اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ زمینی جیمز کلرک ماکسول در هاوایی و با آغاز یک بررسی جدید، به کشفیات تازه در مورد منشاء سیارات، ستاره ها و کهکشان ها و طرح نقشه کائنات پرداختند. 

تلسکوپ ماکسول دو ابزار پیشرفته تکنیکی SCUBA-2 و HARP را بکار می برد که برای اخترشناسان امکان بررسی و آزمایش ابر های سرد گرد و غباری را که به مراحل اسرار آمیز اولیه تشکیل کهکشان ها، ستاره ها و سیارات وابسته اند، می دهد.

SCUBA-2 در واقع یک دوربین بسیار قوی است که توانایی نقشه برداری از مناطق مختلف آسمان را با کشف گرمای منتشر شده از این گرد و غبار بی نهایت سرد می دهد. این دستگاه که اخیرأ به محل تلسکوپ انتقال یافته در حال بستن می باشد. بعد از اینکه تکمیل گردید، توانایی دقت و تصویر برداری از صد ها کهکشان دور و پوشیده در گرد و غبار را در یک شب خواهد داشت.

اکثر این کهکشان ها در میان ساختار های اولیه قابل مشاهده در کائنات و جود دارند و بطور گسترده توسط دیگر تلسکوپ ها قابل کشف نمی باشند. دستگاه دومی (HARP) به اخترشناسان امکان می دهد تا حرکت این گاز ها را بطور واضح و دقیق ببینند و توانایی قوی برای ثبت اطلاعات را بصورت سه بعدی دارد.

مرکز تکنولوژی و علوم انگلستان بصورت مشترک مالکیت و بکارگیری تلسکوپ مکسول را به عهده دارد و طراحی و ساخت تلسکوپ، ابزار های فعلی و آینده شامل SCUBA-2 و HARP توسط گروه هایی در انگلستان و بصورت خاص توسط شورای نامبرده و مرکز تکنولوژی و اخترشناسی، دانشگاه ویلز، کاردیف و ادینبورگ انجام شده.

پروژه های زیادی که شامل بررسی میراث کهکشان های نزدیک، بررسی کمربند طلایی و بررسی طیف نوری مورد نظر میباشند. تمامی این سه پروژه توسط دستگاه HARP انجام می شوند.

پروژه بررسی میراث کهکشان های نزدیک قصد دارد تا اولین نمونه های بزرگ کهکشان های نزدیک به کهکشان ما را (در محدوده 81.500.000 سال نوری) تهیه کند. این اطلاعات به ما کمک می کند تا ذرات ماده موجود میان ستاره ها در کهکشان ها، چگونگی اثرات آن بر محیط و چگونگی مقایسه آنها با کهکشان خود مان را بخوبی درک نماییم.

پروفسور کریستین ویلسن از دانشگاه مک مستر کانادا که رهبری این پروژه را به عهده دارد می گوید " طی یک سال گذشته آغاز بررسی کارکرد HARP/ACSIS در تلسکوپ مکسول و تکمیل بیش از 80 درصد بررسی ها توسط HARP برای ما خیلی هیجان انگیز بود. ما با پردازش جریان اطلاعاتی که تهیه می شد خیلی مشغول بودیم، اما پاداش آن دیدن این همه تصاویر زیبا از کهکشان های نزدیک به ماست که یکی بعد از دیگر ظاهر می شدند.

بدون دستگاه HARP/ACSIS  تهیه این همه تصاویر حساس از کهکشان های همسایه امکان نداشت. ما این همه اطلاعات تازه را بخاطر طراحی نقشه گاز های چگال و متراکم که در واقع مواد سوخت ستاره های جدید اند بکار خواهیم برد تا ببینیم که چگونه با حجم و محیط های مختلف در کهشکان ها توزیع شده اند.

یکی از نتایج مهیج برای ما توانایی طراحی نقشه جابجایی گاز های کافی از یک گوشه کهکشان به گوشه دیگر آن برای تشکیل ستاره ها، برای نخستین بار بود.

اما بررسی تشکیل ستاره ها در محدوده 1.630 سال نوری از خورشید، هدف پروژه بررسی کمربند طلایی (بخاطر حلقه زدن ابری از ستاره ها شامل خورشید ما  نامیده می شود) به رهبری دکتر جنیفر هاتچیل در دانشگاه ایکستر می باشد.

تلسکوپ ماکسول و ابزار آن برای مطالعه تشکیل ستاره ها چنان بخوبی تنظیم شده اند که فقط در این طول موج ها می توان سردترین و چگالترین مناطق ابر ها؛ جائیکه ستاره ها بطور فعال زاده می شوند، را کاوش نمود.

دکتر هاتچیل می گوید : " نقشه های بدست آمده توسط HARP در مقایسه با هر کاری که قبلأ انجام شده، بزرگتر و با کیفیت تر است. ما حالا می توانیم ببینیم که چه مقدار ابر های گاز توسط ستاره های تازه تشکیل شده به حرکت افتاده اند."

رصد های دقیق توسط تلسکوپ ماکسول می تواند به اخترشناسان درک بهتری از مراحل مختلف لازم برای تشکیل ستاره ها و درک واضحتر از اینکه چقدر دقیق و بصورت مناسب این اتفاق رخ می دهد، بدهد.

به گفته پروفسور دیریک وارد تومسن از دانشگاه کاردیف: " تصاویر HARP به ما امکان دیدن یک تصویر سه بعدی از تولد ستارگان را در درون ابر ذرات و گرد و غبار می دهد. همچنان نشان می دهد که تولد ستاره چه پروسه تندی است. در واقع مرگ ستاره هم یک پروسه بسیار شدید و سخت است". 

جزئیات پروسه تشکیل ستاره با بررسی میراث طیفی تهیه می شود. این تیم بررسی با انتخاب دقیق بخاطر تعیین مراحل تکاملی مختلف تشکیل ستاره، آن را از نظر شیمیایی موجودی می کند.

این در واقع یک پروسه ای است که اخترشناسان انگلستان، کانادا و هلند با هم انجام داده اند تا آسمان را در انداره های کمتر از میلیمتر بطور واحد و مفصل بررسی کنند. این کار هرگز قبلأ انجام نشده بود، زیرا ابزار های بسیار پیشرفته ای برای انجام آن لازم بود. این بررسی از ارزش بسیار بالای علمی برخوردار است و بر تمام عرصه های فیزیک نجومی اثرات بسیار وسیعی خواهد داشت. نتایجی که تا کنون بدست آمده، فقط یک اشاره کوچک امیدوار کننده می باشند.

به گفته رابرت سیمسون از دانشگاه کاردیف انگلستان: " تصاویر بدست آمده توسط HARP تصور گذشته من در مورد سحابی های آرام و زیبا را دگرگون ساخت. همانند یک کودک من همیشه فکر می کردم که سحابی ها بسیار آرام و زیبا اند، اما نتایج شبیه این تصاویر نشان داد که انرژی و خشونت در درون آن ها جاریست. من پرسش های زیادی را دیدم و تئوری های زیادی را مطالعه نمودم، اما این تصاویر ساختار آنسوی تشکیل ستاره را بصورت بهتر و شهودی به شما نشان می دهد." وی در ادامه می گوید " کار با اطلاعات بدست آمده از HARP در دوره دکترا، دید جدیدی از تشکیل ستاره ها را به من نشان داد و دور نمای مرا کاملأ تغییر داد. دیگر از علم چه چیز را می خواهید بپرسید؟"

ترجمه : یونس بخشی www.kabulsky.com