محمود حاج‌زمان
پس از 4 سال مسافرت بین سیاره‌ای، فضاپیمای داون ناسا (به معنای سپیده‌دم) به تازگی به مقصد نهایی خود که مدار سیارک عظیم وستا است، رسیده است. در همین زمان، نتایج مطالعه‌ای که اخیرا منتشر شده نشان می‌دهد که وستا و سرس، سیارک عظیم دیگری که هدف بعدی وستا است، مهم‌ترین نقش را در پیش‌بینی بلندمدت آینده منظومه شمسی بر عهده دارند.
به گزارش نیوساینتیست، سیارک وستا با 530 کیلومتر قطر، یکی از بزرگ‌ترین ساکنان کمربند سیارکی است؛ منطقه‌ای در منظومه شمسی میان مریخ و مشتری که مملو از بقایای صخره‌ای سیاره‌ای است. فضاپیمای داون که ساعت 5 صبح روز شنبه وارد مدار این سیارک شد، مجهز به دوربین‌ها و طیف‌نگارهایی است که توپوگرافی و ترکیب شیمیایی وستا را مورد مطالعه قرار خواهند داد. از آن‌جایی‌که تصور می‌شود رشد وستا مدت‌ها پیش از زمین و سایر سیارات منظومه شمسی متوقف شده، این سیارک می‌تواند سرنخ‌هایی را درباره تاریخ اولیه شکل‌گیری سیارات در اختیار ما قرار دهد.
مدارهای پر هرج و مرج
فضاپیمای داون پس از یک‌سال، وستا را به مقصد سرس که بزرگ‌ترین سیارک شناخته شده منظومه شمسی است ترک خواهد کرد. در حالی‌که وستا از نظر ساختار درونی مانند زمین، به یک هسته فلزی و یک گوشته و پوسته صخره‌ای تقسیم شده؛ به نظر می‌رسد که سرس محتوی مقدار زیادی آب یخ‌زده باشد. دانشمندان امیدوارند که اطلاعات جمع‌آوری شده توسط داون به آنها کمک کند تا بفهمند که چطور سرنوشت دو سیارک بزرگ به ترکیباتی تا این حد متفاوت ختم شده است.
اگرچه وستا و سرس در مقایسه با زمین بسیار کوچکند، اثرات به شدت بزرگی بر مدار سیاره ما دارند. نتایج مطالعه جکس لاسکار و همکارانش از رصدخانه پاریس نشان می‌دهد که به دلیل اندرکنش‌های بی‌نظم میان وستا و سرس، اخترشناسان هرگز قادر نخواهند بود که خط سیر زمین را برای بیش از 60 میلیون سال آینده محاسبه کنند، یا اینکه مسیر آن را برای بیش از 60 میلیون سال در گذشته بازیابی نمایند.
وستا و سرس اغلب چنان از نزدیک یکدیگر عبور می‌کنند که باعث تغییر مدارهای یکدیگر می‌شوند. نتیجه این مساله مدارهای بی‌نظم و پر هرج و مرج آنها است که پیش‌بینی نحوه تغییر آن برای بیش از 400 هزار سال امکان‌پذیر نیست.
افق رویداد
کشش‌های گرانشی وستا و سرس بر روی مدار زمین و سایر سیارات نیز تاثیر می‌گذارد. اثر این کشش‌های اندک در طی زمان روی‌هم جمع می‌شود و محاسبه موقعیت سیارات را برای مدت زمانی بیش از 60 میلیون سال در گذشته یا آینده غیرممکن می‌سازد.
قرار است که اخترشناسان با استفاده از فضاپیمای داون، موقعیت وستا و سرس را با دقت بیشتری اندازه‌گیری کنند؛ اما این کار برای پیش‌بینی‌های طولانی‌مدت بسیار دشوار است. با وجود این و به گفته لاسکار، اندرکنش‌های بی‌نظم میان وستا و سرس به سرعت باعث تشدید کوچک‌ترین خطاهای اندازه‌گیری می‌شود و هرگونه تلاشی را برای پیش‌بینی مدار سیارات برای بیش از 60 میلیون سال آینده با شکست مواجه می‌سازد. وی می‌گوید: «به نظر می‌رسد که یک حد مطلق وجود دارد که در آینده نیز نمی‌توان آن را بهبود داد.»