تلسکوپ فضایی پرتو ایکس «چاندرا» تصویری از بقایای یک ستاره ی منفجر شده در فاصله ی 160 هزار سال نوری را به زمین مخابره کرده که مقدار منگنز موجود در آن، برابر کل جرم خورشید است.
در تصویر سه رنگی تلسکوپ چاندرا (پایین - سمت چپ)، یک ابر گازی، موسوم به «N49B»، با دمای چند میلیون درجه دیده می شود که از حدود 10000 سال پیش تا کنون در حال گسترش در فضا بوده است. در تصویر پردازش شده (سمت راست)، مناطق حاوی عنصر منگنز فراوان با رنگ آبی- سبز مشخص شده است.
◄تصویر پرتو ایکس ابر گازی «N49B» (سمت چپ) توسط تلسکوپ فضایی «چاندرا» در مدت 8 ساعت گرفته شده است.
|
به عقیده ی اخترشناسان و متخصصان اختر فیزیک، منگنز در اعماق ستاره ها ساخته می شود و سپس در جریان انفجار ابرنواختری (Supernova)، به همراه مقادیر فراوان اکسیژن به بیرون پرتاب می شود. با اینحال، بر اساس داده های ارسالی تلسکوپ چاندرا، مقدار اکسیژن این ابر گازی، چندان زیاد نیست در حالیکه یک معدن غنی از منگنز در آن دیده می شود!
ابر گازی «N49B» در فاصله ی 160 هزار سال نوری زمین و در صورت فلکی «دورادو» قرار گرفته است. بر اساس برآوردهای صورت گرفته، مقدار منگنز موجود در این ابر گازی، برابر کل جرم خورشید است.جرم خورشید حدود (30^10)*99/1 کیلوگرم است که تنها یک هزارم آن را منگنز تشکیل می دهد!
منگنز هشتمین عنصر فراوان در پوسته ی زمین و ماده ای کاملا حیاتی برای هر یک از سلول های بدن انسان است و به عملکرد طبیعی ماهیچه و اعصاب، آهنگ منظم قلب و استقامت استخوانها کمک می کند. منگنز همچنین در فرآیند ترکیب پروتئین و متابولیسم شرکت دارد.
تلسکوپ فضایی «چاندرا» در 23 ژولای 1999 توسط شاتل فضایی کلمبیا به فضا پرتاب شد. این تلسکوپ، پیشرفته ترین و پیچیده ترین رصدخانه ی پرتو ایکس ساخته شده در جهان است. هدف ماموریت چاندرا، مطالعه ی پرتوهای ایکس منتشر شده از مناطق پر انرژی جهان، مانند بقایای بجای مانده از ستارگان منفجر شده است. این تلسکوپ در مداری بیضی شکل بدور زمین می گردد و حداکثر فاصله ی آن از سطح زمین، حدود 139 هزار کیلومتر است.
|
تلسکوپ فضایی پرتو ایکس ناسا به افتخار «سوبرامونیون چاندراسیکار» مشهور به «چاندرا»، فیزیکدان برجسته ی هندی و برنده ی جایزه ی نوبل فیزیک در سال 1983 نامگذاری شده است. «چاندرا» یکی از برجسته ترین و مشهورترین اخترفیزیکدانهای قرن بیستم است که در سال 1910 در لاهور که در آن زمان جزو هندوستان به شمار می رفت، متولد شد. او مدرک کارشناسی فیزیک خود را در سال 1930 از «پرزیدنسی کالج» واقع در شهر مدرس (Madras) هند و دکترای خود را در سال 1933 از دانشگاه کمبریج انگلستان اخذ کرد. «چاندرا» در سال 1937 به آمریکا مهاجرت کرد و از آن هنگام تا پایان عمر خود در سال 1995، به تدریس در دانشگاه شیکاگو پرداخت. مشهورترین کار نظری «چاندرا»، تعیین یک حد جرمی، موسوم به "حد چاندرا" برای ستارگان کوتوله ی سفید است. کوتوله ی سفید، آخرین مرحله ی تحول ستارگانی مانند خورشید است که با اتمام منبع انرژی هسته ای خود، دچار فروریزش شده، تبدیل به کوتوله ی سفید می شوند.
وجود یک حد جرمی برای ستارگان کوتوله ی سفید، نشان می دهد که ستارگان بسیار پرجرم تر از خورشید، در پایان عمر خود یا باید منفجر شوند و یا اینکه تبدیل به سیاهچاله شوند. |