سیروس برزو

پنجاه و يك سال پيش در چنين روزهايي گاگارین، نخستین فضانورد تاريخ با عبور از مرزهاي فضا به روياي ديرينه بشر جامه عمل پوشاند. يوري گاگارين در 12 آوریل سال 1961 میلادی (23 فروردين 1340) با فضاپیمای «وستک»(زمین) شوروی در مدت یک ساعت و 48 دقیقه بیش از 40 هزار کیلومتر در فضا پرواز کرد.

12 آوریل علاوه بر اين كه یادآور پرتاب نخستین فضاپیمای رفت و برگشت جهان است، سالگرد پرتاب شاتل فضايي «کلمبیا» نخستين فضاپيما با قابليت استفاده مجدد نيز هست.

اين روز تاريخي به ياد نخستين پرواز فضايي انسان با برگزاري مراسم مختلف به عنوان «شب يوري» در كشورهاي مختلف جهان گرامي داشته مي‌شود.

سرويس فناوري خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) به بهانه سالگرد سفر تاريخي يوري گاگارين در گفت‌و‌گويي اختصاصي با سالیجان شریپف، فضانورد مسلمان روسي نگاهي دارد به زندگي و تلاش‌هاي مردي كه نامش با شماره 375 در فهرست كيهان‌نوردان جهان به ثبت رسيده است.

ایسنا: آقای شریپف لطفا کمی درباره خودتان صحبت کنید.

شریپف: من در روز 24 اوت 1964 در شهر «اوزگن» جمهوری قیرقیزستان ( شوروی سابق) در خانواده ای مسلمان به دنیا آمدم. دبیرستان را در سال 1981 در همان شهر به پایان رساندم. با توجه به علاقه ای که به هوانوردی داشتم سعی کردم در آموزشگاه هوانوردی «اورنبورگ» ثبت نام کنم گرچه در این کار موفق نبودم ولی دلسرد نشدم و به تلاشم ادامه دادم. سرانجام موفق شدم به آموزشگاه عالی هوانوردی نظامی «خارکف» راه یابم و در رشته مهندسی هوایی درس بخوانم و در سال 1987 این آکادمی را در رشته مهندسی و فرماندهی جنگنده های تاکتیکی به اتمام برسانم. البته تحصیل را بعدا ادامه دادم در سال 1995 از دانشکده کاتوگرافی مسکو درجه مهندسی و کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست را دریافت کردم. از سال 1987 تا 1990 به عنوان مربی آموزش خلبانی هنگ هفتم حمل و نقل هوایی دوره های آموزشی برای کارمندان بخش حمل و نقل هوایی و توسعه نیروی هوایی نظامی منطقه آسیا مرکزی در شهر«توکماک» خدمت می‌کردم.

چه شد که به فضانوردی علاقمند شدید؟

شریپف: کمتر کسی را در دنیا پیدا می کنید که به فضانوردی علاقمند نباشد. من هم مثل بقیه. چهار ساله بودم كه برای نخستین بار هواپیمایی را در آسمان دیدم که به فاصله بسیار پایین پرواز می کرد. این منظره در من تاثیر خیلی جالبی گذاشت و برایم به صورت یک رویا درآمد. پس از آن که از دانشگاه هوایی را تمام کردم و خلبان شدم، آرزوی سفر به فضا در من رشد کرد و تصمیم گرفتم به این کار روی بیاورم. به مرکز آموزش فضانوردان نامه‌ای نوشتم و داوطلب شدم. با درخواست من موافقت شدو از من خواستند تحت معاینه پزشکی قرار بگیرم. بالاخره مدتی پس از این معاینات، به من اطلاع دادند که شرایط لازم را دارم و در 8 اوت 1990 به جمع کیهان نوردان پیوستم. آموزش مخصوص پرواز های فضایی را از اکتبر همین سال آغاز کردم که تا مارس سال 1992 ادامه داشت. در پایان دوره با عبور از امتحان توانستم به طور رسمی عنوان فضانورد را به دست آورم.

از 24 آوریل 1992 به عنوان فضانورد در گروه‌های آماده سازی برای پرواز به مجتمع فضایی «میر» فعالیت می کردم. به دنبال بستن قرارداد همکاری بین سازمان فضانوردی روسیه و سازمان فضانوردی آمریکااز 28 ژوئیه سال 1997 برای پرواز با شاتل فضایی انتخاب شدم و از اوت 1997 تا ژانویه سال 1998 به عنوان متخصص ماموریت در پرواز شماره 89 شاتل فضایی در مرکز فضایی جانسون آموزش دیدم.

درباره نخستین پروازتان به فضا صحبت کنید.

شریپف: نخستین سفرم با کیهان پیمای «اندیور» بود. من به عنوان متخصص ماموریت در این پرواز به همراه شش کیهان نورد آمریکایی در 23 ژانویه سال 1998 از مرکز فضایی كيپ کاناورال به فضا پرتاب شدیم. این هشتمین ماموریت مشترک شاتل و میر به شمار می رفت و یکی از همراهان ما به اسم «آندرو توماس» باید جای «دیوید وولف» را در میر می گرفت. ولف از چند ماه قبل به همراه دو کیهان نورد روس در این مجتمع کار می کرد. کیهان پیمای ما 24 ژانویه به مجتمع مداری میر متصل شد و 10 فضانورد روس و آمریکایی در این مجتمع با هم کار مشترکی را شروع کردیم که تا 29 ژانویه طول کشید. بعد با جابجایی توماس و وولف، از میر جدا شدیم تا به زمین برگردیم. البته پس از جدایی از میر، پرواز مداری ما تا 31 ژانویه ادامه داشت. به این ترتیب نخستین ماموریت مداری من هشت روز و 19 ساعت و 46 دقیقه و 54 ثانیه طول کشید. با این ماموریت نامم به عنوان سیصد و هفتاد و پنجمین فضانورد جهان و هشتاد و هشتمین کیهان نورد روس به ثبت رسید.

پس از این پرواز به چه کاری مشغول شدید؟

شریپوف: طبق روال معمول، مثل همه فضانوردان، مدتی صرف استراحت، انتقال تجربیات و دادن گزارش کار ها شد و پس از آن در چند گروه خدمه پروازی به عنوان عضو جانشین شرکت داشتم و با آنها آموزش دیدم تا اگر برای یکی از آنها مشکلی پیش آید، به عنوان عضو علی البدل کار وی را ادامه دهم. سرانجام بار دیگر نوبت سفر به فضا رسید و به عنوان فرمانده ناو سایوز تی.ام. آ-5 در قالب دهمین گروه اعزامی به ایستگاه فضایی بین‌المللی انتخاب شدم تا به همراه هموطنم «یوری شارگین» و «لروی چیائو» از آمریکا راهی مدار زمین شوم.

چه وظایفی در این پرواز داشتید؟

شریپوف: وظیفه اصلی دهمین گروه کیهان نوردان ایستگاه فضایی بین‌المللی پشتیبانی و تجهیز این ایستگاه فضایی بین‌المللی در شرایط عملی بود. ما باید ده‌ها آزمایش را چه در بخش های روسی چه آمریکایی به انجام می رساندیم. همچنین در کنار کار های علمی چند راهپیمایی فضایی هم انجام دادم که ضمن آن برخی تجهیزات و آزمایش ها در خارج از ایستگاه صورت گرفت. این ماموریت در 14 اکتبر سال 2004 آغاز و پس از 192 روز 19 ساعت و يك دقیقه و 59 ثانیه در 24 آوریل2005 پایان یافت. در طول این پرواز، من دو راهپیمایی فضایی انجام دادم که جمعا 10 ساعت طول کشید.

پس از این پرواز به چه کاری مشغول شدید؟

شریپف: از اکتبر 2005 تا مه 2006 به عنوان نماینده از طرف مرکز آموزش کیهان نوردان روسیه در مرکز فضایی جانسون آمریکا آموزش و تمرین کیهان نوردان برای پرواز به ایستگاه فضایی بین‌المللی را زیر نظر داشتم.

آیا همچنان آموزش برای سفر به فضا را ادامه می دهید؟

شریپف: من در سال 2008 از پرواز های فضایی کناره گیری کردم . بعد از آن به من پیشنهاد کردند در مرکز آموزش کیهان نوردان روسیه در جهت انتقال تجربیات خود به فضانوردان جدید و آموزش آنان فعالیت کنم که الان نیز این کار را ادامه می دهم.

تا جایی که می دانم شما برای خدمت هایی که در زمینه فضانوردی انجام داده اید موفق به دریافت مدال هایی نیز شده اید.

شریپف: برای من افتخار بزرگی است که مسئولان، کار هایم را سزاوار اهدای مدال دانسته اند. من مدال های مختلفی گرفته ام که از جمله می توانم به مدال «ستاره طلایی»،«قهرمان فدراسیون روسیه»، مدال « شایستگی در توسعه کیهان»، «ستاره طلا» (نشان قهرمان جمهوری قرقیزستان، مدال «پرواز فضایی» ناسا و ... اشاره کنم.

شما ازدواج کرده اید؟ شریپف: البته من متاهل هستم همسرم نسیبه شریپوف متولد 1964 است و در رشته اقتصاد درس خوانده است. ما یک دختر به نام نگار و یک پسر به اسم جهانگیر داریم.

اوقات فراغتتان را به چه شکل می گذرانید؟ شریپف: معمولا اوقات فراغتم را با گشت و گذار با خانواده، ورزش و مطالعه می گذرانم و از بین ورزش ها به فوتبال خیلی علاقه دارم.

آیا علاقه دارید به ایران سفر کنید؟ شریپف( با خنده): البته که علاقه دارم. من در منطقه ای به دنیا آمدم و بزرگ شدم که با فرهنگ ایرانی بسیار نزدیک است و مردم ما با ایران، پیشینه تمدنی بزرگ آن و خدمت هایی که به تاریخ علم کرده آشنا هستند و به دیده احترام نگاه می کنند.