محمود حاجزمان
برای بهبود درک بشر از جهان پیچیده و بیکران پیرامون، دانشمندان آزمایشهای فوقالعاده بلندپروازانهای طراحی کردهاند. پروژهایی که اجرای آنها به هیچ عنوان آسان نیست، چرا که علوم برجسته و بزرگ نیازمند دههها تعهد پرهزینه از جانب ملل مختلف است. ابزارهایی که برای این آزمایشات مورد نیاز است، تقریبا به همان پیچیدگی و الهامبخشی دنیاهایی جدیدی هستند که قرار است دانشمندان به کمک این ابزارها آنها را کشف کنند.
به گزارش پاپساینس، برای رتبهبندی بزرگترین این آزمایشها، 4 ضریب عملی در نظر گرفته شده است: هزینههای ساخت، بودجه عملیاتی، تعداد اعضای پروژه و ابعاد فیزیکی خود پروژه. با این وجود، به دلیل ماهیت متفاوت این پروژهها مقایسه آنها کار دشواری است و به همین دلیل، سه ضریب کاربردی نیز برای رتبهبندی آنها در نظر گرفته شده است. به منظور انعکاس اهمیت نسبی، وزن بیشتری به این ضرایب اختصاص داده شده است. ضرایب کاربردی عبارتند از: سودمندی علمی پروژه، سودمندی آن برای افراد عادی (به چه درد من میخورد) و البته ضریب حیاتی هیجانانگیز بودن پروژه.
در سلسله گزارشهای این هفته نگاهی به 10 پروژه عظیم حال حاضر دنیای علم خواهیم داشت. قسمتهای قبلی این گزارش را میتوانید اینجا ببینید.
4- ایستگاه فضایی بینالمللی
سالیانه هزاران کارمند باید کار کنند و 2 میلیارد دلار خرج شود تا چراغهای ایستگاه فضایی بینالمللی روشن بماند. تاکنون 201 نفر از 11 کشور دنیا (به همراه 7 گردشگر پولدار) از این ایستگاه بازدید کردهاند. این ایستگاه رکوردار طولانیترین زمان حضور یک سازه ساخت بشر را در فضا به خود اختصاص داده است: آبانماه امسال ایستگاه فضایی بینالمللی 11 ساله میشود و قرار است که برای یک دهه دیگر نیز در فضا باقی بماند. ایستگاه فضایی بینالمللی همچنین میزبان طیفنگار مغناطیسی آلفا (AMS) است، بزرگترین و سنگینترین ابزاری که تاکنون به فضا ارسال شده است.
سودمندی علمی
در ایستگاه فضایی بینالمللی، دانشمندان و فضانوردان ناسا و شرکای بینالمللی آن اجزای فضاپیماها را آزمایش میکنند و وظیفه تایید سیستمهایی را برعهده دارند که میتوانند برای مسافرتهای فضایی انسانی در مسافتهای طولانی استفاده شوند. آنها همچنین به بررسی فیزیولوژی انسان، مطالعه اثرات بیوزنی بر تراکم استخوان و تولید سلولهای قرمز خون، و نحوه تغییرات سیستم ایمنی بدن در اقامت درازمدت در فضا میپردازند. از اردیبهشتماه امسال، محققان این ایستگاه کار با AMS را هم آغاز کردهاند. این ابزار قادر است کوارکها را که در شتابدهندههای ذرات ساخته میشوند اما هیچگاه در طبیعت مشاهده نشدهاند، ردیابی کند.
به چه درد من میخورد؟
تحقیقات انجام شده در ایستگاه فضایی بینالمللی منجر به کشف این مساله شد که باکتری سالمونلا در فضا خطرناکتر میشود. این کشف مهم و شناسایی ژنی که باعث این تغییر میشود، منجر به خلق نخستین واکسنی شد که میتواند با سالمونلا و باکتری استافیلوکوکی مقاوم در برابر متیسیلین (MRSA) مقابله کند. MRSA باعث بروز نوعی عفونت استافیلوکوکی میشود که هر ساله باعث هزاران نفر از بیماران بیمارستانها را مبتلا میکند.