مجید مرزانی
علم به حلول ماه رمضان در ميان روز
س: اگر پيش از ظهر اعلام كردند كه امروز اول ماه رمضان است؛ تكليف روزه آن روز چه مى‌شود؟
ج) اگر مبطلات روزه را مرتكب نشده، بنابر احتياط واجب بايد نيت روزه کند و روزه بگيرد و بعداً نيز آن روز را قضا کند و اگر يكى از آنها را مرتكب شده، روزه او باطل است؛ ولى (به احترام ماه رمضان) بايد تا اذان مغرب از كارى كه روزه را باطل مىكند، خوددارى نموده و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا كند.
راههاى اثبات حلول ماه
س: اگر چند نفر عادل شهادت بدهند كه دو نفر عادل ماه را ديدهاند؛ آيا اول ماه رمضان يا شوال ثابت مى‌شود؟
ج) خير، بايد دو نفر عادل خودشان براى انسان شهادت بدهند كه ماه را ديدهاند و اگر رؤيت ماه را با واسطه نقل كنند، كافى نيست؛ مگر آنكه از گفته آنان، اطمينان به رؤيت هلال پيدا شود.
چگونگى علم به رؤيت هلال
س: اگر از گفته عدهاى حدس بزنيم كه فردا عيد فطر است، آيا مىتوانيم روزه بگيريم؟
ج) تا هنگامى كه براى شخص اطمينان پيدا نشود كه فردا عيد فطر و اول شوال است، نمىتواند روزه را افطار كند.
ملاك اتحاد افق
س: هم افق به چه معنى مى‌باشد و نقاط هم افق چه نقاطى هستند؟
ج) مراد از «هم افق» مکانى است که از لحاظ امکان يا عدم امکان رؤيت با شهر مورد نظر، همسان باشد.
رؤيت هلال پيش از غروب
س: در برخى از کشورها (مثل سوئد) امکان رؤيت هلال ماه شوال پس از غروب خورشيد تا دو سه روز بعد از رؤيت ماه نو در ايران منتفى مى‌باشد چون در اين مناطق ماه قبل از خورشيد غروب مى‌کند حال اگر در اين مناطق امکان رؤيت هلال قبل از غروب خورشيد وجود داشته باشد آيا همين مقدار براى اثبات هلال ماه شوال کفايت مى‌کند يا نه؟
ج) رؤيت هلال پيش از غروب براى اثبات حلول ماه قمرى جديد از شبى که پس از رؤيت است، کافى است.
وظيفه مکلف در حالت اختلاف مراجع تقليد در اعلام عيد فطر
س: اگر بين مراجع تقليد در ثبوت عيد فطر، اختلاف پيش آيد، وظيفه مكلف چيست؟ آيا هر مقلد بايد به نظر مرجع تقليد خود مراجعه كند؟
ج) در ثبوت اول ماه تقليد راه ندارد، بلكه اگر شخص از گفته و اعلام نظر مرجع تقليد، اطمينان به رؤيت ماه پيدا كند، بايد روزه خود را افطار كند و اگر شك داشت، بايد آن روز را روزه بگيرد.
هم عرض بودن مناطق در رؤيت هلال
س: شمال كانادا در عرض جغرافيايى انگليس قرار دارد، آيا با انگليس هم‌افق است؟
ج) صِرف هم‌عرض بودن كافى نيست، بلكه ميزان ملازمه بين رؤيت در يك بلد با امكان رؤيت در بلد ديگر است.
حکم بلاد واقع شده در غرب محل رؤيت هلال
س: اگر ماه در انگليس ديده شود، آيا براى مردم کشورهايى که در غرب آن واقع شده است هم ثابت مى‌شود؟
ج) اگر رؤيت ماه در بلدى ملازم با رؤيت يا امکان رؤيت در بلد ديگر باشد، براى آن بلد ديگر هم کافى است، اما ممكن است در اثر اختلاف زياد در طول جغرافيايى، رؤيت در بلد شرقى ملازم با امكان رؤيت در بلد غربى نباشد.
نظر مجتهد در مورد رؤيت هلال
س: اينكه گفته مى‌شود مجتهد بايد در مورد رؤيت هلال حكم دهد تا براى همگان لازم‌الاجرا باشد منظور چيست؟ و چه كسانى را شامل مى‌شود؟
ج) منظور اظهار نظر و رأى راجع به اول ماه است و صِرف ثبوت ماه نزد وى حكم نيست. و منظور از حاكم، مجتهد جامع‌الشرايط و در درجه اول ولىّ امر مسلمين است.
معيار ثبوت رؤيت هلال براى کشورهاى غرب محل رؤيت
س: اگر ماه در كشورهاى شرقى رؤيت شود آيا براى كشورهاى غربى خودبه‌خود ثابت مى‌شود يا خير؟ و حدود آن چيست؟
ج) رؤيت در بلد شرقى گرچه غالباً ملازم با امكان رؤيت به طريق اولى در بلد غربى است، ليكن گاهى به ملاحظه‌ى اختلاف زياد در طول جغرافيايى، چنين ملازمه‌اى منتفى است. و معيار كلّى ملازمه‌ى بين بلدين در امكان رؤيت هلال است.
ثبوت هلال ماه نو در شهرهاى هم افق
س: اگر هلال ماه مبارك رمضان در شهرى ديده شود، آيا در شهرهاى ديگرى كه افق آنها يكسان بوده يا دو ساعت فرق دارند، اول ماه ثابت مى‌شود يا نه؟
ج) اگر ملازمه‌ى بين بلدين در امکان رؤيت هلال محرز باشد، براى شهرهاى ديگر نيز كافيست؛ و صِرف اختلاف در وقت غروب ميزان نيست.
نقش اختلاف افق مجتهد و مقلد در حکم به رؤيت هلال
س: آيا حكمى كه مجتهد در خصوص اول ماه صادر مى‌کند براى كسانى كه افق محل زندگيشان تفاوت زيادى با افق محل آن مجتهد دارد نيز، لازم الاجرا مى‌باشد؟
ج) حكم مجتهد براى بلادى كه بين رؤيت هلال در بلد او و امكان رؤيت در آن بلاد ملازمه نيست سارى نمى‌باشد، بلكه در آن بلاد بايد به حكم حاكم شرعى همان بلاد عمل نمايند.
تأثير چگونگى رؤيت در ثبوت هلال
س: در هنگام هم‌زمانى ماه مبارك رمضان با فصل پاييز و زمستان و شرايط خاص جوّى چگونه مى‌توان به رؤيت هلال از طريق چشم غير مسلح اكتفا كرد؟ آيا به لحاظ شرعى مانعى بر سر راه اثبات اين امر از طريق علوم جديد وجود دارد؟
ج) شرط ثبوت هلال، رؤيت با چشم غيرمسلح نيست، بلكه رؤيت با چشم مسلح نيز كافيست، كما اينكه از طريق علوم جديد اگر اطمينان حاصل شود، كافيست.
شک در عيد فطر
س: اگر شخصى در روزى كه شك دارد عيد فطر است يا نه، روزه را عمداً افطار كند، وظيفه‌اش در قبال روزه آن روز چيست؟
ج) اگر در روز شک در عيد فطر بودن، روزه را عمداً افطار کرده و بعداً هم يقين به عيد بودن آن روز برايش حاصل نشد و بيّنه شرعى بر عيد بودن آن روز قائم نشد و حاکم شرع معتبرى هم حکم به عيد بودنش نکرد، روزه آن روز هم قضا دارد و هم کفاره.
شک در شب قدر
س: در محل سكونت من بدون رويت هلال ماه و بصرف گذشتن 30 روز از شعبان جمعه را اول ماه رمضان اعلام نمودند در حالى‌كه اول شعبان هم به تحقيق معلوم نبود لذا استدعا دارد تكليف حقير و ساير دوستان در استفاده از شبهاى پر فيض قدر و قرائت دعاى روزانه و اعمال مخصوص برخى شبها و روزها را معيّن فرماييد.
ج) بعد از گذشتن سى روز از ماه شعبان حکم به اول ماه رمضان مى‌شود حتى اگرچه هلال ماه رمضان را نديده باشند، ليکن به شرط آنکه اول ماه شعبان به طريق شرعى ثابت شده باشد وگرنه گذشت سى روز اعتبار ندارد. ليالى متبرّکه‌ى قدر وجود واحد مستمر است و در درک فضيلت شب قدر و درک فضيلت ادعيه‌ى خاصه‌ى زمانهاى خاصى از ماه مبارک رمضان اگر خصوصيت زمان براى مکلف محرز نباشد، مى‌تواند با احتياط و تکرار عمل، آن فضيلت را درک کند.
برگرفته از پايگاه اطلاع رساني leader.ir