نمایی شگفت انگیز از سطح ماه/ تصویر: رصدخانهٔ لیک در کالیفرنیا
سعید نظریه
گروهی از پژوهشگران آزمایشگاه ملی «لاورنس لیومور» در ایالات متحده، طی تحقیقات و مطالعات انجام شدهٔ خود روی تکه سنگی که در سال ۱۹۷۲ میلادی در ماموریت آپولو۱۶ به زمین آورده شده بود، سن قمر زمین را اندکی کمتر از آنچه تاکنون تصور می‌شد تخمین زدند.
این گروه تحقیقاتی به سرپرستی «لارس بورگ» که خود یک ژئوشیمی‌دان است، توانستند این کار را با استفاده از روش‌های گوناگونی ازجمله کمک از رادیوایزوتوپ‌های جدید از عنصر روی و دیگر عناصر سن سنگی که سال‌ها پیش از پوستهٔ ماه برداشته شده را تا حدود ۳۶/۴ میلیارد سال تخمین بزنند. از سال‌ها پیش نظریات مختلفی دربارهٔ چگونگی تشکیل ماه و منشا پیدایش آن ارائه شد که اکنون تقریبا اکثر دانشمندان در یکی از این نظریات توافق نظر دارند.
طبق این نظریه گفته می‌شود، میلیارد‌ها سال پیش، اندکی پس از شکل گیری منظومهٔ شمسی و تشکیل سیارهٔ زمین (۶/۴ میلیارد سال پیش) این سیاره همدمی در ابعاد سیارهٔ مریخ (کمی کوچک‌تر از خود) با نام «تیا» داشته است که با زمین برخورد می‌کند و جرمی بیش از قبل به خود می‌گیرد و به همین سبب اندکی بزرگ‌تر می‌شود. پس از این برخورد لایه‌ای عظیم از پوستهٔ زمین به فضا پرتاب می‌شود و در مدار زمین به دور این سیاره می‌چرخد. حتی بسیاری تصور می‌کنند، حلقه‌ای از این مواد تا سال‌ها دور سیارهٔ زمین را احاطه کرده بودند. سرانجام به مرور زمان این مواد پراکنده با برخورد به یکدیگر جرمی بزرگ که امروز تنه قمر سیارهٔ زمین می‌باشد را تشکیل داد. به عقیدهٔ این دانشمندان تمام آنچه گفته شد، همه و همه دره‌مان چند هزار سال اولیهٔ تشکیل زمین رخ داده است که تا پیش از این رقم ۶/۴ میلیارد سال را برای آن درنظر داشتند اما اکنون یافته‌های این تیم تحقیقاتی اندکی این واقعه را کمتر بیان می‌کند.
به گفتهٔ «لارس بورگ»: طی یافته‌هایی که ما برروی این پروژه داشته‌ایم، سن ماه حدود ۲۰۰ میلیون سال کمتر از آن چیزی است که تا پیش از این تصور می‌شد و دراین غیر این صورت نظریه‌ای که دانشمندان تحت عنوان «اقیانوس سنگ‌های مذاب روی سطح ماه» قبول دارند به کل اشتباه است.
طبق نظریهٔ «اقیانوس سنگ‌های مذاب در سطح ماه»، تصور می‌شود اندکی بعد از شکل گیری ماه (پس از برخورد تیا با زمین)، اقیانوسی عظیم از سنگ‌های مذاب در زیر پوستهٔ ماه به سطح این قمر رسیده و پوستهٔ امروزین ماه را تشکیل داده است.