الناز حیدری

افتتاحیه سال ملی نجوم در اصفهان همزمان با هفتاد و یكمین نشست ماهانه باشگاه نجوم اصفهان به مراسم ویژه ای چون نکوداشت خدمات علمی و فرهنگی دو تن از پیش کسوتان نجوم اصفهان اختصاص داشت که با استقبال بی نظیر حضار روبرو شد.

هفتاد و یكمین نشست ماهانه باشگاه نجوم اصفهان پس از تلاوت چند آیه از كتاب آسمانی در ساعت 16:15 آغاز شد.كلیپ پرتاب ماهواره امید به فضا اولین برنامه ای بود كه برای افتتاحیه ی سال ملی نجوم در نظر گرفته شده بود.

سپس خانم الهه نوربخشیان پس از ایراد دكلمه ای پیرامون بهار و آغاز سال نو از حضور مهمانان ویژه و فرهیخته این مراسم نظیر دكتر كیاست پور، دكتر عبداللهی، دكتر ادیب، دكتر شریعت، دكتر خردپژوه و بسیاری دیگر از پیشكسوتان این عرصه  كمال تشكر را داشته  و با دعوت از جناب آقای مهدی اسحاقی، مدیر مركز آموزش نجوم ادیب، مقدمه برنامه را به ایشان واگذار كردند.

آقای اسحاقی در ابتدا ضمن تبریك ولادت پیامبر اكرم (ص) و امام جعفر صادق(ع) و همچنین سال نو شمسی و تقابل آن با سال نجوم از نقش ستاره شناسی در زندگی بشر سخن گفتند.ایشان در ادامه از اولین رصد تلسكوپی آسمان در 400 سال پیش توسط گالیله و دلیل نامیده شدن سال 2009 به عنوان سال جهانی نجوم یاد كرده و به توضیح مختصری راجع به مركز نجوم ادیب و فعالیتهای این مركز در سال نجوم پرداختند. ایشان پس از تقدیر و سپاس از دكتر كیاست پور و دكتر عبداللهی در مورد مركز نجوم ادیب چنین گفتند:

مركز نجوم ادیب در سال 1374 فعالیت خود را در راستای فعالیتهای آموزشی و ... آغاز كرد و با برگزاری كلاسهای آموزشی،رصدهای عمومی،باشگاههای نجوم و برنامه های مختلف بنا به مناسبتهای مختلف،سعی در ترویج هرچه بهتر نجوم در سطح شهر اصفهان را داشته است.از جمله گروههای فعال این مركز میتوان به گروههای تاریخ نجوم، نجوم رصدی، عكاسی نجومی، آلودگی نوری، طیف نگاری، كیهانشناسی، زیست فرازمینی و...اشاره كرد.

آقای اسحاقی در ادامه صحبت خود از پروژه جهانی صد ساعت نجوم كه از 13 الی 16 فروردین در سطح شهر با برگزاری رصد، سمینار، غرفه های پرسش و پاسخ و... اجرا میشود سخن گفت. وی همچنین به هفته نجوم در اردیبهشت ماه و روز ساعتهای آفتابی، خورشید گرفتگی جزئی 31 تیرماه، نمایشگاه نجومی در تابستان، طرح رابطین نجوم در مدارس و اتوبوس نجوم كه از برنامه های ویژه مركز در سال ملی نجوم هستند اشاره كرد.

آقای اسحاقی در انتها، مركز نجوم ادیب را به عنوان دبیرخانه انجمن گروههای نجومی در استان معرفی كرده و برای تصمیم گیری بهتر در زمینه فعالیتهای این سال، با همكاری هیئت امنای مركز ابراز امیدواری كرد.برنامه بعدی به اجرای موسیقی توسط گروه موسیقی سنتی اختصاص داشت.

پس از استراحتی كوتاه، آقای تحویل پور، معاونت فرهنگی شهرداری اصفهان سخن خود را با اشاره به سال جهانی نجوم و تقابل آن با سال جهانی شیخ بهایی به تعبیر یونسكو آغاز كردند.

وی در ادامه به برنامه های مركز نجوم ادیب در سال نجوم اشاره كرد و از راه اندازی هر چه سریعتر خانه علم در اصفهان خبر داد.سپس از طرح آقای علیرضا بوژمهرانی برای احداث رصدخانه در شهر اصفهان سخن گفته و موافقت خود با این موضوع را ابراز داشتند.ایشان همچنین برگزاری المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیك را در سال 88 در تهران یادآور شده و از ایجاد شرایطی برای قرار گرفتن دستوركار آموزش نجوم در آموزش و پرورش ابراز امیدواری كرد.ایشان در پایان با تشكر از همه كسانی كه در راه اندازی مركز و اداره آن نقشی داشته اند، بابت تعداد كم متقاضیان فعالیت در زمینه نجوم در اصفهان ابراز تاسف كرده و  امید خود را به  كسب جایگاه اول در منطقه در این زمینه ابراز داشتند.

برنامه بعدی به سخنرانی دكتر ركنی زاده،  دانشیار دانشكده فیزیك اصفهان اختصاص داشت. ایشان در سخنرانی خود به دو اشتباه ما در مورد جهان پیرامونمان اشاره كردند و این دو اشتباه را اینگونه بیان كردند:

اشتباه اول ما این است كه ما تصور میكنیم جهان شامل فضای خالی میان اشیاء است. اینگونه تصور موجب می شود كه ارتباط میان اشیا را كشف نكرده،  انكار كنیم.اشتباه دوم ما در تصور ما از جهان این است كه گمان میكنیم احساسات، تفكرات و باورهای انسانی تاثیری در جهان مادی و پیرامون آن ندارد. همه چیز همان چیزی است كه باید باشد و ربطی به باور انسان ندارد.

در مورد اشتباه دوم دودیدگاه وجود دارد:

دیدگاه انیشتین: ما در جهانی زندگی میكنیم كه مستقل از هستی انسانی وجود دارد و در برابر ما شبیه معمای بزرگی ایستاده ولی حداقل به طور جزئی در دسترس توجه و دقت ماست.با توجه به این دیدگاه اگر میخواهید واقع كرا باشید شما یك مشاهده كننده اید و جهان یك مشاهده شونده.

ویلر:  ما با احساسات و باورهای ما منطبق است و با آنها خلق میشود و باورهای ما بخشی از جهان است كه جهان، خود را با آن تنظیم میكند.در اینجا انسان مشاركت كننده است نه مشاهده كننده.ایشان در ادامه به نظریه ی در هم تنیدگی اشاره كرده و رابطه ی این نظریه با جهان پیرامون را بیان كردند.

پس از سخنرانی تامل برانگیز دكتر ركنی زاده درمورد جهان پیرامون، نوبت به آیین تجلیل از مقام علمی دكتر كیاست پور رسید. در ابتدا از دكتر شریعت به عنوان یكی از هم دوره های دكتر كیاست پور دعوت شد تا چند كلمه ای راجع به ایشان سخن بگویند. و پس از پخش كلیپی از فعالیتهای دكتر كیاست پور، با اهدای تندیسی به عنوان یادبود، از ایشان تقدیر ویژه ای به عمل آمد.

دكتر كیاست پور در 7 خرداد ماه سال 1312 در شهر اصفهان دیده به جهان گشود. در سال 1334 مدرک متوسطه خود را در رشته ریاضی از دبیرستان هراتی دریافت کردند. ایشان در ادامه مدرک کارشناسی خود را در رشته فیزیک از دانشگاه تهران به سال 1337 اخذ کرده و سپس در سال 1343 مدرک دکترای خود را از دانشگاه جورج تاون آمریکا در رشته فیزیک نجومی دریافت کردند. ایشان تا سال 1353 در دانشگاه های جورج تاون واشنگن و کک استون پنسیلوانیا مشغول به تحصیل بودند. سپس در سال 1353 به ایران بازگشتند و در گروه فیزیک دانشگاه اصفهان با مرتبه استادی مشغول به تدریس شدند. استاد تاکنون بیش از 25 مقاله علمی تخصصی تالیف کرده و 15 جلد کتاب درسی دانشگاهی تالیف و ترجمه و به چاپ رسانده اند. ایشان در حال حاضر عضو اتحادیه بین المللی نجوم و نیز انجمن فیزیک و نجوم ایران می باشند. و نیز با صنایع اپتیک اصفهان همکاری دارند. استاد همچنین عضو هیات امنای مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان می باشند.

پس از این تقدیر ویژه، از ایشان برای سخنرانی دعوت شد. دكتر كیاست پور ضمن تقدیر از لطف حضار، از حضور دكتر جعفریان كمال تشكر را داشته اظهار داشتند زمانیكه به این سالن مملو از جمعیت می نگرند، مزد زحمات چندین ساله شان را می گیرند. ایشان سخنرانی خود را با توضیح بر روی عكسهایی از راه شیری،  كهكشان آندرومدا، دوتایی شعرای یمانی، تحول منظومه شمسی، صفحه حركت ستاره ای، طیف ستارگان، منحنی نوری و ... آغاز كردند و با توضیح بر روی این عكسها و ربط آنها با كشف سیاره های خارج از منظومه ی شمسی ولی شبیه به زمین از نحوه  تشخیص سیارات فراخورشیدی سخن گفتند. از روی نسبت فلزات زمانیكه نسبت آهن به هیدروژن زیاد باشد میتوان این نكته را دریافت كه سیاره از نوع شبه زمینی است. در نهایت دكتر كیاست پور با اشاره به پرتاب تلسكوپ فضایی كپلر و تلاش آن برای یافتن چنین سیاراتی، سمینار خود را به پایان رساندند.

برنامه ی بعدی به آیین تجلیل از مقام علمی دكتر عبداللهی اختصاص داشت. در تجلیل از ایشان نیز، پس از پخش كلیپی از فعالیتهای ایشان در برنامه های مختلف، با اهدای تندیسی به عنوان یادبود، از ایشان تقدیر شد.

دكتر رضا عبداللهی در 13 تیرماه سال 1315 دیده به جهان گشود. در سال 1337 شمسی تحصیلات متوسطه خود را در رشته ادبی به پایان رسانیدند. پس از آن در سال 1340 موفق به دریافت مدرک کارشناسی در رشته های تاریخ، جغرافیا و علوم تربیتی از دانشسرای عالی تهران گردیدند. در ادامه به 1353 نایل به دریافت مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه دلهام انگلستان در رشته تاریخ علم با گرایش تاریخ نجوم گردیدند. استاد در سال 1356 نیز مدرک دکترای خود را از همین دانشگاه دریافت نمودند. ایشان در حال حاضر در سمت های مشاور شهردار اصفهان، عضو شورای تقویم کشور و عضو هیئت امنای مرکز آموزش نجوم ادیب اصفهان مشغول به فعالیت هستند.  

ایشان در ابتدای سخنرانی خود ضمن صحبت از دكتر ادیب، دكتر شریعت، دكتر كیاست پور، آقای بوژمهرانی و آقای منجمی از فعالیت آنها در زمینه نجوم تقدیر كردند. دكتر عبداللهی در ادامه از تلاش ایرانیان در تصحیح تقویم در قرون گذشته سخن گفت. ایرانیان تا قرن پنجم یعنی 1070 سال پیش با تصحیح تقویم، هر سال را 365 روزه و هر 120 سال، یك سال را 366 روزه میگرفتند.ب عدا با اعمال تغییرات دیگری در تقویم به علت جابه جایی نوروز در سال 1079 میلادی نوروز باز پیروز شد و به اول بهار منتقل شد.930 سال پیش، تصمیم بر این شد كه هر 4 سال یكبار سال كبیسه گرفته شده و هر 128 سال یك كبیسه حذف شود. در نتیجه طول دقیق سال شمسی با طول سالهای تقویمی برابر شد. ایشان همچنین  با ارائه ی یك فرمول، برای دریافت اینكه آیا امسال، كبیسه است یا نه، سمینار خود را به پایان رساندند.

در ادامه دكتر ادیب به ایراد سخنرانی پرداختند. ایشان از جمله كسانی بودند كه حدود 4 سال از محضر آیت الله ادیب استفاده كرده و از شاگردان این بزرگوار بوده اند. جبر و مقابله، هندسه ی فضایی، هندسه مسطحه و ... از جمله آموخته های دكتر ادیب از محضر آیت الله ادیب است. ایشان در ادامه به نحوه ی شاخص آموزش علوم توسط آیت الله ادیب اشاره كردند و از عجایب بدن انسان و ربط آن به ارقام نجومی گفتند. ایشان در پایان صحبت خود اظهار داشتند كه: آنچه فرا گرفته ام و آنچه هستم را مدیون همان كسی هستم كه بسیاری از علوم را به من آموخت.

در ادامه ی برنامه های افتتاحیه سال ملی نجوم نوبت به اهدای جوایز به برندگان مسابقات رسید. گروه هدایتگران اندیشه مسئولیت اجرای مسابقه پیام كوتاه را بر عهده گرفته بود. سوال مسابقه پیام كوتاه به شرح زیر بود: " بهترین ایده خود را برای ارتقای علم نجوم در ایران در یك پیامك یك صفحه ای ارسال كنید." بعد از قرعه كشی به 20 نفر از برندگان، كارت رصد آن لاین اهدا گردید. همچنین به 5 نفر از برندگان مسابقه كتبی كه در رصد عمومی 15 اسفند شرکت کرده بودند، به قید قرعه جوایزی اهدا شد. سپس مراسم قرعه كشی شماره هایی كه در ابتدای ورود حاضران به باشگاه به آنان داده می شد برگزار شد و در نهایت به دو نفر جوایزی اهدا گردید اهدای جوایز این برنامه به عهده فروشگاه آسمان و طبیعت بود! در ادامه، نوبت به غروب باشگاه هفتاد و یكم با حضور آقای محمد سلطانی، مدیر باشگاه رسید. آقای سلطانی با عبور سربسته از مشكلاتی كه بر سر راه برگزاری این باشگاه بود، با تقدیر از همه دست اندركاران برگزاری این برنامه، در انتها از حضاری كه به علت ازدیاد جمعیت، مجبور به مشاهده برنامه بصورت ایستاده شدند، عذرخواهی كرد.

و در نهایت هفتاد و یكمین باشگاه نجوم اصفهان با متنی زیبا با اجرای خانم الهه نوربخشیان و با پذیرایی از حضار به پایان رسید.ویژه نامه این ماه باشگاه به موضوعاتی چون مقدمه ای بر نسبیت خاص اینیشتین،سیاهچاله از ذهنیت تا عینیت، تیتان «جایگاهی پس از مریخ، خواجه نصیرالدین طوسی، گزارشهایی از رصد خارج از شهر، افتتاحیه سال نجوم در دانشگاه پیام نور اصفهان، رصد عمومی و.... می پرداخت.پس از اتمام برنامه در محل باشگاه نجوم، حضار به مركز نجوم ادیب دعوت شده تا افتتاحیه سال جهانی نجوم را با رصد آسمان جشن بگیرند.شركت كنندگان در این برنامه با حضور در مركز، در ابتدای ورود گروه بندی شده و با نظمی خاص از غرفه هایی كه برای آموزش در نظر گرفته شده بود دیدن كردند. از جمله این غرفه ها و فعالیت آنها می توان به کوارد زیر اشاره کرد:

-  زیست فرازمینی با توضیح بر روی سیارات فراخورشیدی،تمدنهای كیهانی و شكل گیری حیات در منظومه شمسی

- نمایشگاه عكس نجومی

- معرفی ساختمان تلسكوپ

- فیزیك با معرفی ادوات فیزیكی

- هوافضا با تو ضیح پیرامون ماهواره ی امید و دیگر ماهواره ها و فضاپیماها

       همچنین سمینارهایی تحت عناوین زیر برگزار شد:

- تصادف دو ماهواره

- اجرام سماوی

- رصد آن لاین آسمان شب

رصد سیارات و اجرام سماوی نیز بوسیله تلسكوپ صورت گرفت.

در نهایت در ساعت 10 شب، افتتاحیه سال ملی نجوم خاتمه یافت و شب خاطره انگیز دیگری را برای همه دوستداران آسمان رقم زد.

در همین زمینه : گالری تصاویر باشگاه نجوم اصفهان