تعريف گذر
موقعيت اجرام آسمانی نسبت به ناظر زمينی، سبب ايجاد پديده هایی در نجوم می کردد که هر پديده با توجه به خصوصياتش نامگذاری شده است. به طور مثال، هر گاه زمين و دو جرم آسمانی ديگر تقريبا در يک راستا قرار بگيرند، جسمی که مابين زمين و جسم سوم قرار گرفته، باعث می شود تا ناظر زمينی برای لحظاتی نتواند جسم سوم را ببيند. به اين پديده، اختفاء گویند. مانند اختفاء ماه و زحل، که ماه به دليل نزديکتر بودن به زمين، در هنگام عبور از جلوی زحل نسبت به ناظر زمينی، زحل را برای لحظاتی در پشت خود پنهان می کند .
يکی ديگر از نمونه های نام آشنای اين پديده، اختفای ماه و خورشيد است، که بطور خاص، خورشيد گرفتگی يا کسوف ناميده می شود.
حال، هر گاه جسم ميانی يک سياره و جسم سوم خورشيد باشند، در اینصورت به دليل اينکه اندازه ظاهری (زاويه ای) سيارات، بسيار کوچکتر از اندازه ظاهری خورشيد است، اين سياره تنها قسمت بسيار کوچکی از سطح خورشيد را می پوشاند و مانند يک لکه سياه کوچک در روی سطح خورشيد حرکت می کند. اين پديده که به خاطر قرار داشتن مدارهای سيارات عُطارد و زهره در بين مدار زمين به دور خورشيد، برای ناظر زمينی تنها توسط اين دو سياره می تواند بوجود آيد، گذر ناميده می شود.
پارامترها و فازهای گذر
زمانی که اولين تماس بين سياره و خورشيد ديده مي شود، گذر آغاز شده و تا وقتی که این دو جسم از نظر ناظر از يکديگر جدا نشده اند، جزو زمان گذر به حساب می آيد.
فازهای گذر :
- تماس اول : زمانی است که از ديد ناظر، سياره و خورشيد برای اولين بار از سطح خارجی خود با هم مماس می شوند.
- تماس دوم : زمانی که تمام سطح سياره به طور کامل وارد سطح ظاهری خورشيد شده، و بار ديگر، البته از داخل، سطح دو سياره با هم مماس می شوند.
- تماس سوم : از نظر شکل تماس، مانند دوم است. با اين تفاوت که آخرين لحظه ايست که سطح سياره بطور کامل بر روی سطح خورشيد است و پس از آن
کم کم از جلوی خورشيد کنار می رود.
اطلاعات کاملتر و آشنایی با پروژه های مرتبط با گذر در سایت موسسه توسعه مطالعات علمی http://www.idss.ir/vt-2004/vt-edu.html |