عبدالرضا لاوری

بر اساس مشاهدات انجام شده توسط تلسكوپ فضايي اسپايتزر متعلق به ناسا, باراني از ذرات كوچك كريستال سبز رنگ كه با نام اوليوين هم شناخته مي شود در ابرهاي اطراف يك ستاره در حال تشكيل كشف شده است.اين براي اولين بار است كه چنين كريستالهايي در ميان ابرهاي گازي غبار آلود كه اطراف ستاره اي تازه متولد شده در حال ريزش هستند مشاهده مي شود.ستاره شناسان هنوز بر سر موضوع اينكه چگونه اين ذرات به چنين ناحيه اي رفته اند به توافق نرسيده اند شايد تنها دليل آن جتهايي انفجاري گازي باشند كه از ستاره تازه متولد شده به سمت بيرون حركت مي كنند.

به گفته تام مگيت از دانشگاه تولدو در اوهايو براي شكل گيري اين كريستالها به دمايي مانند گرماي مواد مذاب لاوا احتياج است.بنا به گفته ايشان كه بعنوان يكي از محققان اصلي و دومين مولف مقاله اي در اين باره در مجله اخترفيزيكي شناخته مي شود فرض بر اين است كه اين ذرات در نواحي سطحي ستاره در حال تشكيل ,پخته شده وشكل گرفته سپس به محيط ابرهاي بالاتر كه البته داراي دماي خيلي كمتري بوده اند منتقل شده  ودر نهايت به شكل ذرات كريستال وبه شكل باران بر سطح ستاره فرو مي ريزند.

حسگرهاي مادون قرمز تلسكوپ اسپايتزر اين پديده را در اطراف ستاره اي مانند خورشيد با نام HOPS-68 كه تازه متولد شده در صورت فلكي جبار مشاهده نموده اند.اين كريستالها به شكل فورسترايت(forsterite) ومتعلق به خانواده اوليوين از جنس مواد معدني سيليكاتي هستند كه در تمام نقاط دنيا قابل مشاهده هستند از كهكشانهاي دور دست گرفته تا سنگهاي قيمتي و سواحل دريا.وجوداين ذرات در دنباله دارها نيز توسط پروژه استارداست  و ديپ ايمپكت به اثبات رسيده است.

به گفته چارلز پوتيت رييس گروه تحقيقاتي اگر شما ميتوانستيد به روشي خود را بدرون ابرهاي گازي ريزشي اطراف اين ستاره در حال شكل گيري برسانيد با منظره اي كاملا" تاريك روبرو خواهيد شد وخواهيد ديد كه تنها اين ذرات كريستالي هستند كه با جذب اندك نوري در طيف سبز در زمينه تاريك شروع به درخشش مي كنند.

قبل از اين ,ذرات كريستالي فورسترايت تنها در قرص هاي برافزايشي محل تشكيل سيارات وداراي حركات چرخشي اطراف ستارگان جوان مشاهده شده بودند.بدليل دماي بسيار پايين ابرهاي سرد اطراف ستارگان در حال تشكيل(در حدود 170 درجه منفي)كشف اين ذرات در ابرهاي بيروني در حال ريزش اطراف يك پيش ستاره

 (proto star)بسيار عجيب به نظر مي رسد.اين حقيقت اعضاي گروه را به اين متقاعد نمود كه اين جتهاي پرتاب شونده از پيش ستاره ها هستند كه اين ذرات را به چنين محيط سردي هدايت كرده اند.

اين يافته مي تواند براي توجيه دلايل وجود اين ذرات كريستالي در دنباله دارها كه در نواحي بيروني وسرد منظومه شمسي شكل گرفته اند نيز كاربرد داشته باشد.دنباله دارها در نواحي اي شكل گرفته اند كه بسيار سرد تر از دماي شكل گيري ذرات كريستال يعني دماي حدود 700 درجه سانتيگراد مي باشد.به نظر مي رسد كه ذرات كريستال وبعضي از مواد ديگر در نواحي دروني وداغتر ابر اطراف خورشيد تازه متولد شده كه به شكل قرص محل تشكيل سيارات بوده شكل گرفته وسپس به نواحي بيروني وسرد تر منظومه منتقل شده اند.

پوتيت وهمكارانش با قبول اين سناريو همچنان بر اين عقيده هستند كه امكان دارد جتها توانسته باشند ذرات كريستال را قبل از اينكه به صورت ابرهاي گازي ريزشي وبه شكل باران بر نواحي بيروني تر منظومه در حال تشكيل فرود بيايند به نواحي بسيار بيروني تر منتقل كرده و به جايي منتقل كرده اند كه در حقيقت محل شكل گيري دنباله دارها بوده اند.

منبع خبر: http://www.nasa.gov/mission_pages/spitzer/news/spitzer20110526.html

www.haftaseman.ir