هاشم سیماب

سرانجام امیدها برای بر طرف شدن ایراد در موشک تصحیح کننده مدار ماهواره روسی "فوبوس – گرونت" رنگ باخت و به نظر می‌رسد نخستین ماموریت میان سیاره‌ای روس‌ها در پانزده سال اخیر، با شکست کامل روبرو شده است.

البته هنوز هیچ اعلام رسمی از سوی سازمان فضایی روسیه در این مورد منتشر نشده، اما دنبال‌کنندگان غربی این ماهواره می‌گویند که با سپری شدن 2 زمان برنامه‌ریزی شده برای روشن شدن موتورهای ماهواره و خارج شدن آن از مدار زمین، دیگر امیدی به ادامه این ماموریت نیست.

اين ماموريت كه فوبوس - گرونت نام دارد (گرونت در زبان روسي به معناي خاك و زمین است)، به مقصد يكي از دو قمر مريخ - فوبوس- پرتاب شده است. فوبوس جرمي سيب زميني شكل به درازاي 27 كيلومتر است كه احتمال مي‌رود سياركي به دام افتاده در جاذبه‌ي مريخ بوده باشد.

بدین ترتیب ماهواره و راکت همراهش همچنان در مداری بسیار پایین به دور زمین خواهند چرخید. مداری که 51 درجه با استوا فاصله دارد و در ارتفاعی بین 339 تا 206 کیلومتر از سطح زمین قرار گرفته است.

بنا بود فوبوس - گرونت پس از نشستن بر روي اين ماه، نمونه‌هايي از سنگ و خاك آن را به زمين برگرداند. بدين ترتيب كاوشگر روسي مي‌توانست اطلاعات ارزشمندي در مورد منشاء اين قمر در اختيار دانشمندان قرار دهد. انتطار مي‌رفت کاوشگر فوبوس - گرونت در شهریور سال بعد به مدار مریخ برسد و در بهمن ماه (فوریه 2013) بر روی قمر کوچک مریخ فرود آید و پس از سي و سه ماه در امرداد 92 نمونه‌هاي جمع آوري شده از خاک آن را که انتظار می رفت حدود 200 گرم شود، به زمين بر گرداند.

بنابر گزارش های غیر رسمی، ساعاتی پس از پرتاب، ارتباط رادیویی با ماهواره نشان می‌داد که صفحه‌های خورشیدی باز و مستقر شده‌اند و تمام سیستم‌ها به خوبی کار می‌کنند. اما تا دو روز پس از این ارتباط دیگر هیچ صدایی از کاوشگر شنیده نشد. تمامی تلاش‌های ایستگاه‌های زمینی روس‌ها و نیز سازمان فضایی اروپا برای برقراری ارتباط دوباره با آن ناکام ماند.

اين ماموريت از جنبه‌ي ديگري نيز حايز اهميت بوده است: بنا بود موشك حامل ماهواره روسي، "يینگئهو-1"، نخستين ماهواره‌ي چيني‌ها را نيز به مدار مريخ برساند. به جز این دو، محفظه کوچکی از سوی انجمن سیاره شناسی در این ماموریت قرار گرفته بود که شامل 10 گونه از میکرو ارگانیزم‌ها بود تا به مریخ سفر کنند و دوباره به زمین برگردانده شوند.

كاوشگر فوبوس - گرانت به نسبت بزرگ است و در سكوي پرتاب، وزن موشك، ماهواره‌ها و سوخت آن به بيش از يازده تن مي‌رسد. اين كاوشگر دقايقي بعد از نيمه شب به وقت محلي – 11 و 45 دقيقه بعد از ظهر سه‌شنبه به وقت تهران – از پايگاه بايكونور قزاقزستان به فضا پرتاب شد و حدود 11 دقیقه بعد در مدار زمین قرار گرفت.

حالا اگر مهندسان روسی نتوانند موتورهای فضاپیما را روشن کنند، ماهواره ای که حدود 10 تن مواد سمی همراه خود دارد، دوباره به سوی زمین خواهد آمد: این مدار آن قدر پایین است که نتواند بیشتر از سه هفته این میهمان شکست خورده را تحمل کند. سوخت پیشران این فضاپیما، ماده سمی و نامتقارن دی متیل هیدرازن (C₂H₈N₂) و تترا اکسید نیتروژن است.

 به نظر مي‌رسد طالع بهرام براي همسايه‌هاي شمالي‌مان چندان خوش يمن نباشد و آن‌ها همچنان در بلند پروازي‌هاي‌ فضايي‌شان ناكام مانده باشند.

اگر به پیگیری ماجرای این ماهواره علاقه مند هستید، می توانید به وب سایت امیلی لاکداوالا (Emily Lakdawalla) از سوی انجمن سیاره سناسی و نوشته های آناتولی زاک (Anatoly Zak) در سایت RussianSpaceWeb.com سر بزنید.