وقتي به آسمان بنگريم با مشاهده حركت سيارات مي‎توانيم گذشت زمان را حس كنيم. منظومه شمسي تقويمي بود كه اجداد ما به كمك آن زمان كاشتن دانه و درو كردن آن را تعيين مي‎كردند. براي مسافران و دريانوردان هم آشنايي با ستارگان و موقعيت آن‎ها كار جهت‎يابي را آسان مي‎كرد. اين مردمان كه از ابزارهايي بر خوردار نبودند توانستند با كمك گرفتن از چشم‎ها و مغز نقشه‎هايي از آسمان تهيه كنند. شش هزار سال قبل چيني‎ها گزارشات دقيقي را درباره اجرام آسماني تهيه كردند كه هنوز هم كاربرد دارد آنان حوادث مهم آسماني از قبيل اهله قمر، موقعيت سيارات، خورشيد گرفتگي و ماه گرفتگي را به دقت پيش‎بيني كردند و اين حوادث را در زندگي امپراتور و دربارش مؤثر شمردند. آن‎ها مجبور بودند در كار خود دقيق باشند زيرا بروز اشتباه موجب مجازات فوري مي‎شد طالع‎بيني از روي موقعيت ستارگان و سيارات هنوز هم فراموش نشده است حتي فرمانروايان و سياستمداران وقتي كه مي‎خواستند تصميمي مهم بگيرند با طالع‎بينان مشورت مي‎كردند. در تمدن‎هاي اوليه اخترشناسان نيمه دانشمند نيمه جادوگر بودند گذشته از آن كسي كه مي‎توانست زمان طلوع خورشيد را پيش بيني كند مسلماً قادر به پيش ‎بيني حوادث ديگر نيز بود.در قرن هاي 16 و17 ، علاقه به كسب دانش ، تغييرات زيادي را در دانش اختر شناسي بوجود آورد. قبل از اين زمان، طبق نظريه ي بطلميوس زمين در مركز عالم قرار داشت.در سال 1534،يك اختر شناس لهستاني به نام نيكلاس كوپر نيك نظريه جديدي را پيشنهاد كردكه بر اساس آن ،خورشيد در مركز عالم قرار داشت و زمين هم مانند سيارات ديگر در اطراف خورشيد مي چرخيد.

خورشيد:Sun
قطر:000/390/1 كيلومتر . 109 برابر زمين
فاصله از زمين : ميانگين 000/600/149كيلومتر.
دماي نور سپهر/k 5750
دما در مركز خورشيد: k14000000
دوره تناوب(چرخش در استوا):24روز و 16 ساعت
جرم: 1000000000000000000000000000x2/ 2 (3،400 33برابر زمين)
برونداد انرژي( انرژي تمام خورشيد):100000000000000000000000 x5 اسب بخار(100000000000000000000000000x8/3وات).
خورشيد ستاره اي بزگ ونوراني كه در مركز منظومه شمسي قرار دارد وسيارات به دور آن در گردشند.
حدود 90% جرم خورشيد از هيدروژن است و هليم و هيدروژن در مجموع ، 98% تركيب خورشيد را تشكيل مي دهند.
زمين فقط يك دو ميلياردم انرژي خورشيد را دريافت مي كند.عده اي در گذشته گرماي خورشيد را حاصل متراكم شدن آن مي شمردند. اما مطالعات بعدي كه توسط انيشتين صورت گرفت ، معما را حل كرد. اين دانشمند فرمول معروف خود E=MC2 را ارائه داد كه از آن ،تبديل ماده به انرژي ياد مي شود. در خورشيد هيدروژن به هليوم مبدل مي شودو در حين تبديل ،از وزن هر گرم هيدروژن معادل 72../. گرم كاسته مي شود. جرم 4 هسته هيدروژن برابر با 030/ 4 واحد جرم اتمي است. يك هسته هليوم در حدود 003/4 واحد وزن دارد . به اين ترتيب ، هنگامي كه يك هسته اتم هليوم از 4هسته هيدروژن حاصل مي شود،تفاوت جرم اين دو مبدل به انرژي مي شود.پس بايد گفت كه اين توليد انرژي سبب مي شود كه جرم خورشيد پيوسته در حال كاهش باشد.اين كاهش 4 ميليون تن در ثانيه مي باشد. تا چه زماني اين كار ادامه دارد؟ جرم كلي خورشيدبرابر2x1022 گرم است . به اين ترتيب خورشيد ما تا ميليون ها سال ديگر همچنان ستاره اي درخشان و فروزنده است.
گاهي اوقات جريان هاي بلند و حلقه اي شكل از گاز كه به آن زبانه مي گويند از خورسيد جدا شده و در فضا منتشر مي شوند اين گاز ها با سرعتي معادل 600 كيلو متر درثانيه درفضا زبانه مي كشند. بهترين وصفي كه مي توان از زبانه هاكرد اين است كه پرده هايي از شعله سرخ و عمود بر سطح خور شيدند كه گاه ساختماني پر ماننددارند و زماني به درختي تنومند مي مانند.ابعاد آن ها حيرت آور است ، ارتفاع متوستشان به000/30 كيلومتر نيز مي رسد و سطح مقطعشان.../150 x 3000 كيلو متر مربع است.
سطح خورشيد را فوتوسفر مي نامند در اين قسمت درجه حرارت به 6000 درجه سانتيگراد مي رسد. اولين بخش بالا يي فوتوسفر را كو موسفر مي نامند ولايه اي است نازك از گاز ها ودماي آن تا ميزان 4500 درجه سانتيگراد پايين مي آيد. درجه گرما در مركز خورشيد در حد بسيار باور نكردني يعني تا15 ميليون درجه سانتيگراد بالا مي رود . نقاط تيره روي سطح خورشيد را لكه هاي خورشيدي مي نامند . لكه ها حدود 2000-1000 درجه سانتيگراد خنك تر از سطح خورشيد هستند و بنابر اين از نقاط ديگر درخشندگي كمتري دارند، اين لكه ها معمولا به صورت جفت ظاهر مي شوند لكه ها در عرض چند ساعت ظاهر مي شوند و ممكن است تا چند ماه در سطح خور شيد باقي بمانند. سطح خورشيد همواره در حال تغيير است . زبانه ها (گاز هاي چرخان و فوران) اصولا هنگام تشكيل لكه هاي خورشيد شكل مي گيرند . زبانه هاي اطراف لكه هاي خورشيدي فعال ترند و انفجار هايي كه در مجاورت اين لكه ها رخ مي دهد انرژي زيادي توليد مي كنند. گاهي اوقات اين انفجار ها با زمين بر خورد كرده و طوفان مغناطيسي ايجاد مي كنند كه در ارتباطات راديويي زمين اخلال پديد مي آورد.

عطا رد :Mercury
قطر:4860 كيلومتر .
فاصله از خورشيد: متوسط000/000/58كيلومتر
فاصله از زمين: متوسط 14800000 كيلومتر
دما: حد اقل: 173- حد اكثر:370
سال : نجومي:88 روز-هلالي:116 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):7/58 روز
جرم: 54./.برابر زمين
حجم: 6./.برابر زمين

اولين کره از خورشيد ونزديک ترين سياره به آن عطا رد است. عطارد جزسيارات سنگي است و از مواد سنگي وفلز واندكي گاز تشكيل شده است
عطا رد در شرايط مناسب بدون تلسکوپ نيز قابل ديدن است زيرا بعداز خورشيد پر نورتر از ساير ستارگان و سيارات است.از شگفتی های عطارد می توان به اين نکته اشاره کرد که با وجود اين که نزدیک ترين سياره به خورشيد است ولی حداقل دمای آن به 173- درجه نيزمي رسد،در واقع با توجه به نزديکی به خورشيد سردترين نقاط آن واقع در قطب های آن است. همچنين در عطارد طول روز دو سوم طول آن سال است.
يونا نيان باستان گمان مي کردند که دو سياره متفاوت را مشاهده می کنند.آنان نام مرکوری را بر چيزی نهاده بودند که پس از غروب خورشيد ديده می شد و آن يکی را که پيش از طلوع خورشيد می ديدند آپولو می ناميدند. عطارد دارای اتمسفر بسيار رقيق می باشد وسطح عطارد مانند سطح ماه پراز دهانه است،اگرچه از نظر توزيع دهانه ماه وعطارد تفاوت بسيار دارند. همچنين عطارد مانند زهره قمری ندارد.
گاز ها داراي خاصيت ميل به انبساط هستند. همه گاز ها در همه جهات منبسط مي شوندوحجم بزرگتري را اشغال مي كنند.شتاب گرانش سطحي زمين به اندازه ي كافي قوي است كه با گرايش جو به انبساط مقابله كند. اما در سطح عطارد نيروي گرانش به حدي ضعيف است كه نمي تواند از فرار گاز ها جلوگيري كند.مولكولهاي گاز معمولا سرعتي بيش از 2/4 كيلومتر بر ثانيه دارندو از اين نيرو مي توانند از اين سياره بگريزند. اگر هم مدتها پيش عطارد جو داشته است بايد دير زماني پيش گريخته باشد و دماي شديد سياره به اين عمل كمك كرده است.با وجود اين ، ملاحظات نظري وآزمايشي حاكي از آنند كه جو بسيار رقيقي در عطارد وجود دارد و با اين وجود فشار سطحي اين جويك ميليونيوم ميليونيوم فشار جو در زمين است.

زهره Venus:
قطر:250/12 كيلومتر .
فاصله از خورشيد: متوسط000/600/107كيلومتر
فاصله از زمين: متوسط 151000000 كيلومتر
دما: در راس ابر ها:15-
در پايين ابر ها: 240
درسطح سياره: 480
سال : نجومي:225 روز-هلالي:584 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):243روز
جرم: 82./.برابر زمين
حجم: 902/.برابر زمين
دومين سياره از خورشيد زهره است. زهره را ستاره صبح، ستاره مغرب، ستاره اژدها و حتي ستاره جادوگر نيز ناميده‎اند اما در وراي اين نامگذاري‎ها بايد به زيبايي اين سياره درخشان توجه كرد. اما پاره‎اي از واقعيت‎ها اين سياره را از جادوگر و اژدها هم ترسناك‎تر مي‎سازد، مثلاً درخشندگي آن حاصل از اتمسفر مسمومي است كه نور خورشيد را منعكس مي‎سازد كامپيوتر مي‎تواند به طور خيالي پرواز بر فراز زهره را بازسازي كند در سطح زهره طوفانهاي شديد و باران‎هاي اسيدي تندي مشاهده مي‎شود و از دهانه آتشفشان‎هاي هميشه فعال آن گدازه بيرون مي‎آيد پس سطح زهره يك جهنم واقعي است .اگر يك فضاپيما بر سطح اين سياره فرود بيايد دوامي نخواهد يافت زيرا باران اسيد و دماي فوق‎العاده فلز را سوراخ مي‎كند و تند بادها آن را از جا برمي‎دارند بدين ترتيب سفينه‎هاي تحقيقاتي هم با مشكل مواجه مي‎شوند. زماني يكي از آن‎ها فقط بدان حد تاب آورد كه توانست اطلاعات مختصري را به زمين مخابره كند. يك سفينه روسي را مخصوصاٌ بدان حد تقويت كردند كه بتواند شرايط بسيار نامساعد سطح زهره را تحمل كند كه آن هم بيش از يك ساعت دوام نياورد. در زهره طول روز بيشتر از طول سال است.ماده اصلي شيميايي زهره گاز كربنيك كه نزديك 97% وزني آن را تشكيل مي دهد3% باقي مانده شامل اكسيژن،مونواكسيد كربن بخار آب ،نيتروژن،..و مقدار بسيار اندكي آمونياك.
ابر هايي كه همچون پتويي سطح زهره را در بر گرفته اند نور خورشيد را مانند گلخانه در خود گرفتار مي كنند . نور از ابر ها عبور مي كند و سطح سياره را گرم مي كند. سطح سياره امواج گرم فرو سرخ گرفتار شده را در جو مي گيرد و دوباره تششع مي كند، در نتيجه درجه دمای سیاره بالا مي رود.
دوران ابرهاي فو قاني زهره در اين سه عكس به خوبي ديده مي شود.(به محلي كه فلش مشخص مي كند توجه كنيد.) اين عكس ها در يك فاصله زماني هفت ساعته بوسيله مارينر10 گرفته شده است. از آنجا كه حركت وضعي سياره بسيار كند تر است، اين حركات جوي ،بادهاي بسيار تند در منطقه اي وسيع شمرده مي شوند.

زمينEarth:
قطر:حداقل(قطبي):720/12 كيلومتر
حداكثر(استوايي):760/12 كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط000/650/149كيلومتر
دوره تناوب(حركت به دور محور):23ساعت و 56 دقيقه و 4 ثانيه
سال : نجومي:256/365 روزمتوسط خورشيدي يك سال
جرم:1000000000000000000000x6/6 تن
حجم: در حدود يك هزار ميليارد كيلومتر مكعب
سرعت گريز:11 كيلومتر بر ثانيه
شتاب گرانش بر سطح دريا:8/9 متر بر ثانيه
سومين سیاره از خورشيد زمين است. كوپرنيك ، در مورد علت چرخشي كه در ستاره ها مشاهده مي شد،گفت كه زمين در حول محور شمالي جنوبي به دور خود مي چرخد.حجم زمين و زهره تقريباً مساوي است فاصله ما هم از خورشيد چندان زياد نيست پس چرا ميان گدازه‎ها و ابرهاي گوگردي احاطه نشده‎ايم؟ قسمتي از پاسخ به خاطر وجود حيات در زمين است. در چهار ميليارد سال قبل زمين نيز شرايط امروزي زهره را دارا بود، فعاليت‎هاي آتشفشاني شديدي در زمين جريان داشتند و اتمسفر متشكل از بخار آب و دي‎اكسيدكربن فراوان بود.اما با گذشت زمان بخار آب به صورت ذرات باران به زمين ريخت و مقدار آن چنان زياد شد كه اقيانوس‎ها پديد آمدند پس از تشكيل جانداران كم كم اكسيژن نيز بوجود آمد و به اتمسفر رفت و با گذشت زمان با تغيير اتمسفر چهره زمين نيز تغيير يافت، حيات در تغيير سرنوشت چهره زمين تأثيري بسيار داشت.
حيات جزئي از ساختار زمين شده است، ما زماني متوجه زيبايي زمين خودمان شديم كه از فضا به نظاره آن پرداختيم منظره‎اي كه احساسات فضانوردان را به شدت تحريك كرد. سرانجام در سال 1961 يك فضانورد روسي به نام یوری گاگرين توانست افسانه‎ها را به واقعيت مبدل كند، او سفری به دور مدار زمین داشت. با اين حال هنوز بشر نتوانسته پا را از كره ماه فراتر بگذارد.

ماه:Moon
قطر:3460كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط000/650/149كيلومتر
فاصله از زمين: حد اقل 360000 كيلومتر ، حد اكثر:400000 كيلومتر
دما: حد اقل: 140- حد اكثر:150
دوره تناوب(گردش به دور زمين) : نجومي:32/27روز-هلالي:53/29 روز
دوره تناوب(حركت وضعي به دور محور):32/27 روز
جرم: 3/81 /1برابر زمين
شتاب گرانش بر سطح : يك ششم زمين
سرعت گريز:38/2 كيلومتر بر ثانيه

در سال 1969 موشك آپولو 11 نيل آرمسترانگ و باز آلدرين را به سفري نيم ميليون كيلومتري برد. فضانوردان كه پا به سطح ماه نهادند از سنگهاي آن نمونه‎برداري كردند عكس گرفتند و گلف بازي كردند تا نشان دهند نيروي جاذبه ماه يك ششم نيروی جاذبه زمين است. در كره ماه به علت نبودن اتمسفر وزش باد و بارندگي هم وجود ندارد به همين علت جاي پاي يك فضانورد ممكن است هزاران سال باقي بماند.
اين كره در مدت كمي بيشتر از 27 روز يك بار به دور زمين مي‎چرخد در همين مدت يك بارهم به دور خود مي‎چرخد به همين جهت هميشه يك طرف ماه را مي‎بينيم.
در سال 1959 زماني كه فضا پيماي روسي به نام لونا 3 از پشت ماه عبور كرد و عكس هايي از آنجا گرفت ، ستاره شناسان توانستند براي اولين بار نيمه پنهان ماه را ببينند.
شايد علت رواج بعضي از افسانه‎ها به همين جهت باشد ماه و مهتاب هميشه منشاء افكار و گفته‎هاي شاعرانه بوده است. مي‎گويند اگر زوجي زير ماه در شب پيوند ازدواج ببندند براي هميشه با هم زندگي خواهند كرد. گاهي زمين و ماه و خورشيد در يك جهت قرار مي‎گيرند و سايه زمين بر روي ماه مي‎افتد در اين حال مي‎گويند ماه گرفتگي رخ مي‎دهد.در سال 1600،گاليله تلسكوپ را اختراع كردوموفق شد به ماه و بعضي سيارات نگاه كند . در سال1610 ،كره ماه كه نور خورشيد را منعكس مي كرد، داراي سطح سنگي و نا هموار نشان داده شد نه شفاف و درخشان.
بدون تجهيزات پيشرفته هيچ بشري نمي تواند روي ماه دوام بياورد .دماي هوا روي سطح ماه بسيار پر نوسان است ، يك روز ماه معادل 2 هفته كره زمين است ، دماي هوا حدود 150 درجه سانتيگراد مي رسد. و در شب هاي دو هفته اي آن دماي هوا به سرماي 140 درجه سانتيگراد زير صفر نزول مي كند. سط ح ماه از دره هاي عميق وكوه هاي بلند پوشيده از سنگ و خاك وتعدادي فرو رفتگي تشكيل شده است . اين فرو رفتگي ها حاصل برخورئد شهاب سنگ ها با سطح اين كره اند. قطر اين دهانه ها از چند صد كيلومتر تا چند سانتي متر است . در روي ماه نه دريايي وجود دارد، نه آب، نه هوا و ابر .پس صدايي هم به گوش نمي رسد و اثري از حيات ديده نمي شود و سرعت تغيي در ماه بسيار كند است.


مريخ Mars:
قطر:حداقل(قطبي):6760 كيلومتر
حداكثر(استوايي):6790 كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط000/000/228كيلومتر
فاصله از زمين: متوسط 226500000 كيلومتر
دما: حد اقل: 100- حد اكثر:27
سال : نجومي:687 روز-هلالي:780 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):24ساعت و 37 دقيقه و 6/32 ثانيه
جرم:108/0برابر زمين
حجم: 15/.برابر زمين

چهارمين سياره از خورشيد مريخ است.نخستين بار در يك قرن قبل يك اخترشناس ايتاليايي به نام پارلي متوجه شيارهايي مستقيم و غيرطبيعي در سطح مريخ شد.او چنين تصور كرد كه آن‎ها كانال‎هاي ساخته شده به دست مريخي‎ها هستند اما ما امروزه مي‎دانيم آنچه او ديده شيار نبوده بلكه تلسكوپ وي اشكال داشته است. از طرفي از همان زمان اين تصور در ذهن مردم ساخته شد كه ممكن است ما در اين جهان بزرگ تنها نباشيم، اما از يك لحاظ ما مورد تهاجم دائمي مريخ هستيم در سال 1996 در مناطق قاره قطب جنوب دانشمندان متوجه وجود شهابسنگي شدند كه متعلق به مريخ بود در درون اين قطعه سنگ هم آثاري مشاهده شده كه عده‎اي آن را فسيل يك باكتري مي‎دانستند شايد در ميليون‎ها سال قبل حيات در مريخ وجود داشته است ولي امروزه مسلماً آثاري حياتي در اين كره مشاهده نمي‎شود. مريخ كره‎اي سرد و خشك است كه دماي ان به ندرت از صفر بالاتر مي‎رود در مريخ هم آب وجود دارد ولي اين آب در زير خاك يا درمحل قطبين آن به صورت انجماد دائمي درآمده است. در مريخ آتشفشان‎هاي عظيمي وجود دارد كه شايد از لحاظ بزرگي در منظمومه شمسي بي‎نظير باشد. مثلاً كوه اليم پونس مونس دو برابر هيماليا بزرگي دارد گاهي هم به مدت چند ماه طوفان‎هاي شديدي در سطح آن بوجود مي‎آيد. نخستين سفينه‎اي كه توانست در سطح مريخ فرود بيايد در فاصله بيست دقيقه توسط تند بادها قطعه قطعه شد. مريخ را به نام الهه جنگ روميان قديم نام گذاري كردند و چون سرخ رنگ به نظر مي‎رسد آن را با خشم جنگ مرتبط مي‎دانند و كساني كه تحت تأثير اين سياره زاده شده‎اند خويي عصباني و جنگ طلب دارند علت قرمزي سطح مريخ به خاطر وجود اكسيد آهن فراوان است و در واقع مريخ جنگ طلب در حال رنگ زدن وپوسيدن است. به نظر مي‎آيد كه مريخ تنها جايي بيرون از زمين است كه انسان مي‎تواند روزي در آن زندگي كند. گروهي از محققان اميدوارند با ايجاد تغييراتي در مريخ يعني با آوردن صورت های ابتدايی حيات از زمين و تغيير اتمسفر آن را براي سكونت مساعد كنند. البته اين فرايند هزاران سال طول مي‎كشد. فوبوس بزگترين قمر سياره مريخ است. مدار فوبوس در 6000 كيلومتري بالاي سياره قرار داردودر مدت زمان يك روذ مريخ ، 3بار به دور سياره خويش مي گردد.ماه ديگر مريخ ديموس نام دارد و از فوبوس كوچكتر است.احتمالل اين ماه از روي سطح سياره سرخ مانند ستاره اي كوچك، متحرك و روشن به نظر مي آيد.

بعد از مريخ يك كمربند سياركي وجود دارد كه درميلياردها خرده سنگ و درشت سنگ تشكيل مي‎شود. بعضي از دانشمندان آنها رابازمانده موادي مي‎دانند كه در ابتدا منظومه شمسي را پديد آورده‎اند. گاهي اين قطعات از محل خود خارج مي شوند و حتي به زمين نيز می رسند. وقتي اين قطعات وارد اتمسفر مي‎شوند خط نوراني از سوختن آنها حاصل مي‎شود بعضی از آن ها به نام شهابسنگ به زمين می افتند. در سال 1972 يك شهاب سنگ عظيم وارد اتمسفر زمين شد و خوشبختانه از طرف ديگر آن خارج شد. اگر اين سنگ به زمين برخورد مي‎كرد معادل 5 بمب اتمي خسارت بوجود مي‎آورد.
کمربند سيارکی محدوده سيارات سنگی داخلی را مشخص مي کند. بعد از كمربند سياركي اندازه سيارات و فاصله آن‎ها از يكديگر بسيار زياد مي‎شود و به سيارات گازي مي‎رسيم.

مشتري Jupiter:
قطر:حداقل(قطبي):133500 كيلومتر
حداكثر(استوايي):142800 كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط000/100/778كيلومتر
فاصله از زمين: متوسط 777500000 كيلومتر
دما: در راس ابر ها:145-
سال : نجومي:86/11سال-هلالي:9/398 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):9ساعت و 54 دقيقه
جرم:9/317برابر زمين
حجم: 319/1برابر زمين

نام مشتري را از روي نام اساطير قديمي رومي ‎گرفته اند مشتري بزرگترين سياره در منظومه شمسي است. نخستين رصد مشتري با بروز جنگ همراه بود. در قرن 16 كليسا چنين عقيده داشت كه آدمي و زمين بايد در مركز عالم قرار داشته باشد اما در همين زمان يك اخترشناسي لهستاني چنين اعلام كرد كه خورشيد در مركز منظومه شمسي قرار دارد نه زمين اما چون از كليسا وحشت داشت نوشته‎هاي خود را تا زماني كه در بستر مرگ بود منتشر نكرد.
در آن هنگام گاليله اخترشناس ايتاليايي به آن ايده‎ها توجه كرد وي مطالعه‎اي در روي مشتري و اقمار آن كرد. وضع حركت همين اقمار بود كه گاليله را متقاعد كه سيارات بايد در اطراف خورشيد بگردند ولي او نيز به علت وحشت از كليسا تا زمان مرگ زمين را ثابت و بي‎حركت اعلام كرد. ولي در بستر مرگ به حركت زمين اعتراف كرد. بعد از او 12 قمر ديگر هم براي مشتري كشف شده است.همه چيز مشتري عظيم است مثلاً 1300 زمين در ان جاي مي‎گيرد و 5/2 برابر مجموع سيارات ديگر جرم دارد. با توجه به تصاوير بدست آمده طوفان‎هاي شديدي روي سطح آن وجود دارد كه در روي نوارهاي متناوبي جريان دارند همچنين لكه بزرگ معروف روي مشتري مربوط به مرکز گردباد عظيمي است كه 300 سال همچنان ادامه داشته است.هسته سنگی مشتری دو برابر هسته زمين حجم دارد و به علت‎ دماي بالا ی چندين هزار درجه ای هيدروژن در آن متراكم مي‎شود. اگر مشتري از حد امروزي خود بزرگتر بود گرما و فشارش موجب بروز شكاف‎هاي هسته‎اي مي‎شد و اين سياره به صورت ستاره درمي‎‎آمد. سياره مشتري از چند لحاظ مخالف طبيعت رفتار مي‎كند و به راه خود مي‎رود. هم اكنون 64 قمر براي مشتري كشف شده است.

مشتري و چها رتا از اقمارش

با اين که گاليله مسير حرکت سيارات را به درستی توضيح داد ولی نتوانست دليل آن نوع رفتار را بيان کند و همچنين نفهميد چرا سيارات اصولاٌ توانسته اند در فضا معلق بمانند. پاسخ اين سوال را اسحاق نيوتن آن هم بر اساس افسانه ها در زمانی داد که زير یک درخت نشسته بود.سيب از آن رو به سوی زمين افتاد که تحت تأ ثير نيروی جاذبه بود. همه اجرام آسمانی تحت تأثير اين نیرو هستند و هر چه بزرگتر باشند نیروی جاذبه زياد تری هم دارند.
اگر به سيب سرعت لازم را بدهيم می تواند از نيروی جاذبه کره زمين بگريزد و بسوی ستارگان برود.اما در ارتفاع معين به حالت تعادل می رسد يعنی در آنجا چنان دور است که نمی افتد وچنان نزديک است که توان گريختن ندارد پس به دور مدار زمين شروع به چرخيدن می کند.زمانی که نيوتن قانون جاذبه عمومی را کشف کرد در واقع به نيرويی رسيده بود که باعث می شد سيارات به دور خورشيد بمانند.


زحل Saturn:
قطر:حداقل(قطبي):630/107 كيلومتر
حداكثر(استوايي):320/119 كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط 000/000/427/1كيلومتر
فاصله از زمين: متوسط 000/000/197/1 كيلومتر
دما: در راس ابر ها:160-
سال : نجومي: 46/29 سال -هلالي: 378 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):10ساعت و 14 دقيقه 24 ثانيه
جرم:95برابر زمين
حجم: 735برابر زمین

همين نيروی جاذبه باعث پديد آمدن جلوه های بسيار زيبايی در آسمان شده است.که تشکيل حلقه های زحل از آن جمله است.وجود اين حلقه ها در گذشته پديده ای اسرار آميز برای اختر شناسان محسوب می شد.گاليله تصور می کرد به سه سياره می نگرد که يکی بزرگتر و داخل دو تای ديگر است.
با تلسكوپ‎هاي پيشرفته مشخص شده حلقه‎هايي كه دور زحل مشاهده مي‎شود در واقع قطعات كوچك و بزرگ يخ است كه تحت تأثير جاذبه زحل به دور آن می گردند.زحل هم مانند مشتري گازي شكل است و چگالي بسيار كمي دارد و اگر اندازه آن مطرح نبود در وان حمام خانه شما جا مي‎شد. از طرف ديگر زحل اقمار زيادي دارد و تاكنون 19 قمر براي آن كشف شده است. نيروي جاذبه دو تا از اقمار به حدي زياد است كه باعث شده حلقه‎هاي درونی زحل حالت يكنواخت نداشته باشد. ساختمان زحل به احتمال زياد بسيار شبيه ساختمان مشتري است: در اينجا نيز عنصر اصلي هيدروژن است. طيف نما نشان مي دهد كه :1. در جو سياره خطوط Ch4 وجود دارد. هیچ خطی از Nh3 وجود ندارد. تمام آمونیاک سیاره ، بر اثر دماي كم زحل،احتمالا به صورت جامدبلوري در نوار هاي ابر هستند كه در طيف نما ظاهرنمي شوند.طيف نما هيچ خطي را كه مربوط به هيدروژن مولكولي (H2) باشد نشان نمي دهد. اما دلايل خوبي وجود دارد دال بر اينكه H2در جو زحل وجود دارد يكي از اين قراين مشابهت زحل است با مشتري كه 80% جو آن متشكل از اين گاز است.تعداد حلقه هاي آن به 30 عدد مي رسد. نز ديكترين قمر آن ميماس در فاصله 188000 كيلومتري از مركز سياره وفوب دورترين قمر آن متجاوز از 16000000كيلومتر از سياره اصلي فاصله دارد. بزرگترين قمر آن تيتان است كه دماي آن بايد حدود -180 درجه سانتيگراد باشد . ستاره شناسان بر اين باورند كه ممكن است اين سياره با اقيانوسي از متان مايع پوشيده شده باشد(متان ماده اي است كه در زمين به صورت گاز طبيعي يافت مي شود).
ظاهر شگفتي‎آور سياره‎ها باعث پديد آمدن ايده‎هايي جالبی نيز شده است. براساس نظر فيثاغورث رياضي‎دان يوناني وجود چنين حالتهايي منظمي بايد صدايي را هم ايجاد كند او عقيده داشت سياره‎ها در مسير خود آواز مي‎خوانند و كامل‎ترين هارموني يعني موسيقي افلاك را ايجاد مي‎كنند.


اورانوسUranus :
قطر:حداقل(قطبي): 48000 كيلومتر
حداكثر(استوايي):51500 كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط 000/000/870/2 ميليون كيلومتر
دما: 212 -
سال : نجومي:01/84 سال -هلالي: 66/369 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):10ساعت و 49 دقيقه
جرم:6/14برابر زمين
حجم: 67 برابر زمین

ويليام هرشل موسيقی دان و منجم انگليسی با تلسكوپ دست‎ساز خود در سال 1781 سياره جديدي را كشف كرد، او نام سياره كشف شده را ژرژيوس سیدم نهاد كه نام ژرژ سوم پادشاه انگليس بود ولي هنگامی که پادشاه عقل خود را از دست داد هرشل نام سياره را به اورانوس يكي از اساطير رومي تغيير داد. اين سياره هفتمين كره از خورشيد است. در سطح اورانوس پديده‎اي به چشم نمي‎خورد ودر ظاهر به مانند توپ سبز رنگ است.همچنين اتمسفر آن به احتمال زياد متشکل است از آميزه ای از آمو نياک و متان وهيدروژن است و اين سيره شباهت بسيار زيادي به سيارات بزرگ ديگر مانند مشتري وزحل دارد. اورانوس از چندين جهت ويژگيهای منحصر به فرددارد: اين سياره اولين سياره اي بود كه بوسيله تلسكوپ كشف شد، كشف آن بر حسب تصادف بود ، چرخش معکوس دارد (در جهت عقربه های ساعتبه دور محور خودش مي چرخد) .اورانوس همان مسير سيارات ديگر به دور خورشيد را مي پيمايد اما نسبتا كند تر و هر گردش كامل آن به دور خور شيد 84 سال طول مي كشد. اورانو س 5قمر دارد :ميراندا ، آريل ، اومبريل ، تيتانيا و ابرون كه همگي در صفحه استوايي سياره اصلي ودر نتيجه تقريبا قائم بر مدار سياره ،به دور آن مي گردند. اندازه اقمار اورانوس از 240 كيلومتر تا000 1 كيلومتر است . شعاع مدار نزديكترين قمر 120000 كيلومترو دورترين قمر 580000كيلومتر است.مطالعات اخير نشان داده كه اورانوس علاوه بر 5 قمر 11 حلقه باريك وبسيار تيره تر ز زحل دارد.


نپتونNeptune :
قطر:حداقل(قطبي): 48000 كيلومتر
حداكثر(استوايي):49000 كيلومتر
فاصله از خورشيد: متوسط 000/000/495/4كيلومتر
دما: 213 -
سال : نجومي:8/164 سال -هلالي: 49/367 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):15ساعت و 48 دقيقه
جرم:2/17برابر زمين
حجم: 57 برابر زمین

رصدهاي بعدي وجود ناهنجاريهايي را در مدار اورانوس نشان داد به طوري كه دانشمندان حدس زدند علت آن حركات بايد وجود سياره‎اي ديگر باشد در سال 1846 اخترشناسان سياره هشتم را در محلي كه انتظار داشتند پيدا كردند و آن را به نام موجود اساطيري يونان نپتون نام نهادند.نپتون از حيث اندازه وهم از نظر ويژگيهاي فيزيكي ديگر شبيه اورانوس است احتمالا ساختمان سياره نيز شبيه ساختمان اورانوس ،زحل يا مشتري است اورانوس و نپتون را اغلب سيارات خواهر مي‎نامند در حالي كه فاصله اين دو سياره از هم 10 بار از فاصله زمين تا خورشيد بيشتر است.
نپتون جوي غليظ دارد . مطالعات طيف نمودي وجود نوار هاي قوي متان ونيز خطوط جذبي هيدروژن مولكولي را در سطح اين سياره نشان مي دهد.سطح نپتون را تعدادي خطوط سفيد رنگ قطع مي‎كند كه مربوط به سيستم های طوفاني روي سطح آن است. علت آبي بودن رنگ آن وجود گاز متان است. نپتون به خاطر فاصله زيادي كه از زمين دارد با چشم برهنه ديده نمي شود.
براي نپتون دو قمر كشف شده است :نخست تريتون كه به فاصله چند ماه پس از كشف سياره ديده شد، حركت معكوس تريتون ممكن استبه خاطر دلايل زير باشد:1)پلوتن وتريتون هردو زماني قمرهاي نپتون بوده و حركتي مستقيم داشتند2)رويارويي نزديك پلوتن وتريتون موجب دفع واخراج پلوتن (كه سياره اي مستقل گرديد)و معكوس شدن جهت حركت تريتون. دومين قمر نرئيد كه بعد از يك قرن كشف شد وبه قدري كم فروغ است كه حتي با تلسكوپ هاي بزرگ هم ديده نمي شود و فقط از روش عكس برداري قابل مشاهده است.

احتمالا بر روي ماه يخ زده سياره دور دست نپتون ، موسوم به تريتون، آتشفشانهاي يخي وجود دارد.

پلوتنpluto:
قطر:950/5 كيلومتر(؟)
فاصله از خورشيد: متوسط 000/000/900/5كيلومتر
دما: 240 -
سال : نجومي:4/248 سال –هلالي:367 روز
دوره تناوب(حركت به دور محور):39/6روز
جرم:2/0برابر زمين(؟)
حجم: 1/0 برابر زمین(؟)
همان طور كه نپتون روي مدار اورانوس تأثير دارد معلوم شد كه سياره دور دست تر نيز وجود دارد كه بر مدار نپتون مؤثر است.پرسيوال لاول يك اخترشناس آمريكايي به جستجوي اين سياره پرداخت ولي چون بدنبال سياره بزرگ و گازي شكل روي عكس موجود مي‎گشت موفق نشد. جستجوي اين سياره بيش از بيست سال طول كشيدتا در سال 1930 يك سياره كوچك و كم نور به عنوان سياره نهم توسط كلايد تامباو كشف شد . اعلام كشف آن در 13 مارس 1930 همزمان بود با روز تولد پروفسور لاول سالگرد كشف اورانوس توسط هرشل ،نشانه اين سياره (PL) حروف اول پرسيوال لاول است.
اين سياره از نوع سنگي بود و فاصله چنان زياد دارد كه تلسكوپ هابل آن را به سختي مي‎بيند. سرانجام نام پلوتن را يك دختر انگليسي 11 ساله پيشنهادکرد كه مورد موافقت قرار گرفت. پلوتن كه در حاشيه خارجي منظومه شمسي قرار دارد چنان از خورشيد دور است كه سطح آن را بايد سرد و بي‎روح خواند. اتمسفر رقيق آن از جنس نيتروژن و متان است كه احتمالاُ در فصل زمستان يخ مي‎بندند و به صورت برف آبي كم رنگ مي‎بارند. پلوتن از هر جاي ديگري براي زندگي ما آدميان نامناسب‎تر است. مسافرت رفت و برگشت آن 30 سال طول مي‎كشد، شارون قمر پلوتن تا سال 1978 كشف نشده بود.
به تازگي در اواخر سال 2005 دو قمر جديد براي پلوتن توسط تلسكوپ هابل كشف شده كه هنوز نام مشخصي ندارند و تحقيقات همچنان ادامه دارد.
البته رازهاي نامشخص زيادي درباره اين سياره وجود دارد.پلوتن در حضيض خورشيدي خود (نزديك ترين فاصله نسبت به خو شيد) از نپتون به خورشيد نزديك تر است ،به طوري كه در آن هنگام نپتون بيروني ترين سياره است.
عده كمي معتقدند که شايد در بيرون پلوتن هم سياره ديگري وجود داشته باشد در آن قسمت‎ها سياركهاي فراواني پراكنده‎اند و آن منطقه را بايد زباله‎دان منظومه شمسي خواند زيرا بازمانده سيارات به آن جا رانده مي‎شود.
در خارج از منظومه شمسي ، خورشيد فقط شبيه يك ستاره پر نور ديده مي شود كه چندان گرمايي نيز ندارد . روي سطح سياره پلوتوبه قدري سرد است كه جاندا ران در چند ثانيه مانند سنگ
يخ مي زنند.

سياره دهم 2003 UB 313:
سياره X
مدت ها پيدا كردن سياره اي فراتر از پلوتو در دستور كار دانشمندان بود.براي بسياري اين سؤال پيش آمده بود كه آيا پلوتو آخرين عضو خاندان شمسي است ياخير و آیا پس از آ ن هم ممكن است سياره اي وجود داشته باشد؟
زماني اين سياره را x يا مجهول مي دانستند كه قرار بود در ماوراي مدار پلوتو باشد، همان طور كه پلوتو زماني سياره x بود.
از دلايلي كه باعث شد كشف اين سياره بسيار طول بكشد :مهمترين عامل ابزار بود كه هم اكنون به پيشرفت قابل ملاحظه اي در این زمینه نسبت به قبل رسيده ايم.دليل ديگرآن فاصله اي بود كه اين سياره با ما دارد. اين سياره 97 واحد نجومي با ما فاصله دارد (97 بار از فاصله ما از خورشيد دور تر) به عبارت ديگر:14550000000 كيلومترو در آن فاصله درخشش بسيار اندكي خواهد داشت.نكته ديگر محلي بود كه بدنبال اين سياره مي گشتيم .(اكثر سيارات منظومه شمسي در صفحه اي به دور خورشيد مي چرخند كه به صفحه دايرة البروج موسوم است . صفحه اي كه اگر بخواهيد در فضا تصور كنيد خورشيد را در مركز صفحه قرار دهيد ،زمين را در مداري به دور آن ، اين صفحه مداري را امتداد بدهيد در منظومه شمسي بقيه سيارات با اندكي اختلاف در اين حدود هستند)، پلوتو انحراف بيشتري دارد اما به سياره دهم كه مي رسيم ناگهان انحراف نزديك به 45 درجه دارد. يعني كاملا مانند يك نيمساز صفحه را قطع مي كند ، بنابر اين محلي كه سياره در آن پيدا شد با محلي كه مورد جستجو بود كاملا متفاوت است. ضمن اينكه اين سياره اكنون در اوج خود قرار دارد (دورترين فاصله نسبت به خورشيد) به همين دليل درخشش كمي دارد. تمام اين عوامل دست به دست هم دادند تاپيدا كردن آن بسیار طول بکشد. وگروهي كه مايكل بران سرپرستي آن را بر عهده داشت، يك گروه سه نفره كه با همراهي كلايد روجيلو از رصد خانه جميني ويكي ديگر از محققان مركز اختر شناسي آمريكا ، اين گروه بدنبال اجرام دور دست منظومه شمسي بودند ،در واقع هدف اصلي آنها جستجوي كويپر ها بود كه اين سياره را كشف كردند.
هنوز نام مشخصي براي اين سياره در نظر گرفته نشده است. البته هنوز مشخص نيست كه آيا اين جرم به عنوان سياره مورد قبول قرار مي گيرد يا خير؟ همانطور كه هنوز اين تصميم گيري براي پلوتو به نتيجه اي نرسيده است.تصميم گيري با IAU است كه آيا پلوتو سياره نهم ماست كه در اين صورت تعداد سيارات منظومه شمسي بسيار زياد خواهد بود.پيشنهادي مطرح شد ه بود كه پلوتو به عنوان سمبل قرار بگيرد و آن را از جهت تاريخي بپذيرند ،ولي از آن به بعد تعداد سيارات منظومه شمسي بسیار زیاد می شود ، و از لحاظ علمي بعيد است كه مورد پذيرش قرار بگيرد.( كاشف سياره مي گويد: منظومه شمسي يا 8 سياره دارد يا خيلي سياره).
جنس سياره به صورت دقيق مشخص نيست ولي با رفلكت هاي آن تخمين زده مي شود كه بايد جنس آن از جنس اجزاي كمربند كوييپر ،يخ آب و عناصر ديگر شيميايي يخ زده باشد.برخي از طيف سنجي ها نشان مي دهد كه عناصر سنگي هم در آن وجود دارد و سياره ، سياره اي سنگي يخي است.
در مورد ابعاد آن هم قطعيت وجود ندارد بستگي به مقدار بازتاب نور خورشيد دارد ،تخمين زده مي شود بر اساس حداقل ها چيزي حدود 2700 كيلومتر باشد.
جرم آن دقيقا مشخص نيست . زمان نزديك شدن به خور شيد (حضيض خور شيدي) مدار پلوتو را قطع مي كند وسياره نهم حساب مي شود.
تا كنون يك قمر براي آن كشف شده است .



اجزاي كوچكتر منظومه شمسي :
شهاب و شهاب سنگ Meteors, Meteoroid , Shooting star:
در شبهاي صاف ،حتما متوجه خطوط درخشان وگذرايي شده ايد كه در زمينه آسمان پر ستاره ظاهر مي شوند واز بين مي روند. اين شهاب ها قطعات سنگهايي هستند كه در فضا سر گردانندو ضمن حركت ، با جو فوقاني زمين برخورد مي كنند و حاصل اصطحكاك آن ها توليد حرارت زياد ، سوختن و نوراني شدن است .
اگر شهابي چنان بزرگ باشد كه بتواند با سطح زمين برخورد كند ،در اين صورت شهاب سنگ ناميده مي شود. همه ساله ،مقداري شهاب سنگ در نقاط مختلف زمين (واغلب در دريا ) فرود مي آيد.
دنباله دار ها Comet:
به مجموعه اي از سنگ ريزه،غبار و گاز هاي منجمد معلق در فضا دنباله دار مي گويند. مدار حركت دنباله دار ها بيضي بسيار كشيده است كه گاهي از حاشيه منظومه شمسي نيز خارج مي شود. معروف ترين دنباله دار كه به اسم كاشف آن هالي ناميده مي شود ،هر 75سال يك بار ظاهر مي شود . آخرين باري كه اين دنباله دار به زمين نزديك شد سال 1985 بود.

سيارك ها Asteroid :
در فاصله 550 ميليون كيلومتري از خورشيد ، بين مدار هاي سياره بهرام و مشتري ده ها هزار جرم آسماني سنگي وجود دارد كه سيارك ناميده مي شوند. سرس بزرگترين سيارك است و فقط 25/10 كيلومتر عرض دارد . اغلب آن ها كوچك و به اندازه يك قلوه سنگ مي باشند. ستاره شناسان معتقدند كه سيارك ها قطعاتي از يك سیاره هستند كه به دلايلي نا معلوم هيچگاه شكل نگرفته اند.

كهكشان ها و جهان بزرگ Galaxy:
همه ستاره هايي را كه به هنگام شب در آ سمان مشاهده مي كنيم در مجموعه اي گرد آمده اندكه به كهكشان راه شيري معروف است . منظومه شمسي خود ما هم بخشي از همين كهكشان است(در يكي از بازو هاي كهكشان راه شيري) . در اين صورت آنچه در فضا وجود دارد ،همين يك مجموعه است! با نگاه كردن به تصاوير ديگر كهكشان ها ميتوانيد حدس بزنيد كه به جز كهكشان ما مجموعه ي ستارگان يا كهكشان هاي بسيار متعدد ديگري هم در فضا وجود دارد كه تعداد ستارگان هريك ، ممكن است به ميليون ها عدد برسد. تعداد خود كهكشان ها هم از حد شمارش خارج است . در عين حال ،بين كهكشان ها گاهي هزار ها وبلكه ميليون ها سال نوري فاصله وجود دارد. بنا بر اين ،عملا بايد گفت كه فضا بي انتهاست. كهكشان راه شيري مانند چرخي بزرگ به دور خود مي چرخد. خورشيد وستارگان نزديك ما با سرعت 240 كيلومتر بر ثانيه حول مركز كهكشان در حركتند! اما به علت عظمت كهكشان 200ميليون سال طول مي كشد تا خورشيد يك بار حول مركز آن بچرخد.
البته كهكشان هاي ديگر چنان دورند كه فقط با تلسكوپ هاي بزرگ ،آن هم در مدت زمان طولاني مي توان از آن ها عكس گرفت.

سحابي هاNebulae :
سحابي ابري وسيع متشكل از غبار وگاز است. گازهايي كه آن را تشكيل مي دهند فوق العاده رقيق و در دمايي كم هستند . سحابي ها به علت نور خود نمي تابند بلكه بر اثر نور ستارگان مجاور قابل رويت هستند . در صورتي كه به اين ترتيب مرئي شده باشند ،به ستارهاي محو وابري مي مانند.ولي به اندازه و ساختمان واقعي آن ها فقط به كمك تلسكوپ مي توان پي برد.سحابي هاي ديگر ،تاريك هستند ومانع نور سترگاني مي شوند كه پشت آنها قرار دارند.

صورت هاي فلكي:
به نظر مي رسد با وجود اين همه ستاره در آسمان تعيين محل يكي از آن ها كاري غير ممكن است.به همين سبب بوده است كه منجمان قديم به منظور تشخيص و نام گذاري بسياري از ستارگان ، الگوهاي معيني را براي گروه هاي از ستارگان يافته وهر گروه را به جانور يا شييء آشنا تشبيه كرده اند و مجوع اين گروه ها را صورت فلكي ناميده اند. در مجموع حدود 80 صورت فلكي پيشنهاد شده است.در شب هاي مختلف سال،صورت هاي فلكي متفاوتي پديدار مي شوند ، زيرا زمين در روي مدار خود جابجا مي شود و هر شب رو به قسمت معيني از آسمان قرار مي گيرد.

صورت ها ي فلكي كه در فصل مختلف سال مي توان ديد ،متفاوت اند. طول زمان مشاهده هرصورت فلكي با بقيه متفاوت است.
كره سماوی Celestial sphere :
به منظور توضيح بعضي از مفاهيم اختر شناسي و همچنين امور دريا نوردي ، اختر شناسان طبق نظريه بطلميوس ، زمين را در مركز كره اي بسيار بزرگ و فرضي تصور مي كنند كه تمام اجرام سماوي در روي آن واقع اندو به دور زمين مي چرخند.طبعا ، ما هميشه نيمي از اين كره فرضي را مي بينيم ، زيرا نيم ديگر آن در زير سطح افق واقع شده است براي اين كره فر ضي مي توان قطبين و منطقه استوا نيز در نظر گرفت . در چنين كره اي چون زمين به دور خورشيد مي گردد ،در هر ماه از سال ، زمين را در محل معيني از مدار خود مي يابيم . در اين محل ،منظره آسمان شب نيز چون متوجه راستاي معيني است ،ستارگان ويژه اي را در جلوي چشم ما پديدار مي سازد كه در ماه قبل يا بعد، آن ها را در همان وضعيت نمي يابيم . بعد از سپري شدن 6 ماه ،زمين به نقطه اي مقابل محل قبلي مي رسد وطبعا منظره ي آسمان عوض مي شود (زيرا قسمت مربوط به 6 ماه پيش در روز قرار مي گيرد كه هوا روشن است).
ولي بعد از گذشت يك سال ،دوباره همان منظره قبلي را مشاهده خواهيد كرد.

كره سماوي و وضع زمين نسبت به آن
قدما در مجموع ،12 صورت فلكي ويژه (برج) را در نظرمي گرفتند و محل آنها را در حول منطقه ي استوا ي كره سماوي مي دانستند. به همين دليل ، به اين محل كه مانند كمر بند ي فرضي زمين را احاطه كرده است، منطقة البروج گفته مي شود.
بدين ترتيب خورشيد در هر ماه از مقابل يكي از صورت هاي فلكي 12 گانه طلوع مي كند. قبل از آنكه نام ماه هاي ايراني،عربي يا غربي مرسوم شود، ماه ها را به نام همان برج ها مي خواندند(حمل، ثور، جوزا و...).

ستارگان Stars:
ستارگان گوي هاي بسيار بزرگي از گاز هاي بسيا ر گرم هستند كه بواسطه نورشان مي درخشند. در سطح دماي آن ها هزاران درجه است ودر داخل دمايشان بسيار بيشتراست. در اين دما ها ماده نمي تواند به صورت مایع يا جامد وجود داشته باشد.گاز هايي كه ستارگان را تشكيل مي دهند بسيار غليظ تر از گاز هايي هستند كه معمولا در سطح زمين وجود دارند.چگالي هاي فوق العاده زياد آن ها در نتيجه فشار هاي عظيمي است كه در درون آن ها وجود دارد. ستارگان در فضا حركت مي كنند ، اما حركت آنها در آسمان به آساني مشهود نيست.حتي هزاران سال نيز حركت قابل ملاحظه اي در آنها مشهود نيست. اي ثباط هزار ساله در نتيجه فاصله عظيم ما با آن ها است . با اين فواصل چندين هزار سال طول خواهد كشيد تا تغيير قابل ملاحظه اي در نقش ستارگان پديد آيد.

در يك نقطه معين از روي زمين خورشيد گرفتگي كامل هر 360 سال يك بار صورت مي‎گيرد. حركات اجرام آسماني را قدما نيز با ايجاد بناهايي چون استون هيچ واقع در انگليس پيش بيني مي‎كردند. مثلاً در همان بنا در روز وسط تابستان سنگها در امتداد جهت طلوع خورشيد واقع مي شوند.

كسوف خورشيد
عكسي از كسوف در فوريه 1979،لحظه اي پيش از تاريكي كامل،در اين عكس چند زبانه خورشيدي به صورت لكه هاي پر نور نارنجي رنگ بر لبه خورشيد ديده مي شود،دانشمندان از كسوف براي مطالعه تاج هاي خورشيدي استفاده مي كنند.
:Planet سياره
سيارات اجرام تقريبا كروي جامد وبزرگي هستند كه به دور خور شيد مي گردند.از مشخصات بارز سیارات می توان به این نکبت توجه کرد: سيارات با نوري پايدار مي درخشند، سيارات در آسمان سير مي كنند، سيارات در تلسكوپ مانند قرصي كوچك مي نمايند، سيارات را مي توان در نوار باريكي از آسمان يافت. همه سيارات نسبتا سرد هستند ونور خورشيد آنها را مرئي مي سازد.

امروزه با استفاده از تلسكوپ و امكانات پيشرفته رصد ستارگان و سيارات صورت مي‎گيرد و به خاطر عدم شفاف بودن جو از سفينه‎ها و تلسكوپ‎هاي فضايي به طور مستقيم در بالای اتمسفر و خارج از آن استفاده مي‎شود.

در خارج منظومه شمسي به فضاي خالي و وسيعي مي‎رسيم كه نور خورشيد براي رسيدن به آن جا بايد 5/5 ساعت راه را طي كند. نزديك‎ترين ستاره به
منظومه شمسي هم حدود 4 سال نوري با ما فاصله دارد.محل دورترين ستاره شناخته شده در جهان هم 15 ميليون سال نوري فاصله دارد. زمين ما كه روزي مركز عالم تصور مي‎شده امروزه جواهر آبي رنگ كوچكي است كه در فضای بيكران قوطه‎ور است

به زودی نسخه مصوری از این مقاله آموزشی به همراه ذکر منابع به دو صورت html وword در اختیار علاقه مندان توسط سایت پارس اسکای قرار می گیرد.
با تشکر فراوان از برنامه آسمان شب و بویژه آقای پوریا ناظمی.
پیشاپیش از پیشنهادات و انتقادات شما در زمینه این مقاله الکترونیکی
درجهت بهبود ویرایش نسخه نهایی تشکر می کنم .

تحقيق و تهيه :سيد اسماعيل حسيني مروجي4/1383