گزارش رصد خسوف 12- 13 اسفند 1385

محل رصد: كاروانسراي شاه عباسي ده‌نمك در كيلومتر 32 جاده‌ي گرمسار به سمنان

مشخصات جغرافيايي: 35 درجه و 16 دقيقه‌ي شمالي و 52 درجه و 44 دقيقه‌ي شرقي

راصدين: آقايان و خانم‌‌ها صراطي، هاديان، مهدي مهدوي، محمدحسين الماسي، روح‌الله عزيزي،  محمد امين و ندا علم صاحب‌پور، نفيسه لساني، نرجس و مريم صراطي، علي و ولي ابراهيمي سراجي، حسين وثوقي و تني چند از گروهي از علاقه‌مندان به نجوم به سرپرستي سالار موسوي

وضعيت جوي: هوا در ابتداي گرفت در جنوب آسمان با ابرهاي پراكنده پوشيده شده بود ولي هوا به سرعت باز شد ولي كماكان رطوبت زيادي در منطقه وجود داشت.

ابزار رصدي: تلسكوپ 15 سانتيمتر شكستي با موتور ردياب و دوربين فيلم‌‌برداري قلم‌دوش، تلسكوپ 8 اينج دابسني، تلسكوپ بازتابي RET114 ، دو دستگاه دوچشمي 80×20 و چند دستگاه دوربين‌هاي عكاسي ديجيتال و آنالوگ

مشروح گزارش: نيمه‌شب 12 اسفندماه فرصتي دست داد تا به رصد پديده‌ي زييباي ماه‌گرفتگي كلي بنشينيم. براي رصد اين پديده‌ي بي‌نظير كه  تمام مراحل آن از آسمان ايران قابل رويت بود، سختي‌هاي زيادي را متحمل شديم. نمونه‌ بارز آن وضعيت نامناسب آب و هوا در نيمه‌ي شمالي ايران بود كه انتخاب مكان مناسب براي رصد را كاملاً مشكل مي‌كرد. با اين همه با اطلاع از وجود اين شرايط  از چند روز قبل از رصد براي سهولت در دسترسي دوستان به شهر تهران، كاروانسراي ده‌نمك را انتخاب كرديم. براي رصد قرار بود تا ساعت 20 شب شنبه 12اسفند از تهران خارج شويم كه به دليل ترافيك‌هاي شديد اين موقع سال تهران حدود ساعت 21 به سمت رصدگاه حركت كرديم. متأسفانه مسير فرعي نزديك به كاروانسرا راه افتاده بود و با توجه به اين‌كه 3 ماشين شخصي بوديم خود را به كاروانسرا رسانديم. ولي 2 وسيله‌ي ديگر با توجه به‌اين كه اطلاعي نداشتند با مصيبت فراوان و با انواع و اقسام راهنمايي توانستند خود را به محل برسانند و اين زماني بود كه در حدود 20 دقيقه از آغاز خسوف جزئي مي‌گذشت. ما بر فراز ضلع‌جنوب شرقي كاروانسرا موضع گرفتيم و با توجه به اين‌كه بر محيط اشراف داشتيم، نظاره‌گر تغيير و تحولات ماه، آسمان و محيط در هنگام خسوف بوديم. در حالي كه در حدود 70 درصد از ماه وارد سايه شده بود، رنگ آبي زيبايي در حاشيه سايه ايجاد شد. اگر چه زود بود ولي بي‌درنگ در اولين حدس‌ها مقياس دانژون را L=4 تعيين كرديم. ولي در زمان خسوف كلي اين كار را راحت‌تر انجام داديم. در واقع ماه به رنگ قرمز مسي در آمده بود و حاشيه سايه روشن بود و ته رنگ آبي داشت. در واقع اين روشن‌ترين خسوفي بود كه مي‌توانستيم شاهد باشيم. علي‌رغم فعاليت آتشفشاني 2 روز قبل در ايتاليا، جو زمين آن‌‌قدر تميز و زيبا بود كه مرز سايه و جو به راحتي قابل تشخيص بود و به همين دليل امواج كوتاه نيز مقداري از جو عبور كرده و باعث به‌وجود آمدن رنگ آبي در حاشيه سايه شده بود. البته ماه به لبه‌ي شمالي سايه نزديك بود و همچنين در اوج بودن ماه باعث به‌وجود آمدن اين رنگ در مقياس دانژون شده بود؛ مسأله‌اي كه قبلاً هم به آن اشاره كرده بوديم. اگر چه پروژه‌هاي ديگر ما به دليل ناهماهنگي‌ها و وجود رطوبت شديد متوقف شد ولي اختفاي زيباي ستاره‌‌ي 56Y اسد را ثبت كرديم كه شروع اختفا ساعت 03:11:09 و پايان آن در ساعت 3:59:50 رخ داد. اما نكته‌ي جالب در اين خسوف تاريكي زيباي آسمان در اين زمان بود. صحنه‌اي كه براي آن لحظه شماري مي‌كرديم. نور ماه رفته رفته در محيط كمتر مي‌شد و ديگر با شروع خسوف كلي، آسمان كاملاً تاريك بود و ما كه تا ساعتي قبل دشت را منور كرده بود، اكنون گويي شبي را سپري مي‌كنيم كه ماه در آن نيست. به دليل نزديكي راه‌آهن به كاروانسرا، حركت و سوت قطار در آن شب ظلماني بسيار زيبا و جالب بود. البته اين نكته را تأكيد مي‌كنم كه كاروانسراي ده‌نمك يكي از اولين رصدگاهاي منجمان تهران و سمنان بوده و هنوز هم به دليل سهولت دسترسي از بهترين مكان‌هاي رصدي رصدگران به شمار مي‌رود. ولي متأسفانه به دليل طراحي يك پمپ‌بنزين در پشت اين كاروانسرا، تا مدتي ديگر اين رصدگاه به خاطره‌هايمان خواهد پيوست. اميوارم مسوولين امر فكري به حال اين مسأله نمايند.

خسوف بعدي در ايران بامداد پنج‌شنبه 2 اسفند 1385 رخ مي‌دهد كه مراحل ابتدايي ورود ماه به نيمساه و سايه زمين در ايران قابل رويت است. ولي خسوف كلي بعدي كه تمام مراحل آن مانن خسوف فوق از ايران قابل رويت باشد، در تاريخ سه‌شنبه 25 خرداد 1390 روي مي‌دهد. طبق بررسي بنده اين خسوف يكي از تيره‌ترين خسوف‌هاي 2 ده‌ي اخير خواهد بود كه اكنون براي رصد آن در ايران لحظه شماري مي‌كنيم.

به اميد آن روز

علي ابراهيمي سراجي

عضو گروه تحقيقاتي حلقه‌ي الماس

در اين برنامه رصدی که از سوی انجمن علمی علوم ژئوماتيک اين دانشگاه اجرا شد، تعداد 52 دانشجوی دختر و 44 دانشجوی پسر در رشته های مختلف نقشه برداری، معماری، عمران، کامپيوتر، حقوق، زبان و ... شرکت داشتند. برنامه از ساعت 23 روز شنبه 12 اسفند با يک کلاس توجيهی توسط مهندس رستمی شروع شد. سپس دانشجويان با استفاده از دوربين های نقشه برداری موجود در 6 گروه کاری، طرحهايي را از عوارض سطح ماه رسم کردند. با شروع گرفت در ساعت يک بامداد، هر کسی يک کاری انجام می داد. يکی رسم خط سايه بر سطح ماه، يکی ثبت زمان عبور سايه از گودالهای ماه، تعدادی عکس می گرفتند (البته نه حرفه ای) و تعدادی به خاطر سرما (دمای 4 درجه سانتيگراد) خود را گرم می کردند و گاهی نيز از حاضران با چای شيرينی پذيرايي می کردند.

 

 

 

سعيد هروی: مسئول انجمن و برنامه ريزی رصد                 ايمان ناصری: هماهنگی تدارکاتی رصد