سيد محسن قاضی ميرسعيد و سيد قاسم رستمی

هلال ماه دارای ابعاد مختلفی است و علاقه مندان به اين رصد جذاب، هر يک از بُعدی به آن نگاه می کنند. بعضی از دوستان رصد هلال را هم از ديد علمي و هم از ديد عملي مي نگرند و در كنار آن عكاسي ورزش تفريح ديدن اثار باستاني و اثار طبيعي و به قولي با يك تير چند نشان مي زنند.

بعضی ها از ديد تقويم وبعد فقهي به آن نگاه مي كنند بعضي ها به دنبال ركورد هستند، بعضي ديگر ثبت ركورد و بعضي نيز عاشق ديدن هلال ماه و ... پر واضح است در اين راه مخاطراتي نيز وجود دارد كه حداقل آن سرما خوردگي ويا آفتاب زدگي است ، اينجانبان هم با احترام به نظر تمام رصدگران، در اينجا تلاش داريم تا بعضی مفاهيم رؤيت هلال را تبيين کنيم ( براي هلال شامگاهي و صبحگاهي و روزگاهي مراجعه شود به سلسله مقالات رويت هلال در سايت گروه غير حرفه اي يا در پايان اين مطالب انرا مطالعه نمايند ) . لذا در مورد رصدهای اخير انجام شده (هلال صبحگاهی صفر و شامگاهی ربيع الاول 1434)، ضمن عرض خسته نباشید به تمام رصدگران، نکات زير را متذکر می شويم:

1- رکورد های مربوط به سن ، جدايي زاويه اي در جهان بيشتر مطرح هستند و رکورد مهمتری از رکورد وداع تا ديدار محسوب می شوند. البته اين رکورد هم می تواند برای تنوع، بالا بردن شور و هيجان و رقابت سالم مد نظر باشد اما خيلي متداول نيست و مجله اسكاي اند تلسكوپ خيلي به ان نپرداخته اما گوشه چشمي به ان داشته 1990 اما به نظر من چون وداع تا ديدار به سن ماه بستگي دارد مي تواند كنار ركوردهاي مطرح مثل ضخامت – ارتفاع قرار بگيرد.

2- در تعريف يک رکورد بهتر است شرايط يکسان را در نظر بگيریم تا بيشتر قدرت چشم ناظر و تجربيات فرد موجب ثبت رکورد شود. در صورتیکه بعضی مکانها روی کره زمين می تواند ارجحيت پارامتر های رصدی را به دنبال داشته باشد. لذا برای رکورد وداع تا ديدار (برای چشم مسلح و برای چشم غير مسلح) بايد شرايط يکسانی را از نظر مکان، شرايط آب و هوايي، ابزار رصد و ... در نظر گرفت. عوض شدن مکان ناظر (برای دو نقطه دور تر از حد پهنای يک شهر) موجب می شود برای يکی از هلال های صبحگاهی و يا شامگاهی شرايط بهتر شده و رکورد وداع تا ديدار را مخدوش کند. به نظر بنده (رستمی) اگر خطوط رؤيت پذيری هلال را برای هلال شامگاهی و صبحگاهی مطابق با شکل زير رسم کنيم، برای ثبت رکورد وداع تا ديدار اگر چه نقاط 1 و 2 از محل تلاقی خطوط رؤيت پذيری هلال صبحگاهی صفر و شامگاهی ربيع الاول بوجود آمده و شرايط رصدی و رويت پذيری مشابهی را برای هر دو هلال دارند، اما باز می تواند يک نقطه نسبت به ديگری رکورد بهتری را در بر داشته باشد.

3- به نظر نگارندگان در هلال صبحگاهی صفر و همچنين در هلال شامگاهی ربيع الاول 1434، ثبت رکورد های سن ودر نتيجه جدايي زاويه اي می توانند به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته و نتايج زير را در بر داشته باشد:

4- در هلال صبحگاهی صفر، رکوردهای سن با چشم مسلح به ترتيب: آقايان بوژمهرانی (16:25-)، سلطان الکتابی و همايونی (16:28-)، ابراهيمی (16:29-)، رستمی (16:38-)

البته بعضی گزارشها كه در سايتهاي مختلف امده عجيب به نظر می رسد. رويت هلال شامگاهی قبل از غروب خورشيد با دوربين دوچشمی 20 در 50 و رؤيت هلال با چشم غير مسلح همزمان با غروب خورشيد! كه اگر اين رويه رويت هلال كه در اين چند ماه اخير شيوع پيدا كرده و كسي نيز جلودار ان نيست و اگرادامه پيداكند فاتحه هلال ماه كه هيچ بايد فاتحه علم فيزك و رياضيات را نيز بخوانيم در صورتي كه ما چند ماه پيش هشدار داده بوديم كه قبول كردن بعضي از نديده ها عاقبت خوبي را به همراه نخواهد داشت )!

5- اينجانبان در سايت گروه غير حرفه اي و سايت هلال ماه نظرمان را در ارتباط با رويت اين دو هلال به عرض خوانندگان و رصدگران كوشا رسانديم و تمام تلاش خود را كرديم تا شور و هيجان اين دو رصد و رصدهاي بعدي بيشتر شود و اين سكون رويت هلال شكسته شود و مجددا رويت هلال ماه حال و هواي مناسب و با طراوتي را به خود بگيرد .

در 30 و 31 ژانويه 1995 اينجانب( ميرسعيد ) نزديك به 19 سال پيش هم هلال صبحگاهي را ديده و هم شامگاهي را فقط اين دو هلال را در پرونده رصد هايم ثبت كردم 5 سال بعد جدولي از رصدهاي انجام شده در جهان به دستم رسيد كه مبتكر آن رصدخانه افريقاي جنوبي بود ديدم اشتباهات محاسباتي دارد ولي ركوردها را نوشته در انجا ديدم ركورد صبحگاهي و شامگاهي را در يك مكان خاص ثبت كردند با دقت زيادي ان جدول را خوانم شايد بيش از 10 بار، و به تك تك انها رسيدگي كردم بيشترين گزارشهاي اشتباه در پاكستان و چند كشور عربي رخ داده بود رويت هلال با سن 6 ساعت وبا چشم غير مسلح! از شاهكارهاي اين دو منطقه بود و البته در غرب نيز اشتباهاتي وجود داشت هر چند كه خود جدول زمان رويت را مشخص نكرده اما ظاهرا محاسبات امده در جدول زماني است كه5 درجه از غروب خورشيد مي گذرد وبراي صبحگاهي برعكس ، با تمام اين تفسير ركوردي در هيوستون امريكا با مجموع 35 ساعت و 24 دقيقه وداع تا ديدار با ابزار توجه مرا جلب كرد با اقاي صياد كه صحبت كردم ايشان اسم وداع تا ديدار را بران نهادند و از ان روز به بعد اين ركورد نيز به ركوردهاي ديگر اضافه شد در انموقع اقاي صياد از من خواستند ركورد وداع تا ديدار سال 1995 ميلادي را كه 35 ساعت و 20 دقيقه بود ثبت كنم .

6- براي برقراري عدالت ما نويسندگان اين مقاله اصرار داريم بايد هردو هلال صبحگاهي و شامگاهي در يك نقطه خاص باشد همانطور كه در ركوردهاي افريقاي جنوبي به ان اشاره شده ، البته اين را نيز عرض كنم نبايد ملاك فلان جا براي ما ملاك باشد اما به نظر منطقي است كه معناي اين ركورد يعني سختي ان و سختي ان يعني در يك مكان هرچند كه در يكي از رصدها هلال ديده شود و در ديگري غبار يا ابر مانع شده و اه از نهاد رصدگر بلند شود ، مثالهاي زيادي را دارم اما به يكي دو تاي ان اشاره مي كنم .

7- در16 اكتبر 2001 اينجانب ( ميرسعيد ) ساعت 3 صبح از جردن به شهرزيبا به دنبال اقاي صياد رفتم و از شهرزيبا به شهر دماوند و بعد به منطقه جابان ما دو نفر اين مسير طولاني را براي رويت هلالي رفتيم كه جذابيت خاصي داشت به محض طلوع ماه هلال را با دوربين معمولي ديدم اما تا دقايقي بعد نتوانستم با چشم غير مسلح هلال را ببينم دليل ان غبار و ضخيم بودن لايه هاي جو در افق بود اما وقتي هلال از غبار افق خارج شد ان را تا زماني كه خورشيد 5 درجه و 44 دقيقه زير افق بود رويت كردم در ان هنگام سن هلال منفي 17 ساعت و 10 دقيقه بود اما هنوز هلال را ميشد با ابزار ديد علت اينكه ان هلال با چشم غيرمسلح ديده شد و هلال صفر امسال ديده نشد فقط در فاز ان بود هلالي كه من ديدم فاز ان 92 بود با سن كمي بيش از 17 ساعت اما هلال صفردر مناطق شرقي فازي كمي كمتر از 92 صدم درصد داشت و حدود 50 دقيقه قوسي ارتفاعي كمتر ، روز بعد يعني براي هلال شامگاهي برنامه ريزي كردم براي جابان اما با مشورت دوستان ان موقع كه حدود 15 نفر بوديم و بچه هاي مركز نجوم ري نيز بودند جمع تصميم گرفت به ارتفاعات كردنه ابراهيم اباد طالقان برويم از قضا هوا ابري شد و هلال ديده نشد در صورتيكه شايد در جابان هوا ابري نمي شد و يك ركورد وداع تا ديدار با سن 37 ساعت با چشم غير مسلح در سال 2001 اتفاق مي افتا د اما من هرگز اعتراضي نكردم چون تصميم جمع به طالقان بود يا شايد به جابان مي رفتيم در انجا هوا ابري بود البته عقل حكم مي كرد جابان را انتخاب كنم اما وقتي گروهي تصميم ميگيريم بايد به ان عمل كنيم واما اگر در طالقان هلال را مي ديديم هرگز ركورد وداع تا ديدار نبود چون در دو محل مختلف اين اتفاق مي افتاد شايد دوستان بدانند زماني كه هلال جواني ديده شود بخصوص زير 13 ساعت صبحگاهي روز قبل ان نيز هلال ماه قطعا قابل رويت است اما در فصل تابستان سن افزايش پيدا مي كند و در زمستان كاهش براي همين است كه ركورد اينجانب در سال 2002 صبحگاهي و شامگاهي سن ان بيش از 36 ساعت بود چون هلال صبحگاهي تا مقارنه در فصل تابستان سن بيشتري را دارد حال فرض كنيم اقاي استم هلال صبحگاهي 1996 را نيز ديده باشد ركورد او چقدر است ايا در يك منطقه ديده ؟ و اما اگر در يك منطقه ديده باشد چون در فصل زمستان بوده ركورد او بهتر خواهد بود شايد كمتر از 35 ساعت ، اما اگر اصرار داشته باشيم به رويت در دو منطقه جدا ايا اقايان شريفي و اسفندي و گروه انها كه درسيرچ هلال را از ساعت9 صبح تا نزديكي ظهر ديدند و فردا نيز در حضور خود من هلال ركورد جدايي زاويه اي را ديدند انهم با سني كمتر 30 ساعت ان ركورد وداع تا ديدار نيست/ البته كه نيست به دو دليل اول اينكه انها هلال روزگاهي را ديدند نه صبحگاهي و دوم اينكه در روز بعد در يك مكان ديگر هلال شامگاهي را ديدند و خود دوستان گروه فسا انرا تاييد و قبول دارند ، اين مثالها را زدم كه بدانيم دنياي رويت دنياي هيجان – صبر – شكست و پيروزي است هيچ پيروزي مادام العمر نيست و هيچ شكستي پايان كار و همين امر باعث شده تا جذابترين رويت جرمي در اسمان مربوط به ماه باشد قمري مرموز شگفت انگيز و با هزار معما براي رويت و البته بسيار زيبا با شكوه و حيرت انگيز.

8- اقاي رستمي به ابزار اشاره مي كنند كه شايد نوع ابزار نيز دخيل باشد اما من نظرم اين است كه ابزار تفاوتي ندارد گاهي مي توان با يك دوربين دوچشمي هلالي را ديد كه تلسكوپ نتواند به ان سرعت و زمان كم جواب بدهد وانگهي چرا انقدر پيچ و خم بدهيم مثل هلال صبحگاهي و شامگاهي يا با ابزار يا با چشم غير مسلح .

9- در خاتمه از تمام رصدگراني كه زحمت كشيده و در سرماي خشك زمستان از جان مايه گذاشته تا اين دو هلال را رصد كنند به سهم خودمان تشكر و عرض خسته نباشيد داريم بعضي مواقع جابجايي خودش باعث شرايط نامناسب رصد مي شود دوستان در تهران و عرضهاي شمالي تر شانس بهتري را داشتند اما شايد فكر نمي كردند هواي تهران مناسب باشد در صورتي كه هوا خوب بود و يك رصدگر با تجربه مي توانست هلال ماه صبحگاهي را تا كمتر از منفي 16 ساعت و 20 دقيقه با ابزار رويت كند و... در اينجا جا دارد به سفر كرده ها نيز عرض خسته نباشيد داشته باشيم ، ركوردهايتان با چند دقيقه كم و زياد بسيار به هم نزديك است به همه شما تبريك عرض مي كنيم به اقايان مهراني - سلطان الكتابي كه سن وداع وديدارشان برابر است با رتبه اول - اقاي همايوني رتبه دوم - اقاي ابراهيمي رتبه سوم براي غير ركورد وداع تا ديدار اقاي مطيعي با سن 17 ساعت و 54 دقيقه با چشم غير مسلح در مشهد براي هلال شامگاهي و اقاي زاهد ارام با سن 17 ساعت و 39 دقيقه با ابزار در سراوان و همه و همه تبريك عرض مي نماييم انشاءالله موفقيت بيشتري را پيش رو داشته باشيد منتظر بمانيد براي رصد هلال هاي صبحگاهي 21 و 22 اسفند كمي سخت است اما اگر با چشم غير مسلح رويت شود ركورد با چشم غير مسلح خوبي است پس اماده باش را شروع كنيد براي ان دو هلال يقين بدانيم اگر ان هلالها را نديديم هلالهاي ديگري منتظر ما هستند.

10- ضمنا براي علاقه مندان رويت هلال ماه مجددا مقالاتي كه در سال 1387 در ارتباط با رويت و ركورد هلالهاي شامگاهي – صبحگاهي و روزگاهي نگارش شده بود را در ذيل مقاله اورده ايم جا دارد دوستاني كه با ساير مراكز خارج از كشور در ارتباط هستند اين ركوردها را منعكس و مطرح كنند .1

برگرفته از سایت رویت هلال ماه www.helalemah.ir