تجمع فراوان پرتو ایکس در ناحیه ی استوایی سیاره ی زحل، شگفتی نظریه پردازان علوم سیاره ای را برانگیخته است!
تلسکوپ فضایی پرتو ایکس «چاندرا»، متعلق به ناسا، برای اولین بار موفق به کشف پرتوهای ایکس در سیاره ی گازی و غول آسای زحل شد. تصویر گرفته شده توسط تلسکوپ چاندرا نشان می دهد که بیشتر پرتوهای ایکس در ناحیه ی استوایی این سیاره قرار دارند. ◄
این در حالی است که در سیاره ی مشتری، کانون انتشار پرتو ایکس در نزدیکی قطب های سیاره قرار دارد. در حال حاضر هیچ یک از نظریه های موجود قادر به توضیح شدت و علت توزیع پرتوهای ایکس در سیاره ی زحل نیست.
تلسکوپ فضایی چاندرا در ماه آوریل 2003 به مدت 20 ساعت، سیاره ی زحل را در طیف پرتو ایکس مورد مطالعه قرار داد. بر اساس یافته های این تلسکوپ، توزیع انرژی پرتوهای ایکس این سیاره، شباهت زیادی با توزیع انرژی پرتوهای ایکس خورشید دارد.
«جان-اوو نس» از دانشگاه هامبورگ آلمان می گوید: « این شباهت نشان می دهد که انتشار پرتو ایکس از سیاره ی زحل، ناشی از پخش پرتوهای ایکس خورشید در جو زحل است.» به گفته ی او، نتایج بدست آمده کاملا عجیب و غیر قابل توضیح است، زیرا با توجه به شدت پرتوهای ایکس منتشر شده از زحل، میزان بازتابش پرتوهای ایکس توسط این سیاره باید پنجاه برابر بیشتر از ماه باشد.
از سوی دیگر، توان 90 مگاواتی پرتوهای ایکس منتشر شده از استوای زحل، با مشاهدات قبلی تابش پرتو ایکس از ناحیه ی استوایی سیاره ی مشتری تقریبا سازگار است و این نشان می دهد که این دو سیاره ی گازی و غول آسا، پرتوهای ایکس منتشر شده از خورشید را به میزان فوق العاده بالایی بازتابش می دهند.
تابش ضعیف پرتو ایکس از قطب جنوب زحل، معمای دیگری را پیش روی ستاره شناسان و متخصصان علوم سیاره ای قرار داده است. میدان مغناطیسی زحل همانند مشتری، در نزدیکی قطبها قوی تر از بقیه ی مناطق سیاره است. با اینحال بر خلاف مشتری که تابش پرتو ایکس آن در قطبها نورانی تر است، در سیاره ی زحل تابش در نواحی استوایی قوی تر از جاهای دیگر است!
 |
|
|
▲زحل و حلقه های آن در نور مرئی زحل در پرتو ایکس▲ |
|
«اسکات ولک» از مرکز اخترفیزیک اسمیتسونیان وابسته به دانشگاه هاروارد می گوید: «نکته ی جالب دیگر در مشاهدات تلسکوپ فضایی چاندرا این است که حلقه های این سیاره در پرتو ایکس قابل مشاهده نبودند و این نشان می دهد که این حلقه ها کمتر از خود سیاره، پرتوهای ایکس را پخش می کنند.»
گروه تحقیقاتی «جان-اوو نس» علاوه بر تلسکوپ فضایی پرتو ایکس چاندرا، با استفاده از تلسکوپ فضایی «ایکس.ام.ام نیوتن» آژانس فضایی اروپا نیز به مطالعه ی زحل پرداخت و به نتایج مشابهی دست یافت.
قبلا در سال 2000 میلادی، ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی «ROSAT» آلمان، به یافته های نه چندان محکمی مبنی بر وجود پرتو ایکس در سیاره ی زحل دست یافته بودند.
نتیجه ی کار گروه تحقیقاتی «جان-اوو نس» بصورت مقاله در یکی از شماره های مجله ی « Astronomy & Astrophysics » منتشر خواهد شد.
در همین رابطه بخوانید :