با گذشت حدود هفت سال از آغاز مكان‌يابي «رصدخانه ملي ايران» و وقفه‌هاي مكرر در اعلام مكان نهايي احداث رصدخانه، شوراي راهبري رصدخانه ملي ايران در جلسه روز دوشنبه خود نيز در مورد انتخاب يكي از دو ارتفاع مورد بررسي در قم و كاشان براي احداث رصدخانه به نتيجه نرسيد و تعيين محل رصدخانه به منظور انجام مطالعات دقيق‌تر و حصول اطمينان بيشتر به روزهاي آينده موكول شد.

دكتر سعد الله نصيري قيداري، مسوول مكان‌يابي رصدخانه ملي ايران در گفت‌وگو با (ايسنا) خاطرنشان كرد: جلسه روز دوشنبه شوراي راهبري رصدخانه ملي كه قرار بود طي آن مكان نهايي رصدخانه مشخص شود به علت نزديكي پارامتر روشنايي آسمان در دو محل مورد نظر به نتيجه نرسيد كه اميدواريم با صافي هوا در اين دو منطقه به طول دو شب به طوري كه ماه نيز در آسمان نباشد، با اندازه‌گيري پارامتر روشنايي آسمان از فيلتر B مكان نهايي مشخص شود.

عضو هيات علمي دانشگاه تحصيلات تكميلي علوم پايه زنجان تصريح كرد: حتي در دو هفته گذشته در كاشان و قم آسمان صاف وجود داشت، اما در ارتفاعات بارش بود. البته پيش‌بيني‌ها نشان مي‌دهد كه اين جبهه هوا كه از آسمان ايران در حال گذر است و امكان اندازه‌گيري اين داده‌ها را خواهد داد.

دكتر نصيري ابراز اميدواري كرد با تامين به موقع بودجه، ساخت رصدخانه پس از تعيين مكان‌نهايي به سرعت آغاز شده و هر ساله بودجه مورد نياز از سوي معاونت پژوهشي وزارت علوم به پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي كه مسئول اجراي پروژه است واگذار ‌شود.

مسوول مكان‌يابي رصدخانه ملي ايران خاطرنشان كرد: طي مكان‌يابي در تامين بودجه مشكل چنداني نداشتيم و اگر مشكلي هم وجود داشت، قابل تحمل بود و هر زماني كه بودجه نمي‌رسيد دانشگاه تحصيلات تكميلي علوم پايه زنجان حمايت لازم را صورت مي‌داد تا كار متوقف نشود.

به گزارش ايسنا، فعاليت مكان‌يابي رصدخانه ملي ايران در چند سال گذشته با نظارت مركز تحصيلات تكميلي در علوم پايه زنجان به رياست دكتر يوسف ثبوتي زير نظر دكتر سعدالله نصيري قيداري انجام شده است.

ابتدا با استفاده از داده‌هاي هواشناسي 33 منطقه در كشور كه بر اساس مشاهدات اوليه شرايط بهتري داشتند. چهار محل مناسب از لحاظ پوشش ابري، باد، زلزله شناسي انتخاب شد و سپس با ابزارهاي تخصصي تشخيص كيفيت شرايط رصدي (DIMM) وضعيت جو در آنها مورد بررسي قرار گرفت و سپس در مناسب‌ترين بلندي ممكن در هر محل يك گروه براي اندازه‌گيري‌هاي بعدي مستقر شد.

اين گروه‌ها در شرايطي دشوار در مناطقي دور افتاده در همه شب‌هايي كه آسمان صاف بوده به ثبت داده‌هاي كيفيت جو پرداخته‌اند.

نتايج اين بررسي‌ها منجر به انتخاب نواحي نامزد اصلي احداث رصدخانه ملي شده است. پيگيري اين اندازه‌گيريها همچنان فعاليت با اهميتي براي رصدخانه ملي است.

در تعيين محل مناسب براي استقرار رصدخانه بايد پارامترهاي متعددي را از عوارض زمين شناختي مانند وجود گسل‌ها و معادن گرفته تا جريان‌هاي باد و اختلاف فشار، آلودگي نوري، پايداري جوي و از اين قبيل منظور كرد.

اين اطلاعات مشخص خواهند كرد كه پارامتر ديد براي هر محل چقدر است و بنابراين چه ابزاري براي آن محل مناسب خواهد بود. به همين دليل داده‌هاي كيفيت جو براي طراحي فني تلسكوپ و بهره‌برداري بهينه از رصدخانه ضروري است.

اما داده‌هاي گردآوري شده در اين بررسي مستقلا هم ارزش علمي دارند و مجموعه آنها شناسنامه مناطق ايران از لحاظ امكان استفاده از آسمان اين كشور براي دانش جهاني نجوم محسوب مي‌شود.

آسمان صاف هم گاه موهبتي است، مثلا برخورداري كشور شيلي از آسمان بسيار صاف باعث شد كه كشورهاي اروپايي در چارچوب سازمان رصدخانه جنوب اروپا از دهه 70 ميلادي به بعد ميلياردها دلار براي ساختن رصدخانه در اين كشور ــ عليرغم اوضاع بي‌ثباتش ــ سرمايه‌گذاري و درآمد ارزي هنگفتي نصيب آن كنند.

نكته مهم اين است كه با پايان گرفتن برنامه هشت ساله مكانيابي رصدخانه كه چهار سال آن هم با تحققات ميداني و داده‌گيري‌هاي محيطي همراه بوده، كشور ما به فن‌آوري و دانش پيشرفته‌اي از مكان‌يابي دست يافته است و از اين پس مي‌تواند اين دانسته‌ها و مهارت‌ها را به كشورهاي ديگر منتقل كند.

اين نخستين دانش پايه و فن‌آوري پيشرفته‌اي است كه طرح رصدخانه ملي ايران براي ايرانيان به ارمغان آورده است و مسلما پا به پاي تكميل مراحل بعدي باز هم خواهد آورد.