علی پزشکی

چند سال قبل دانشمندان انستیتو علوم تلسکوپ فضایی هابل با طیف نگاری از گانیمد بزرگترین قمر مشتری، شواهدی بر وجود اُزُن (مولکول سه اتمی اکسیژن) در یخهای سطحی این قمر یافتند. تحقیقات بیشتر در این باره اطلاعات جدیدی را در اختیار سیاره شناسان قرار داده است. مقدار اُزُن گانیمد در حدود 1 تا 10 درصد اُزُنی است که نوترینوهای کیهانی هرساله در شکاف ازن بالای قاره قطب جنوب از بین می برند. احتمالاً ازن موجود در گانیمد بر اثر برخورد ذرات باردار پرانرژی به یخهای سطح آن به وجود آمده است.

 این ذرات در میدان مغناطیسی قوی مشتری گرفتار شده اند. دَوران سریع مشتری به دور خود سرعت زیادی به این ذرات می دهد. وقتی که رگبار این ذرات به یخهای سطح مشتری برخورد می کند، باعث تجزیه مولکول آب و تولید ازن می شود. هرچند که هنوز هیچ اثری از از جوّ در اطراف گانیمد یافت نشده است اما دانشمندان معتقدند که چنین واکنشهایی مؤید وجود یک لایه نازک از اکسیژن در اطراف گانیمد است. به این ترتیب گانیمد بعد از قمر اروپا، دومین قمر مشتری است که آثاری از وجود جوّ اکسیژنی در اطراف آن مشاهده شده است.