با همه هیاهوها درمورد فرود کاوشگر کنجکاوی روی
سیاره سرخ درمرداد 1391،این فرود به آسانی اجازه می دهد تا فراموش شود که در
حال حاضریک کاوشگر قدیمی ترروی مریخ وجود دارد،خویشاوندی کوچکتر که یک شاهکار
بی سابقه را در اکتشافات منظومه شمسی به انجام رسانده است.کاوشگر فرصت بی وقفه
به دنبال آن است تا اولین مسابقه فرا زمینی را به اتمام برساند.
این مسابقه 42کیلومتر است.وقتی که
کاوشگرفرصت در سال 2004 روی مریخ فرود آمد،هدف ناسا کاوشگری بود تا مسافت
ناچیز 600متری را بپیماید.با این حال کسی نمی داند که این دونده تا چه
زمانی درمریخ حضورخواهد داشت.هنگامی که درتیرماه 1391کاوشگرفرصت تقریبا 36
کیلومتررا پیموده بود،برای اتمام این مسابقه تنها 6کیلومتر لازم بود.
جستجو برای علایم آبهای قدیمی توجیه ماموریت
کاوشگر فرصت است.امروز سیاره قرمز یک بیابان خشک خشک با یک اتمسفر نازک نفس
گیراست،شرایط مرگبار برای هر شکل شناخته شده حیات بر روی زمین.محققان زیادی
عقیده دارند که مریخ روزی گرمتر و بارانی تر بوده است واین شرایط برای
زندگی مریخی دوستانه تر بوده است.کار مریخ نورد فرصت جستجو برای سرنخ های
قدیمی است.
ری آرویدسن می گوید:"این مسابقه دهنده مخصوص
مجبوربود تا 455میلیون کیلومتر را در میان فضا پروازکند،قبل ازاینکه زندگی
غیرتشریفاتی برروی سطح مریخ کاهش پیدا کند". مانند بسیاری از دونده های دوی
استقامت،مریخ نورد فرصت هم آهسته پیمودن را دوست می دارد.در یک روزمعمولی
مریخ نورد 50 تا 100 متر را می پیماید.آهسته رفتن به کاوشگر، زمان را برای
توقف و جستجوی نا شناخته ها می بخشد،همچنین اجازه خواهد داد تا عکس های
زیادی را در امتداد دره بردارد.اخیرا مریخ نورد فرصت 100هزارمین عکس خود را
به خانه فرستاد،یک چشم انداز خیره کننده مریخ نورد فرصت درهمان ابتدا
علایمی ازآب را در رسوبات نزدیک مکان فرود در دهانه عقاب مخفی نکرد،درانجا
سنگ هایی وجود داشت که به نظرمی رسید در یک دریاچه کم عمق شکلگرفته باشند.مریخ نورد همانند زباله جمع کن ها دهانه های
عمیق ترو بزرگتر را زباله گردی می کرد تا مدارک بیشتری را از دوره های
بارانی پیدا کند .بهر حال آن دریاچه قدیمی ممکن است بیش از حد برای زندگی
اسیدی بوده باشد.این مسابقه دهنده فلزی،بزودی بینایی اش را روی دهانه
ایندیور،یعنی گودالی عظیم با عرض 22 کیلومتر و صدها متر عمق تنظیم می
کند.گودی ایندیور ممکن است یک نگاه به عقب را آن سوی گذشته مریخ پیشنهاد
کند،نگاهی که آب درآن زمان احتمالا کمتر اسیدی بوده است.
با روح و فرصت آشنا شوید
روح و فرصت تابستان ۱۳۸۲ که مقارن با نزدیکترین ملاقات زمین و مریخ در چند ده سال اخیر بود، به سوی سیاره سرخ رهسپار شدند و در همان سال به مقصد رسیدند. این مریخ نوردها قرار بود فقط ۹۰ روز کار کنند، اما طراحی فوق العاده و ساخت بی نظیرشان سبب شد بتوانند زمستان مریخ را نیز پشت سر بگذارند و هشت برابر بیشتر عمر کنند. سال مریخی، نزدیک به دو برابر سال زمین طول میکشد و از آن جا که فاصله مریخ تا خورشید، بسیار بیشتر از فاصله زمین تا خورشید است، زمستان آن جا بسیار سخت تر و طولانی تر است. روح و فرصت در طول این یک سال مریخی توانستند هفتصد هزار تصویر به زمین مخابره کنند، بیش از ده هزار متر مسیر سنگلاخ را طی کنند و بسیاری از سنگها و صخرههای سر راه را سوراخ کنند و مورد آزمایش قرار دهند. آنها شواهدی قاطع برای حضور آب جاری در گذشته مریخ به دست آوردند که بزرگترین کشف سال ۲۰۰۳ لقب گرفت.
فرصت و روح به ترتیب و با فاصله دو هفته، نشانههای وجود آب مایع در زمانی دور در سیاره سرخ را کشف کردند. بررسی دادههای ارسالی از مریخ نورد روح، مشخص کرد بستر این سطح در مجاورت با آب مایع، دچار تغییرات فیزیکی و شیمیایی شده است. هر دو مریخ نورد به نشانههایی از آب از جمله سنگهای رسوبی و حاوی هماتیت رسیدند. فرصت خیلی زود اثبات کرد که مقدار زیادی آب به همراه نمک در فلات مریدیانی (محل فرود مریخ نورد فرصت) وجود داشته است. یافتن شواهدی از وجود آب در گذشته سیاره سرخ، مأموریت اصلی روح و فرصت به شمار میرفت. اینک به نظر میرسد این دو، پیش از به پایان رسیدن زمان مأموریت، موفقیت کامل خود را کسب کرده اند.