دیدنیهای آسمان شب در بهمن ماه 1387

شامگاهان بهمن ماه 87 ( مشاهده ی زهره ، صورتهای فلکی ذات الکرسی ، ثور ، برساووش ، جبّار ، ارّابه ران و ... )

حدود دو ساعت بعد از غروب خورشید صورت فلکی ذات الکرسی (کاسیوپه) در سمت شمالی غربی آسمان به شکل حرفM انگلیسی کج به آسانی قابل تشخیص و مشاهده است. شما میتوانید از این صورت فلکی جهت یافتن ستاره ی قطبی یا جدی (پولاریس) بهره بگیرید.

صورتهای فلکی برساووش یا برنّده ی سر دیو (پرسئوس) ، ارّابه ران (اوریگا) و ثور (تاروس) و خوشه ستاره ای زیبای پروین (پلیادس) براحتی در نزدیکی بالای سرتان دیده می شوند.

صورت فلکی برساووش (پرسئوس) دو ستاره ی نسبتاً پرنور دارد که یکی از آنها متغیر جالب توجهی است که الغول نام دارد و با پرید منظم 12/2 شبانه روز برای مدت کوتاهی کمنور شده و سپس به نورانیت قبلی اش باز می گردد. هم اکنون می دانیم که این ستاره در واقع یک منظومه ی ستاره ای دوتایی است که بدور یکدیگر گردش می کنند و خوشبختانه مسیر عبور آنها از مقابل یکدیگر در راستای دید ما است. سعی کنید این ستاره را بیابید و تغییرات نورانیت آن را اندازه گیری و تحقیق کنید.

خوشه ی ستاره ای پروین که ثریا نیز نام دارد با چشم غیر مسلح شامل هفت ستاره ی نسبتاً کمنور است که هفت خواهران(پلیادس)نام دارند.

اگر با دوربین یا تلسکوپ به دیدن این خوشه بروید دهها ستاره کمنور نزدیک به هم را در آن رویت خواهید کرد. خوب است بدانید این خوشه ی باز ستاره ای یکی از نزدیکترین خوشه های ستاره ای به ما است و فقط 400 سال نوری فاصله دارد!

در بهمن ماه بعد از غروب خورشید براحتی میتوانید شاهد جرمی بسیار درخشان در سمت جنوب غربی آسمان باشید که همان سیاره ی زهره (ونوس یا الهه ی عشق و زیبایی) است. این سیاره حدود یک ساعت بعد از غروب خورشید به صورت جرمی خیره کننده و سفید مایل به زرد رنگ با ارتفاع حداقل 30 درجه در بالای افق جنوب غربی آسمان (سمت قبله) خودنمایی می کند. این سیاره در ابتدای بهمن ماه در صورت فلکی دلو (آکوآریوس) جای دارد ولی بتدریج از آن خارج شده و وارد صورت فلکی حوت شمالی می گردد. توجّه داشته باشید این سیاره برخلاف ستارگان چشمک نمی زند.

خوشبختانه ارتفاع سماوی این سیاره در بهمن نسبتاً زیاد است لذا شرابط رصدی مناسبی دارد. در این ماه قدر این سیاره حدود 5/4- است بطوریکه هیچگاه هیچ ستاره و سیاره ای را در آسمان پرنورتر از آن نخواهید یافت. اگر با تلسکوپ آماتوری مناسب به زهره نگاه کنید آن را به شکل جرم سفید بسیار درخشانی خواهید یافت که به حالت نیمه یا تربیع دیده می شود که البته بخش روشن آن رو به خورشید (غرب آسمان) است.

حدود یک ساعت بعد از غروب خورشید هلال باریک ماه در 2/3 درجه ای شمال (بالای) سیاره ی درخشان و خیره کننده ی زهره (ونوس) جای می گیرد. در اینزمان قدر زهره 5/4- است و هر دو جرم در صورت فلکی حوت شمالی جای دارند. شب بعد هم به این مجموعه نگاه کنید و شاهد تغییر مکان شبانه روزی ماه در آسمان باشید.

ماه که به حالت تربیع اول (فاز50%) است در 2/5 درجه ای جنوب (پایین) پرنورترین ستاره ی صورت فلکی حمل ( آلفا – حمل) جای می گیرد.

ماه شب هشتم که به حالت کوژ اول (فاز 58%) است در نزدیکی خوشه ی زیبای پروین (پلیادس) در صورت فلکی ثور (تاروس) جای می گیرد. جدایی آنها از یکدیگر حدود 6 درجه است و خوشه ستاره ای پروین در پشت ماه براحتی قابل مشاهده است.

حدود ساعت 21:30 ماه به حالت کوژ نزدیک به بدر (فاز 88%) و در صورت فلکی جوزا (جمینی) جای می گیرد. در جنوب (پایین) ماه به فاصله حدود یک وجب مجموعه ستارگان واضح صورت فلکی جبّار یا مرد شکارچی (اوریون) خودنمایی می کنند. در این مجموعه ی زیبا سه ستاره ی نسبتاً پرنور در نزدیکی هم و در یک خط به آسانی قابل تشخیص هستند که تداعی کننده ی کمربند جبّار می باشند.

در بالای کمربند جبّار ستاره ی نارنجی رنگ درخشانی جای دارد که ابط الجوزا (بتلگیوز) نام دارد. این ستاره ی ابرغول که شعاع آن حدود 670 برابر خورشید ما است در فاصله ی 430 سال نوری قرار گرفته است.

در پایین کمربند نیز ستاره ی درخشان آبی سفیدی جلوه گری می کند که رجل الجبار (پای جبار) نام دارد. این ستاره ی غول پیکر نیز که شعاع آن حدود 92 برابر شعاع خورشید و درخشندگی اش حدود 50000 برابر آن است در فاصله ی 777 سال نوری از منظومه ی ما جای گرفته است.

اگر موفّق به یافتن صورت فلکی جبّار شده باشید حتماً متوجّه حضور ستاره ی بسیار درخشانتری در سمت جنوب شرقی آن شده اید که برنگ آبی سفید است و بشدت چشمک می زند. این ستاره از نظر نورانیت سلطان آسمان شب است و هیچ ستاره ای را پرنورتر از آن نخواهید یافت. نام این ستاره شباهنگ یا شعرای یمانی (سیریوس) می باشد که نزد بسیاری از اقوام باستانی مقدس و مورد احترام بود. این ستاره یکی از نزدیکترین ستارگان به منظومه ی شمسی است و فقط 6/8 سال نوری از ما فاصله دارد. شعرای یمانی شعاعی حدود 2/2 برابر خورشید و درخششی 27 برابر آن دارد.

حدود ساعت 24 ماه به حالت کوژ رو به کاهش (فاز 98%) دیده می شود که در جنوب (پایین) صورت فلکی اسد (لئو) جای دارد. درسمت شرق (چپ) آن جرم درخشان نارنجی مایل به قرمزی خودنمایی می کند که برخلاف ستارگان چشمک نمی زند. این جرم زیبای سماوی سیاره ی زحل (ساترن) است. در اینزمان قدر ظاهری زحل 7/0+ است.

اگر با تلسکوپی نسبتاً قوی نگاهی کنجکاوانه به این سیاره بیندازید علاوه بر حلقه های زیبای گرداگرد آن که بصورت یک خط باریک و نازک دیده می شود بزرگترین قمر آن را نیز خواهید دید که تیتان نام دارد و در سمت راست (غرب) زحل بصورت جرم کوچک کمنوری جای دارد.

همچنین در شمال غربی (بالا مایل به راست) ماه به فاصله ی حدود 10 درجه ستاره ی آبی رنگ درخشانی خودنمایی می کند که در واقع پرنورترین ستاره ی صورت فلکی اسد (لئو) است و قلب الاسد (رگولوس) نام دارد. این ستاره زیبا با بزرگی حدود 4 برابر خورشید و دمای سطحی 10700 درجه در فاصله ی 5/77 سال نوری از ما قرار دارد.

در شب بعد با تغییر مکان ماه بدلیل حرکت مداری اش بدور زمین سیاره ای زحل را در شمال (بالای ماه) به فاصله ی حدود 7 درجه خواهید یافت.

حدود دو ساعت قبل از طلوع خورسید (قبل از سپیده دم)، کره ی ماه که به حالت کوژ رو به کاهش (فاز 77%) است در صورت فلکی سنبله یا دوشیزه (ویرگو) جای دارد. در سمت شمال (بالای) ماه به فاصله ی اندک (حدود 4 درجه) ستاره ی پرنور و نیلگون سماک اعزل (اسپیکا) خودنمایی می کند. این ستاره که پرنورترین ستاره ی صورت فلکی سنبله است با بزرگی ده برابر خورشید و دمای سطحی 20000 درجه در فاصله ی 263 سال نوری از ما قرار دارد.

در ضمن با دوربینتان نظری به ماه بیاندازید. این همسایه ی خاموش را با عوارض سطحی فراوانش بسیار زبیا ، دیدنی و بیاد ماندنی خواهید یافت.

نظرات ارزشمند شما ما را در ارتقای کیفی و کمی مطالب کمک شایان خواهد کرد. لذا خواهشمند است ما را از نظرات و انتقادات خود بی نصیب نکنید.

ایمیل ذیل جهت دریافت تصامویر و اطلاعات رصدی دقیقتر ، اطلاعات رصدی دیگر اجرام دلخواه و اخذ نقشه یا نرم افزار نجومی و ارائه نظر و انتقادات در مورد این مقاله و وبلاگ در دسترس شماست. با آرزوی رصدهای موفّق و خاطره انگیز برای شما دوستدار نجوم.