حامد پورخرسندی

اگر با تلسکوپ کوچکی به ماه نگاه کنید، می توانید صدها دهانه برخوردی را روی سطح آن ببینید. از زمان پیدایش سیارات و اقمار، خرده های سنگ های سرگردان در منظومه شمسی به همراه سیارک ها و دنباله دارها همواره در مسیر حرکت خود به دور خورشید به ملاقات آنها رفته اند و در مواقعی نیز به سطحشان اصابت کرده اند. برخورد این اجرام با توجه به اندازه آنها تغییراتی را در سطح سیارات و اقمار پدید آورده، که نمونه ای از آنها انقراض های بزرگ جانداران در زمین است.

آثار این برخوردها معمولاً به شکل گودال یا دهانه های دایره ای کوچک و بزرگ حفظ می شوند، که هرچه سنگ های منطقه قدیمی تر باشند، گودال های بیشتری دیده خواهند شد. اما در زمین برخلاف ماه یا سیارات دیگر، نیروی قدرتمندی به نام فرسایش و هوازدگی در کار هست، که پس از میلیونها سال آثار واضح برخورد را از زمین پاک می کند. علاوه بر گودال های بزرگ و در اندازه های کیلومتری که قدمت زیادی دارند، دهانه های کوچک تری نیز با عمر چند هزار سال و کمتر شکل می گیرند، که بیشترشان از دید انسان ناشناخته مانده است.

نزدیک به 200 دهانه ی برخوردی در زمین شناسایی شده است، که بیشترشان یا در مناطق با سنگ های بسیار قدیمی زمین هستند، و یا مناطقی که تحقیقات مربوط به دهانه های برخوردی به طور مرتب انجام می گیرد.با نگاهی به پراکندگی دهانه های برخوردی در زمین، به نکته ی جالبی برمی خوریم. اینکه، هیچ گونه نشانه ی قطعی از دهانه های برخوردی در ایران گزارش نشده است! که در مورد قطب جنوب و آفریقای مرکزی و آمازون نیز اینچنین است... که در مناطق اخیر به دلیل وجود پوشش یخ یا گیاه شناسایی این عوارض با مشکل روبرو است.اما سرزمین ایران از طرفی یکی از مناطق مستعد برای حضور دهانه های برخوردی به شمار می رود. ایران با داشتن مناطق بیابانی و کویری که کمتر تحت تاثیر فرسایش قرار می­گیرند، از گزینه های مناسب برای جستجوی دهانه های برخوردی و همچنین خود شهابسنگها می تواند باشد.

در چند سال اخیر، بررسی تصاویر ماهواره ای با استفاده از نرم افزار اینترنتی گوگل ارث، به یکی از ابزارهای مناسب برای جستجوی دهانه های برخوردی تبدیل شده است. که در چند سال اخیر با کشف دو دهانه برخوردی در استرالیا و مصر این موضوع ثابت شده است.بدون شک، ایران میزبان دهانه های برخوردی است، که باید با کشف آنها و انجام کارهای علمی تخصصی کاملاً شناخته شوند.هفته اول اردی بهشت و همزمان با ماراتن رصدی مسیه در بیرجند، به پیشنهاد آقای بابک امین تفرشی، کار برای ایجاد گروهی اینترنتی به منظور جستجوی منظم تصاویر ماهواره ای را شروع کردیم، که در همان روز اول حدود 20 نفر آمادگی خود را برای همکاری با این گروه اعلام کردند.

در این گروه که اعضای آن، از سرتاسر ایران هستند، مطالب اولیه برای شروع به اعضا آموزش داده خواهد شد. سپس هر هفته ی به هر یک از اعضا با توجه به منطقه ی سکونت، محدوده ای را برای بررسی دقیق در گوگل ارث اختصاص خواهیم داد، که در آن با بزرگنمایی های مختلف آن ناحیه بررسی خواهد شد، و در صورت معرفی مناطق قابل توجه کارهای بعدی که نسبتاً تخصصی هستند، انجام خواهد گرفت و گزارش آن به اطلاع اعضا خواهد رسید.

هماهنگی های این گروه برای چند ماه اول در محیط وبلاگ انجام خواهد شد، و در ماه های آینده وبسایت رسمی شروع به کار خواهد کرد.اگر می خواهید یکی از اعضای همکار در برنامه ی جستجوی دهانه های برخوردی در ایران باشید،  آمادگی خود را به hkhorsandi@hotmail.com  به همراه نام و نام خانوادگی و شهر محل سکونت  اطلاع دهید.