هاشم سیماب
به نظر مي‌رسد طالع بهرام براي همسايه‌هاي شمالي‌مان چندان خوش يمن نباشد و آن‌ها همچنان در بلند پروازي‌هاي فضايي‌شان ناكام مانده باشند.
15 سال پس از آخرين ماموريت ناكام روس‌ها به مريخ، تازه‌ترين تلاش دانشمندان اين كشور براي انجام ماموريتي جاه طلبانه به مريخ، در خطر نابودي كامل قرار دارد. اين ماموريت كه فوبوس - گرونت نام دارد (گرونت در زبان روسي به معناي خاك است)، به مقصد يكي از دو قمر مريخ - فوبوس- پرتاب شده است. فوبوس جرمي سيب زميني شكل به درازاي 27 كيلومتر است كه احتمال مي‌رود سياركي به دام افتاده در جاذبه‌ي مريخ بوده باشد.
بنا بود اين كاوشگر پس از نشستن بر روي اين ماه، نمونه‌هايي از سنگ و خاك آن را به زمين برگرداند. بدين ترتيب كاوشگر روسي مي‌توانست اطلاعات ارزشمندي در مورد منشاء اين قمر در اختيار دانشمندان قرار دهد. انتطار مي‌رفت فوبوس - گرونت پس از سي و سه ماه نمونه‌هاي جمع آوري شده را به زمين بر گرداند.
اهميت اين ماموريت از جنبه‌ي ديگري نيز حايز اهميت بوده است: بنا بود موشك حامل ماهواره روسي "ينگتو-1"، نخستين ماهواره‌ي چيني‌ها را نيز به مدار مريخ برساند.
با اين وجود موشك حامل اين دو كاوشگر، 11 دقيقه پس از پرتاب و بعد از قرار گرفتن در مدار زمين دچار مشكل شد و به دليل روشن نشدن موتور تعيين كننده مسير حركت آن به مقصد، تا به حال از ادامه راه باز مانده است.
بنا به گفته سخنگوي سازمان فضايي روسيه، مهندسان مي‌كوشند با رفع اين مشكل فني كاوشگر را بار ديگر در مسير درست قرار دهند. آن‌ها براي اين كار فقط سه روز فرصت دارند.
پس از سه روز، باطري‌هاي سفينه خالي خواهد شد و كاوشگر براي هميشه در مدار زمين باقي خواهد ماند.
كاوشگر فوبوس - گرانت به نسبت بزرگ است و در سكوي پرتاب، وزن موشك، ماهواره‌ها و سوخت آن به بيش از يازده تن مي‌رسد. اين كاوشگر دقايقي بعد از نيمه شب به وقت محلي – 11 و 45 دقيقه بعد از ظهر سه‌شنبه به وقت تهران – از پايگاه بايكونور قزاقزستان به فضا پرتاب شد.
طعم تلخ شكست
كارشناسان بر اين باورند كه اگر مشكل به وجود آمده به دليل ايرادي نرم‌افزاري باشد، امكان رفع آن وجود دارد، اما اگر اشكال، سخت‌افزاري باشد، آنگاه بايد فوبوس - گرانت را به جمع پروژه‌هاي ناكام روس‌ها اضافه كرد.
طلسم پروژه‌هاي ناكام روسي به مقصد مريخ از دهه 1960 تا به امروز ادامه دارد. تمام شانزده ماموريت روس‌ها براي رسيدن به مريخ با شكست مواجه شده و آخرين تلاش روس‌ها در سال 1996 نيز، در مرحله پرتاب متوقف شد. در همان سال امريكايي‌هاي موفق شدند مدارگرد "نقشه بردار سراسري مريخ" را با موفقيت به مدار مريخ برسانند. مدارگرد ژاپني نوزومي نيز دو سال بعد از رسيدن به مدار مريخ باز ماند و به جمع حدود 30 ماموريت ناموفق مريخ پيوست.
در صورتي كه مشكل فوبوس - گرانت بر طرف شود، اين كاوشگر حدود 11 ماه بعد به مريخ مي رسد و پس از رها كردن ماهواره چيني، بر سطح فوبوس خواهد نشست. سپس بازوهاي كاوشگر براي برداشتن نمونه‌هاي سطحي باز مي‌شود.
دلايل زيادي براي مطالعه بر روي فوبوس وجود دارد. با اين وجود تا به حال فقط ماهواره‌هايي كه از نزديكي آن عبور كرده‌اند به بررسي قمر پرداخته‌اند. تراكم اين ماه بسيار كم است و گمان مي‌رود كه ساختاري متخلخل با فضاهاي خالي داشته باشد. برخي از دانشمندان بر اين باورند كه شايد اين قمر، تكه‌اي جدا شده از خود سياره باشد.
به نظر مي‌رسد معماي ماه‌هاي مريخ، همچنان سر به مهر باقي بماند.