عمده كارهاي من طي سال‌هاي گذشته فعاليت‌هاي تحقيقاتي روي سياهچاله‌ها بوده است و اكنون با گذشت بالغ بر 2 دهه از آغاز اين تحقيقات با استفاده از چندين تلسكوپ قدرتمند و به صورت همزمان، يك سياهچاله را زير نظر گرفته‌ايم. سياهچاله‌ها بسيار فعالند و از نظر ساختار و رموزي كه در دل آنها نهفته، پيچيدگي‌هاي خاص خود را دارند. اين مساله موجب شده ترجيح دهم سمت و سوي فكري خود را روي تنها سياهچاله‌اي كه در مركز كهكشان راه شيري قرار گرفته است، معطوف كنم. شايد برايتان جالب باشد بدانيد برخي سياهچاله‌ها تا چند برابر خورشيد عظمت دارند، اما در هر كهكشان يك ابر سياهچاله وجود دارد كه وزن آنها بين 4 ميليون تا 4 ميليارد برابر خورشيد است. ابر سياهچاله‌اي كه در كهكشان راه شيري وجود دارد از جهات گوناگون قابل توجه است. نزديكي زياد زمين به اين سياهچاله از جمله عواملي است كه دانشمندان و اخترشناسان را به تحقيق و بررسي ذره‌بيني آن تحريك كرده. اما اين تمام ماجرا نيست.
يعني شما عقيده داريد ابر سياهچاله كهكشان راه شيري داراي ويژگي‌هاي منحصر به فردي است؟
كشش گازها و افتادن در سياهچاله‌ها موجب پيدايش ديسك يا صفحه‌اي مي‌شود كه مدت‌هاي طولاني است ذهن اخترشناسان را به خود مشغول كرده بود. چيزي كه اكنون ذهن ما را مشغول كرده اين است كه آيا واقعا ديسك يا صفحه‌اي شكل مي‌گيرد يا نه؟ از آن گذشته، هميشه اين گونه بوده است كه از ابرسياهچاله‌ها، جتي (از گازها) توليد مي‌شود، اما نكته حيرت آور اين است كه در ابرسياهچاله كهكشان ما اثري از پيدايش جت ديده نشده است. از اين رو پرسش ديگري به دهها و صدها پرسش بي پاسخ موجود افزوده مي‌شود. از اين رو مي‌خواهيم بدانيم كه مكانيسم دقيق شكل‌گيري اين جت چگونه است و چرا اثري از آن در كهكشان راه شيري ديده نمي‌شود. حال نكته مهم ديگري كه بايد مد نظر داشت اين است كه با يافتن پاسخ قانع كننده درباره اين پرسش كليدي، چگونگي شكل گيري ستاره‌ها در اطراف سياهچاله‌ها مشخص خواهند شد.
آيا مي‌توان اين گونه متصور شد كه با بررسي ابرسياهچاله كهكشان راه شيري به سرنخ‌هايي درباره ديگر ابرسياهچاله‌ها نيز دست يافت؟
بهتر است كمي به عقب بازگرديم. كهكشان‌هاي فعال داراي سياهچاله‌هاي بزرگ‌تري هستند كه شكل‌گيري جت در آنها نيز بالاست. حال نگاهي به كهكشان خود (راه شيري) مي‌اندازيم. اين كهكشان از نوع كهكشان‌هاي نرمال است با اين حال، نبايد اين ويژگي مهم را از ياد برد كه فاصله ما با آن بسيار كم است. هر كدام از سياهچاله‌ها ويژگي‌هاي خاص خود را دارند و درخصوص كهكشان راه شيري نيز مي‌توانم به اين نكته اشاره كنم كه تاكنون پديده‌هايي را در آن رصد كرده‌ايم كه در ديگر سياهچاله‌ها و ابرسياهچاله‌ها به ندرت ديده مي‌شوند.
شما پارادوكسي را درخصوص ارتباط سياهچاله‌ها و شكل گيري ستارگان مطرح كرده ايد كه براي دانش كيهان‌شناسي دنيا جالب توجه بوده است. اكنون چه پاسخ‌هايي براي آن ارائه كرده‌ايد؟
بالغ بر 25 سال است مي‌دانيم گازهايي در اطراف سياهچاله‌ها با فاصله حدود 5 سال نوري از آنها مي‌چرخند. مسأله مهم اين است كه ستارگان جواني نيز در اطراف آنها ديده شده‌اند. اين نكته همواره براي دانشمندان و اخترشناسان حيرت‌انگيز بوده است كه اين ستارگان چگونه و در كجا شكل گرفته اند؟ آيا جاي ديگري شكل گرفته و به اين نقطه يعني اطراف سياهچاله مهاجرت كرده‌اند يا همان اطراف حيات يافته‌اند؟ پارادوكس موجود اينجا شكل مي‌گيرد كه نيروهاي كششي موجود در اطراف سياهچاله‌ها مانع سقوط گاز و شكل‌گيري ستارگان مي‌شوند. پس سر و كله اين ستارگان از كجا پيدا شده است؟
و شما نظريه مهاجرت آنها را رد كرده‌ايد. چرا؟
نمي‌توان گفت اين ستارگان جوان از جاي ديگر به اين نقطه مهاجرت كرده‌اند؛ چون اگر مساله به اين شكل بوده است، بايد شاهد ستارگان بسيار پيري باشيم؛ اما نكته جالب توجه جوان بودن اين ستارگان است.
و كار اصلي شما بررسي اين ستارگان جوان بوده است؟
كاري كه ما كرده‌ايم، استفاده از تكنيك‌هاي راديويي براي جستجوي دقيق ستارگان بسيار جوان بوده است. اين ستارگان در دل گاز‌هاي اطراف سياهچاله قرار دارند و پس از بررسي‌هاي دقيق به اين موضوع پي برديم كه اين ستارگان همان جا حيات يافته‌اند و چيزي به نام مهاجرت آنها در ميان نيست؛ البته اين نظريه تقريبا قطعي است. حال اين سوال نيز مطرح مي‌شود كه چرا اين گازها در سياهچال بلعيده نشده‌اند؟ پاسخ ما به اين پرسش نيز اين است كه چگالي اين گازها بسيار بالاست و از اين رو سياهچاله نتوانسته آنها را متلاشي كند.
اكنون در چه مرحله‌اي قرار داريد و چه برنامه‌اي براي آينده در نظر گرفته‌ايد؟
طي 2 سال گذشته مقالات متعدد و تحقيقات گسترده‌اي درباره اين مساله ارائه شده است؛ اما به نظر من كافي نبوده‌اند. من با استفاده از نتايجي كه از بررسي‌هاي قبلي خود كسب كرده‌ام، يك گام ديگر رو به جلو برداشته و تلاشي بي‌سابقه براي پيداكردن ردي از ستارگان بسيار جواني آغاز كرده‌ام كه 30 تا 40 هزار سال بيشتر عمر ندارند. اين ستارگان بسيار جوان دقيقا در نخستين مرحله شكل‌گيري خود قرار دارند و از اين رو بهترين فرصت براي بررسي فرآيند مرموز پيدايش ستارگان در اطراف سياهچاله‌ها محسوب مي‌شوند. آنچه در تحقيقات ما بيشتر به چشم مي‌خورد، مشخص شدن نتايج نهايي آنها تا حدود 2 سال ديگر است و آن زماني است كه بسياري از رموز فعلي برملا خواهند شد.
علي پزشكي