تبلیغات
ماهنامه نجوم منتشر شد
ارسال در: 1389/07/27-00:00
ماهنامه نجوم شماره 201 آبان ماه 1389 منتشر شد.

Image

 

فهرست :
10  يكي بود، يكي نبود، شهاب صقري
11  گزيده اي از پيام هاي دريافتي پس از انتشار نجوم شماره ي 200
12  يادداشت: اگر از سال 2012 جان سالم به در ببريم...، رضا رضايي
13  يادداشت: آيا مجله  ي نجوم بنگاه اقتصادي است؟، زهرا رحيمدل
14  يادداشت: خوشه  ي باز، اين «پدر»  هاي خيالي، شهاب صقري
15  نخستين تصوير دقيق از قرص اطراف ستاره اي جوان، ترجمه: الهام شعباني
16  نخستين زمينِ فراخورشيدي در كمربند حيات، ترجمه: شادي حامدي آزاد
18  اخبار ايران، گردآوري : زهرا رحيمدل
20  زمين، از ديروز تا فردا!، ترجمه: شادي حامدي آزاد
26  سراب  هاي كيهاني؛ پديده ي هم  گرايي گرانشي، دكتر رضا منصوري
32  پرونده: ملكه  ي حلقه ها؛ كارولين پوركو
33  سيماي دانشمندي از نزديك، بابك امين تفرشي
34  يادداشت: ملكه  ي حلقه  ها، پوريا ناظمي
36  گپي با ملكه  ي حلقه  ها، پوريا ناظمي
40  يادداشت: آن نقطه  ي آبي كوچك، بابك امين تفرشي
42  آسمان در اين ماه ( آبان 1389)، كاظم كوكرم و...
72  سيزده عامل نجات مأموريت  آپولو 13، ترجمه: شادي حامدي آزاد
74  مباني عكاسي نجومي با دوربين هاي ديجيتال (7)، بابك سدهي
77  روي موج نجوم به دنياي ستاره ها سفر مي  كنيم، فرناز شهيدثالث
82  چكيده  ي برخي از مقالات به زبان انگليسي، نادر حيدري
84  يك نگاه
85 يك عكس، يك خاطره، مهدي زماني
86 يك نگاه


يكي بود، يكي نبود
-  غول ها در ژرفاي 201
-  موجودي به نام ژَرفَك!
-  جلدمان را بزك كرديم!
-  لپ مان گل انداخت!
- تقديم به بانو


اخبار ايران :
گردآوري: زهرا رحيمدل
-  چهارمين دوره ي المپياد جهاني نجوم و اخترفيزيك  (IOAA)
-  چهارمين همايش ملي نجوم و اخترفيزيك
-  كارگاه فراسيارات در جزيره  ي كيش
-  كارگاه بين  المللي اختفا
-  برگزاري هفته  ي فضا در ايران
-  سمپوزيوم بين  المللي تلسكوپ  هاي متوسط در جزيره ي كيش
-  جشنواره  ي برترين وبلاگ ها و وبگاه  هاي نجومي
-  جشن ستاره  ها در جنوب ايران
-  نمايشگاه عكس  هاي نجومي در زنجان


آسمان در اين ماه :
-  کلید مربع  شکل آسمان پاییز و یکّه  تازیِ هارتلی2
کاظم کوکرم

هرچند امسال از پیش  بینی  های خوش آب  و رنگ برای تماشای شهاب  های بارش اسدی خبری نیست، ظهور دنباله  دار هارتلی2 موجب چرخش نگاه   های منجمان آماتور از رصد شهاب  های آبان ماه به رصد دنباله  داری باشکوه شده است! اگر مایلید هارتلی2 را در آسمان پیدا کنید نخست باید صورت  های فلکی را بشناسید.
این شب  ها مربع بزرگ صورت فلکی فرس  اعظم راهنمای کلیدی ما برای پیدا کردن سایر صورت  های فلکی است. مربع واضحی که کار را بسیار ساده  تر از همیشه می  کند. اگر صورت  های فلکی را پیدا کردید و هارتلی2 را دیدید، آن گاه می توانید خود را برای برنامه  ریزی رصد یک اختفای سیارکی جذاب در 19 آذر آماده کنید...

 - نقشه  ی آسمان و پدیده  های آسمان آبان 1389
-  نگاهي به اوضاع كواكب در آبان 89
محمدحسین الماسی و فائزه آقایی

با نگاهي گذرا به تصاوير اين صفحه درك صحيحي از موقعيت كنوني و جابه جايي  سيارات ميان صورت  هاي فلكي در آبان  ماه خواهيد داشت. ترتيب تصاوير طبق زمان  هاي اعلام  شده، از ابتداي شب تا سحرگاه است...

 - زمان پديده  هاي مربوط به آبان 1389
 - راهنمای رصد دنیاهای دور، به سراغ رصد خورشیدهایی دوردست با سیاره هایی جالب  توجه برویم!
حامد پورخرسندی*

تا امروز نزدیک به 500 سیاره ی فراخورشیدی ( که به دور ستاره  های دیگری جز خورشید می گردند ( کشف شده است. فقط در چند مورد تصاویر انگشت  شمار از سیارات فراخورشیدی، ماهیت سیاره  ای آن ها تأیید شده است. هم  اکنون می  توانیم با تلسکوپ  های غول پیکر یا حتی تلسکوپ  های کوچک آماتوری، تصویری به  نسبت مناسب از ستاره  های اصلی منظومه  های فراخورشیدی ببینیم. در شب های آبان با تلسکوپی آماتوری دست  کم به سراغ پنج منظومه  ی فراخورشیدی می توان رفت...


نخستین تصویر دقيق از قرص اطراف ستاره  ای جوان
ترجمه : الهام شعبانی

تحقیقات جدید، با استفاده از تلسکوپ  های رصدخانه  ی جنوبی اروپا  (ESO)، برای نخستین بار این امکان را فراهم كرد تا اخترشناسان به بازسازی تصویری دقيق و پُرجزييات از قرص درونی مواد اطراف ستاره ای جوان بپردازند. استفاني رُنار و همکارانش از آزمایشگاه اخترفیزیک گرنوبل با استفاده از تداخل  سنج تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) رصدخانه  ی جنوبی اروپا به بررسی اسرار ستاره ی 163296 HD پرداختند...


سراب هاي كيهاني
رضا منصوري

چهلستون زيبا را بنگريد. بيست ستون بيشتر ندارد. اصفهاني هاي زرنگ ما با استفاده از قوانين فيزيك نور تصوير بيست ستون در آب را نيز مي شمردند و چهل ستون به ديگران عرضه مي كنند. البته كه كسي گول نمي خورد و همه،  خوشحال از ديدن زيبايي چهلستون،  اصفهاني ها را به هنر دوستي مي ستايند. اما چه زيباتر است آسماني كه در آن يك كهكشان را چندتا ببينيم. آسمان ما اين چنين است.
منجمان يك كهكشان را سه تا مي بينند، پنج تا مي بينند،  حلقه در آسمان مي بينند،  كمان مي بينند،  كمانك مي بينند،  همگي سراب! سراب هاي كيهاني؛  اما سراب هايي خوش قدم كه اطلاعات گران بهايي از عالم دوردست و از بزرگي آن به ما مي دهند. زماني اجداد ما در بيابان ها آب مي ديدند و خوشحال مي شدند،  اما هنگامي كه به نزديك آب مي رفتند،  آب از آن ها دوري مي كرد. پس سراب مي ديدند و نه آب. سراب تشنگي را رفع نمي كرد، يأس آور بود. اما منجمان تشنه ي ديدن سراب هاي كيهاني اند  تا اطلاعات مفيدي از ويژگي هاي توزيع ماده در كيهان به دست آورند...


ژرفا :

- رصدخانه ي سنگيِ جيپور ميراث جهاني شد
شادي حامدي آزاد

مهاراجه ساوي جي سينگ پس از تجربه ي موفقش با ابزارهاي عظيم رصدخانه ي شهر دهلي هندوستان تصميم گرفت رصدخانه ي سنگي بزرگ تري در پايتخت جديدش، شهر جيپور، بسازد. البته او مدت ها پيش از انتقال پايتخت از آمبر به جيپور، نقشه ها و مدل هاي چوبي و فلزي ابزارهاي نجومي رصدخانه را تهيه كرده بود. ساخت رصدخانه ي جانتارمانتار جيپور در سال 1728 ميلادي پايان يافت، گرچه انجام دادن برخي ريزه كاري هاي زينت بخش آن تا سال ها ادامه يافت. شايد عبارت جانتارمانتار كمي عجيب يا تلفظش دشوار به نظر برسد اما معناي ساده اي دارد: كلمه ي سانسكريت Yantra به معناي ابزار در تلفظ محلي به جانتار تبديل شده است و مانتار هم تلفظي از كلمه ي Mantra به معناي قاعده ي اسرارآميز است...


-  رصدخانه اي در دل خانه
بابک امین تفرشی

ماریو موتا به همراه دوستانش در انجمن تلسکوپ سازان بوستون، رصدخانه اي ساخته اند با تلسكوپ آماتوريِ غول پيكري به قطر 80 سانتي متر. ديدار از اين رصدخانه براي من شگفت انگيز و پُرهيجان بود...


-  نگاهي به آسمان با بزرگ ترين چشم جهان
آیرین شیوایی

قلبم آن قدر تند می زد که صدایش را به وضوح می شنیدم؛ از شدت هیجان معده ام از درد تیر می کشید؛ با دست های از فرط اشتیاق لرزان، در تاریکی از نردبان بالا رفتم و چشمم را پشتش گذاشتم: توده ي منظم سبزی که در میانش نقطه ي نورانی کوچکی قرار دارد، در لبه ها دو ناحیه ي تاریک دیده می شود، حتی نوار تاریکی هم اطراف نقطه ي نورانی مرکزی است: من «چشم گربه» را می بینم!
رصد آسمانِ پُر از شگفتیِ شب چیزی بود که من را عاشق نجوم کرد. در ابتدا خوابیدن زیر آسمان پُرستاره و پرسه زدن ميان صورت های فلکی و هزار هزار بار مرور کردن آن ها؛ بعد از مدتی گشت وگذار با دوربین دوچشمی 80×20 میان اجرام مسیه چه زیر آسمان پُرنور تهران و چه در شب های رصدی خارج از شهر؛ و بعدها سیر و سیاحت با تلسکوپ دابسونی 10 اینچي در میان توده های محو و مه آلود اعماق آسمان شب در من شوقی ایجاد می کرد که وصف ناشدنی است. اما رصد در زیر گنبدِ یکی از مکان های پیشرو تاریخ نجوم معاصر و از پشت بزرگ ترین تلسکوپی که می توان با چشم با آن رصد کرد، فرسنگ ها دورتر و باورنکردنی تر است...


 - گفت وگو با طراح غول ها
گفت وگوي بابك سِدِهي با كرگ برِكِنريج از طراحان بزرگ ترين تلسكوپ هاي جهان
بابك سِدِهي

سه  چهار سال پیش، وقت نهار داشتم در دفتر کارم روزنامه می خواندم که کلمه ي تلسکوپ در تیتری کوچک توجهم را جلب کرد. نوشته بود «دیشب بدنه ي بزرگ ترین تلسکوپ جهان از محل کارخانه (در همان شهری که زندگی می کنم) برای نصب به بندر حمل شد». در توضیحات خبر نام کارخانه را جست وجو کردم تا اطلاعات بیشتری به دست آورم. باور نمی کردم که چنین کارخانه ای در شهر ما وجود داشته باشد. در اینترنت به دنبال آدرس آن کارخانه گشتم و با پیدا کردن آدرس، محل آن را روی نقشه پیدا کردم. محل کارخانه دویست سیصد متر آن طرف تر از محل کارم در خیابان بغلی بود!...


 - دو چشمِ باز رو به آسمان
ترجمه: الهام شعبانی

چندین سال است که گروهی در مؤسسه ي نجوم راديويي هلند (اَسترون - ASTRON)، مشغول ساختن آرایه ی فرکانس پایین (لوفار - LOFAR) هستند كه شبکه ای گسترده از دریافت کننده هایی است که در طول موج های بلند به بررسی رادیویی آسمان می پردازند. نخستین ایستگاه لوفار کار خود را در سال 1385 آغاز کرد و از آن زمان به بعد این سامانه پیشرفت کرده و اکنون شامل 25هزار آنتن در 36 ايستگاه در شمال هلند، آلمان، سوئد، فرانسه و انگلستان است.
از سوي ديگر، اخترشناسانی که در نور مرئی کار می کنند نيز آغاز کار تلسکوپ ديگري را جشن گرفتند که قرار است قدرتمندترین تلسکوپ پیمایشی باشد که تاکنون ساخته شده. این تلسکوپ پان استارز (Pan-STARRS) نام دارد كه مخفف عنوان تلسکوپ پیمایشی همه رنگ و سامانه ی زود پاسخ است (منظور از همه رنگ يا پان كروماتيك داراي حساسيت به همه ي رنگ هاست)...


 - رصدخانه های غول پیکر می آیند
تلسکوناسورها
محمدجواد ترابی

اگر یک سده ي پیش اخترشناسان حسرت کار با تلسکوپی به قطر یک متر در دل داشتند، امروزه منجمان در تب تلسکوپ های غول پیکر و عظیم الجثه اند؛ دست ساخته های بشری که ابعادی در حدّ دایناسورها دارند و بشر سوار بر آن ها تاریخ کیهان را درمی نوردد و به آغاز کیهان سفر می کند؛ به زمانی که نخستین ستاره ها زاده شدند...


- رصدخانه هاي برتر جهان
مریم رشیدی، فاطمه نیکذات
ویراستار: محمدجواد ترابی

رصدخانه های حرفه ای برفراز ارتفاعات جهان، آسمان را هر شب می کاوند. مهمترین ابزار هر رصدخانه تلسکوپ آن است. هرچه میزان گشودگی دهانه ي تلسکوپ بیشتر باشد امکان گردآوری نور و درنتیجه قدرت تفکیک زاویه ای تلسکوپ بالاتر می رود. در این نقشه شاهد بزرگ ترین رصدخانه های پرتوهای مرئی در پهنه ي زمین هستید...


سيماي دانشمندي از نزديك
بابک امین تفرشی

دیدار با کارولین پورکو، دانشمندی که مثل کودکی کنجکاو از شگفتی های طبیعت به شوق می آید
درست یک سال پیش، در همین روزهای پاییزی بود که برای گرفتن جایزه ی لنارت نیلسون در استکهلم سوئد بودم. این جایزه ي سالانه در عکاسی علمی در سال 1388/2009 بین من و خانم کارولین پورکو تقسیم شده بود؛ هردو براي تصاویری که از فضا و آسمان شب به مردم جهان ارايه کرده بودیم تا سبب علاقه مندسازی عمومی به اخترشناسی و تغییر نگرش درباره ی کیهان اطراف ما شود. تصاویر گروه دکتر کارولین پورکو از زحل و اقمارش از دید دوربین  فضاپیمای کاسینی برخی از حیرت انگیزترین تصاویر نجومی سال های اخیر بوده اند که هزاران بار بر پرده  های نمایش و رسانه های جهان ظاهر شده اند و معرف شگفتی های کیهان بوده اند و شاید سبب ورود بسیاری به دنیای نجوم شده باشند. تصاویر من از آسمان شب...


زمين،از ديروز تا فردا!
جِف هِكت
ترجمه: شادي حامدي آزاد

جام مقدس در جست وجو به دنبال سياره هاي فراخورشيدي اين است كه سياره اي شبيه خانه ي خودمان بيابيم. اما براي انجام دادن اين كشف، جست وجو به دنبال ويژگي هاي طيفي زمين امروزمان كافي نيست. سياره ي ما طي دوره اي 56/4 ميلياردساله تغييرات عمده اي كرده است. دماي سطحي  آن از داغ و جوشان تا يخ بندان هاي كلي، كه حتي مناطق استوايي را با ورقه هاي يخي پوشانده، در نوسان بوده است. جوّ زمين تا حدود 4/2 ميليارد سال پيش واقعاً هيچ اكسيژن آزادي نداشت و احتمالاً تا كمتر از نيم ميليارد سال پيش، كه گياهان و حيوانات در سرتاسر سياره پراكنده شدند، اكسيژن به تمركز 21درصدي امروزش هم نرسيده بود...


نخستين زمين فراخورشيدي در كمربند حيات
 ترجمه: شادي حامدي آزاد

اين كشف نتيجه ي بيش از يك دهه رصد با تلسكوپ كِك در هاوايي – يكي از بزرگ ترين تلسكوپ هاي جهان – است. اين پژوهش با حمايت مالي ناسا و بنياد ملي علوم آمريكا انجام شده و طي آن معلوم شده است كه اين سياره در فاصله اي از خورشيدش قرار دارد كه در آن ناحيه آب به صورت مايع مي تواند بر سطح سياره وجود داشته باشد. اگر اين كشف تأييد شود، اين «زمين گون ترين» سياره ي فراخورشيدي است كه تا به حال كشف شده و نخستين نامزد قطعي براي سياره اي احتمالاً سكونت پذير است...


13عامل نجات مأموريت آپولو) 13 بخش 1)
نانسي اَتكينسون
ترجمه: شادي حامدي آزاد

مأموريت پُرمخاطره ي آپولو 13 سرانجام بدون خسارت جاني به پايان رسيد. در اين سلسله مقاله، 13 عاملي را كه موجب نجات مأموريت آپولو 13 شدند از لابه لاي گفت وگوهاي يكي از مهندسان اين پروژه بخوانيد...


مبانی عکاسی نجومی با دوربین های دیجیتال (بخش 7)
بابک سدهی

به وضوح رساندن لنزهای دوربین: فکوس کردن یا واضح کردن لنزهای دوربین عکاسی در شب یکی از مشکل ترین کارهای عکاسی نجومی است. در این بخش چند نکته درباره ي چگونگی به دست آوردن تصویری واضح از اجرام آسمانی در دوربین را توضیح خواهم داد...


روي موج نجوم به دنیای ستاره ها سفر می كنیم
فرناز شهیدثالث

صحبت ها و گمانه زنی ها برای پخش برنامه ای رادیویی درباره ي نجوم از مدت ها پیش آغاز شده بود. حدود یك سال پیش بود كه حافظ آهی – سردبیر و مجری روی موج نجوم – پیشنهاد ساخت برنامه اي رادیویی را با همكاران ماهنامه ي نجوم در میان گذاشت. از طرح استقبال شد و قرار شد برنامه ریزی ها در فرصتی مناسب انجام شود...




يادداشت ها:
 - آن نقطه ي کوچک آبی
بابک امین تفرشی

چندي پيش عكس زيبايي از زحل، ارباب حلقه های منظومه ي شمسی، تصویر جلد شماره ي 188 نجوم بود. تصویری ویژه که از کنار هم چیدن بیش از 100 عکس فضاپیمای کاسینی خلق شده است (تصوير پايين). کاسینی در حالی این عکس ها را می گرفته که خورشید در پشت زحل قرار داشته و سبب تابش حلقه ها در تاریکی قرص سیاره شده است. تصاویر در طول موج های مرئی، فرابنفش و فروسرخ تهیه شده تا هم بخش های تاریک و هم بخش های درخشان در نور مرئی دیده شوند و سپس به کمک رنگ پردازی دیجیتال تصویری با رنگ های نزدیک به حالت طبیعی پدیده آمده است. اما اين تصویر مفهوم عمیقی در خود دارد؛ بسیار فراتر از عکس زیبایی از سیاره ي زحل...

اين» پدر «هاي خيالي
شهاب صقري

هم سن و سال هاي من (اگر سنّ من را نمي دانيد از روي عكسم حدس بزنيد!( ، پرسشي در ذهن دارند كه نوعي پارادوكس عجيب محسوب مي شود. هيچ كس ندانست (و شايد هرگز نداند) كه» پدرِ پسر شجاع« را پيش از پيدايش خودِ پسر شجاع چه صدا مي زدند. هميشه تا ما ديده بوديم اين جور نسبت ها از پدر به پسر منتقل مي شد و نه برعكس. حالا اين پارادوكس پيچيده تر هم شده است....

-  اگر سال 2012 جان سالم به در ببريم، گرفتار  2013  مي شويم!
رضا رضايي

چند روز پیش، خبری روی بعضی سایت ها منتشر شد مبنی بر این که انفجار خورشیدی در راه است كه زندگی را روی زمین فلج می کند. اما ابتدا اصل خبر:
روزنامه ي سان انگلیس: دانشمندان اعلام کردند که انفجار خورشیدی که تا سه سال دیگر اتفاق می افتد مي تواند زندگی در کره ي زمین را فلج کند. آن ها معتقدند که انفجار خورشیدی که در سال 2013/1392 به وقوع خواهد پیوست به خاموشی و هرج ومرج در زمین منجر خواهد شد. این انفجار خورشیدی که هر صدسال یک بار اتفاق می افتد به اختلال در نیروگاه ها، سامانه های ارتباطی، پرواز هواپیماها، صدمه به مواد غذایی و قطع اینترنت منجر خواهد شد. دکتر فاکس، وزیر دفاع انگلیس، به متخصصان گفت: « اگر این انفجار به قوت انفجارخورشیدی سال ۱۸۵۹ ميلادي باشد...


-  آيا مجله ي نجوم بنگاه اقتصادي است؟
زهرا رحيمدل

يكي از اهداف اصلي بنيان گذاران مجله ي نجوم ترويج علم به ويژه ترويج علم نجوم در جامعه ي ايران بوده است. بالا بردن كيفيت علمي مقاله ها، در اختيار قرار دادن سريع و درست اخبار نجومي از ديگر اهداف مجله بوده و هست. ولي مجله ي نجوم ماهنامه اي است كه متولي آن بخش خصوصي است. يعني خودبه خود چاپ نمي شود و هزينه هاي بسياري دارد. در اين دو سالي كه در مجله كار كرده ام با سختي هاي درآمدزايي و همچنين هزينه هاي آن آشنا شدم...


- ملكه  ي حلقه  ها
پوريا ناظمي

شاید بتوان او را ملکه ي حلقه ها نامید. یکی از برجسته ترین چهره های علمی دوران ما و یکی از نام دارترین زنان ستاره شناس معاصر میهمان «گپی با پیش گامان» این شماره ي ماهنامه ي نجوم است. تاکنون سابقه نداشته است در این بخش از ماهنامه، غیر از مقدمه ای کوتاه بر گفت وگو مطالبی بیشتر درباره ي دانشمندی بنویسیم که با او گفت وگو کرده ایم اما اگر شما هم با دستاوردها و شخصیت بانویی که سال گذشته در کنار بابک امین تفرشی به طور مشترک جایزه ي عکاسی علمی لِنارت نيلسون را بُرد، بیشتر آشنا شوید حتماً این استثناء را می پذیرید...


گپي با ملکه  ي حلقه  ها
پوريا ناظمي

کارولین پورکو، رهبر گروه تصویربرداری کاسینی و یکی از برجسته ترین مروجان علم از دنیای شگفت  انگیز ارباب حلقه  های منظومه  ي شمسی می گوید...


 

نظرات ارسالی:
 
مشارکت در بحث:
نام:
ایمیل:
متن پیام:
کد امنیتی:

Copyright © 2001-2019 Parssky.com All Rights Reserved 

اسپانسرها :   اسپانسرها :  تایم لپس timelapse اسلایدر عکاسی فیلمبرداری  عکاسی صنعتی طولانی عکاسی رشد پروژه برج خنک کننده فایبر گلاس عکاسی نجومی تلسکوپ دوربین دوچشمی تجهیزات نجوم فروش عکس پارس ویو Parsview.ir   عکس با کیفیت وضعیت آب و هوای ایران  تهویه ایران .بانک عکس و وکتور فروش عکس . طرح و وکتور فروش دوربین دوچشمی

طراحی سایت با آسمان پارس

با کلیک روی +۱ ما را در گوگل محبوب کنید