فائزه چغاجردی

تاکنون تحقیقات بسیاری در مورد کره ی ماه در عرصه ی کاوش های فضایی انجام شده است اما بر خلاف همه ی این تحقیقات ، دانشمندان علوم سیارات همچنان پرسش هایی اساسی در مورد ساختار و ترکیبات موجود در بخش داخلی ماه دارند.برای مثال ، آیا مرکز آن جامد می باشد یا نسبتا مایع است؟ چرا پوسته در سمت دور ماه بسیار ضخیم تر است؟ آیا بخش خارجی آن زمانی کاملا ذوب شده است؟

تکنسین ها در مرکز علوم فضایی کندی در حال قرار دادن موشک دلتا 2 در فضاپیمای GRAIL هستند.

 اکنون ناسا با پرتاب موشک دلتا 2 به سوی ماه ، گام مهمی در راستای پاسخگویی به این پرسش ها و دیگر پرسش های ژئو فیزیکی برداشت.فضاپیمای دوقلوی GRAIL  یک هدف اصلی دارد : اینکه این اجازه را به هدایت کننده های زمینی می دهد تا بدانند هر لحظه دقیقا کجا هستند.یک دوربین به نام MoonKAM در این فضاپیما قرار دارد که البته بیشتر جنبه ی آموزشی دارد اما کار اصلی بهبود گرانش و آزمایشگاه داخلی استفاده از میدان گرانشی ماه است تا ساختار درونی ماه را از هسته تا پوسته آشکار سازد.شکل ماه کاملا یکنواخت نیست بلکه لایه لایه و ناصاف است.صخره های آن از نظر چگالی از یک مکان تا مکان دیگر متفاوتند.هرچه صخره ها چگال تر باشند ، نیروی گرانشی آن قوی تر خواهد بود.بنابراین با نقشه برداری دقیق از گرانش موضعی کل کره ی ماه دانشمندان می توانند به آنچه زیر سطح گرد و خاکی قرار دارد پی ببرند.

هرچند از ماه کامل مشخص نیست اما توده های موضعی که به رنگ قرمز نشان داده شده اند زیر برخی از دریاها وساختار های ماه قرار دارند.نقشه ی گرانشی به دست آمده از ناسا در سمت راست قابل مشاهده است.

اطلاعات به دست آمده از اولین ماه نوردها نشان داد که منابع عظیمی ، کوه های آتش فشانی چگال بر روی سطح و زیر دریاهای ماه توده هایی را پدید آورده است.اما آن یافته های اولیه کامل نبودند .همچنین غیر ممکن است که یک  فضاپیمای منفرد را زمانی که در آنسوی ماه خارج از دید است دنبال کنیم.کاگویا ، ماموریت اخیر ژاپن برای جلوگیری از این مشکل ، دو ماهواره ی کوچکتر را به ماه فرستاد تا سیگنال های دریافتی از آنسوی ماه را مخابره و تقویت کند. GRAIL در نظر دارد تا از گرانش ماه 100بار(سمت نزدیک) و 1000بار(سمت دور) دقیق تر از هر زمان نقشه برداری کند.تا مارس ِ سال آینده دو فضاپیما سطح ماه را در مدارهای دایره ای با ارتفاع تنها 34 مایل(55 کیلومتر) در بر خواهند گرفت.داده های رادیویی این فضاپیما به میزان ناچیزی اثر دوپلر را هنگامی که سرعت آن در اثر میدان گرانشی در حال تغییر است نشان می دهد.دانشمندان ناسا از همین استراتژی برای نقشه برداری از میدان گرانشی زمین استفاده کردند که البته در این مورد از فضاپیمای GRACE استفاده شد که از سال 2002 در مدار بوده است.

ماموریت GRAIL ناسا با دنبال کردن سیگنال های رادیویی فضاپیما های دوقلو بر فراز ماه از میدان گرانشی آن نقشه برداری خواهد کرد.

برنامه ها نشان می دهد که فضاپیمای GRAIL  به مدت 82 روز از مارس تا مه 2012 دنبال می شود و این زمانی است که ماه به آرامی در زیر آن دو، سه بار می چرخد و فضاپیما در نور خورشید به طور پیوسته باقی می ماند. آنها هرگز خارج از دید یکدیگر قرار نخواهند گرفت ودارای جدایی هایی از 62 تا 140 مایل(100 تا 225 کیلومتر) هستند.دانشمندان روی نقشه برداری از تغییرات تقریبا سطحی گرانش هنگامیکه GRAILE A و B  در نزدیکترین وضعیت نسبت به یکدیگر قرار دارند متمرکز هستند و هنگامیکه در دورترین حالت نسبت به یکدیگر قرار دارند کاوش عمیق تری انجام خواهند داد.هدایت کننده های پرواز انتظار دارند که هر دو فضاپیما در ژوئن آینده به سمت ماه سقوط کنند و پایانی مهیج را برای این ماموریت رقم بزنند.