کمربندحیات ،به ناحیه ای گفته می شود که دارای پتانسیل حیات است و فاصله آن با ستاره به اندازه ای است که امکان وجود آب مایع روی سطح سیاره واقع در ان وجود دارد. چنانچه این کشف به قطعیت برسد این سیاره شبیه ترین سیاره فراخورشیدی به زمین و اولین موردی است که دارای پتانسیل بالای وجود حیات است.و به گفته محققان این امر میتواند بیانگر آن باشد که کهکشان ما در راه تولید سیارات قابل سکونت دیگری غیر از زمین است.
در این تصویر مدار سیارات در اطراف Gliese 581g با مدارهای سیارات منظومه شمسی مقایسه شده است.جرم ستاره مادر حدود 30 درصد جرم خورشید ماست و فاصله بیرونی ترین سیاره از ان کمتر از فاصله زمین تا خورشید است.همانطور که می بینید چهارمین سیاره(سیارهg) ،سیاره ایست که احتمال وجود حیات را دارد.
"استیون وگت" از دانشگاه کالیفرنیا در این رابطه میگوید:"یافته های ما نشان از وجود سیاره ای دارد که میتواند قابل سکونت باشد و یافتن این سیاره با این سرعت و در چنین فاصله نزدیکی نشانگر آن است که چنینن سیاره هایی در اطراف ما کم نیستند."
این تیم تحقیقاتی طی تحقیقات مستمر خود در مورد ستاره کوتوله سرخ Gliese581 ،که پیش از این سیاراتی در اطراف ان دیده شده بود،دو سیاره جدید کشف کردند.به این ترتیب با کشف شش سیاره ای که در اطراف Gliese581 قرار دارند این ستاره در مرکز یک منظومه خورشیدی که بسیار مشابه به منظومه شمسی ماست ،جای گرفته است که این منظومه در فاصله 20 سال نوری از زمین و در صورت فلکی میزان قراردارد.
نکته قابل توجهی که در این دو سیاره تازه کشف شده وجود دارد اینست که سیاره Gliese 581g دارای جرمی در حدود 3 تا 4 برابر زمین است و دوره گردش مداری آن کمتر از 37 روز است. سیاره ای با این جرم احتمالا سیاره ای سنگی است و نیروی جاذبه کافی برای نگه داشتن جو را داراست.
علاوه براین حرکت مداری سیاره به گونه ایست که همواره یک سمت آن روبه ستاره مادر قرار دارد و طرف دیگر آن در تاریکی مطلق قرار گرفته است که این امر سبب ایجاد آب و هوایی پایدار در سطح سیاره می شود اما بهترین ناحیه قابل سکونت در سطح سیاره روی خط ترمیناتور آن است،خط ترمیناتور در واقع مرز بین تاریکی و روشنایی در سطح سیاره است که در آن دمای سطح به سمت ناحیه تاریک کاهش و به سمت ناحیه رو به ستاره افزایش می یابد.
در موردقابلیت سکونت دیگر سیارات اطراف این ستاره( که پیش از این کشف شده بودند)گمانه زنی هایی وجود دارد. دو تا از این سیارات در لبه های کمربند حیات قرار دارند،یکی دیگر درسمت داغ این ناحیه (سیاره c) و دیگری (سیاره d) نیز در طرف سرد آن واقع است.البته برخی اختر شناسان بر این عقیده اند که در صورتیکه که سیاره d دارای جوی غلیظ باشد که بتواند با استفاده از اثرات شدید گلخانه ای باعث گرم نگه داشتن سطح آن شود،امکان سکونت در آن نیز وجود دارد. اما سیاره تازه کشف شده درست در میانه این کمربند حیات واقع شده است.
براساس تحقیقات، دمای میانگین سطح این سیاره بین 24- تا 10 درجه فارنهایت(31- تا 12- سانتی گراد ) تخمین زده می شود و گستره دمای سطح آن از دمایی داغ وبسیار سوزان در سطح رو به ستاره تا زمهریرو سرمایی منجمد کننده در سطح تاریک آن در تغییر است.
اگر بنا بر فرضیات،ترکیبات سنگی Gliese 581g مشابه زمین باشد،قطر آن حدودا 1.2 تا 1.4 برابر زمین و جاذبه آن نیز تقریبا برابر و یا اندکی بیشتر از سطح زمین خواهد بود و در این جاذبه یک انسان میتواند به راحتی در سطح آن قدم بزند.
این سیاره با استفاده از طیف سنج HIRES نصب شده بر روی تلسکوپ کک1 و از طریق اندازه گیری سرعت شعاعی ستاره ،کشف شده است چراکه نیروی گرانشی سیاره سبب ایجاد تغییرات دوره ای در سرعت شعاعی ستاره میزبان می شود.وجود چند سیاره در اطراف ستاره سبب بروز نوسانات پیچیده ای در حرکت ستاره مادر می گردد و اختر شناسان از طریق انالیزهای بسیار دقیق موفق به تعیین جرم و مدار این سیارات شدند.
وگت در این باره می گوید:"شناسایی چنین سیاره ای کار بسیار دقیق و پیچیده ای است،و ما هر روز غروب از پشت تلسکوپ کار اندازه گیری سرعت شعاعی را آغاز میکردیم و سرانجام 200بار رصد با دقت 1.6 متر در ثانیه به کشف این سیاره انجامید."
علاوه بر رصد و اندازه گیری سرعت شعاعی دو رصدگر دیگر نیز با استفاده ازیکی از تلسکوپهای روبوتیک دانشگاه ایالت تنسی ، به اندازه گیری شب به شب درخشندگی این ستاره می پرداختند. یکی از این رصدگران میگوید:"اندازه گیریهای ما از درخشندگی ستاره بیانگر این نکته است که تغییرات سرعت شعاعی ستاره نه از فرایندهای درونی آن،بلکه به سبب چرخش سیاره تازه کشف شده ایجاد میگردد."
وگت میگوید:"اگر چنین سیاره هایی نادر و کمیاب بودند ما نمیتوانستیم این سیاره را به سرعت و در چنین فاصله نزدیکی پیدا کنیم.تعداد منظومه هایی که دارای سیارات قابل سکونت هستند حدود 10 تا 20 درصد است و وقتی این رقم را در صدها میلیون ستاره ای که حداقل در راه شیری وجود دارند ضرب می کنیم رقم به دست آمده سرسام آور است.بنابراین میتوان نتیجه گرفت که دهها میلیون از این منظومه ها حداقل در کهکشان خودمان وجود دارد."
ترجمه:فاطمه اثنی عشری،مسئول بخش خبر انجمن ستاره شناسی اراک
ایمیل:news@markaziastro.ir
|