیب ران و بن دم خرس هستند. ستارگانی که دسته آب گردان را تشکیل می‌دهند به نامهای قائد ، عنان و جون موسومند که باز هم نامهایی عربی به معانی جلودار و بزغاله هستند. معنای دقیق جون هنوز مورد اختلاف است. در نزدیکی عناق ستاره کوچک سها قرار دارد. اعراب این دو ستاره را اسب و سوار می‌نامیدند و از ستاره‌ها برای آزمون دید خوب استفاده می‌کردند.