خوشحالیم که بار دیگر در حرکتی گروهی توانستیم با برنامه‌ریزی، به بررسی سوژه‌ی مشترک مناسبی بپردازیم. بدون توجه به نتیجه‌ی کسب شده و ناکامی گروه ها، پیش از هر چیز از تمامی دوستانی که در این حرکت گروهی شرکت کردند، سپاس گزاریم.

مقدمه

از حدود 25 بهمن، موسسه علوم راشا مهر (انجمن نجوم آسمان مهر سابق)، پس از تجربه‌های مناسب خود در اختفاهای گروهی گذشته، مانند اختفای ماه و مشتری در 25 تیر 1391 و اختفای سیارکی 17 شهریور 1391، تصمیم بر این گرفت که با همکاری IOTA-ME (مجمع جهانی زمان سنجی اختفاهای نجومی/ بخش خاورمیانه ای) سوژه‌ی مناسب دیگری را انتخاب کرده و با همکاری دیگر گروه های نجومی کشور ، رصد گروهی دیگری را تدارک ببیند .

امیرحسین دقیقی به عنوان مسئول این برنامه از طرف موسسه علوم انتخاب شده و پس از انجام بررسی‌های لازم، اختفای سیارکی Polyxo 308 به عنوان گزینه‌ای مناسب شناخته شد و فراخوان‌های رصدی مرتبط با آن از 4 اسفند، بر روی مرکز گفتگوی منجمان پارسی، فروم آوا استار، سایت پارس اسکای و همچنین سایت IOTA-ME قرار گرفت و صفحه رسمی مرتبط با این رویداد جهت اطلاع‌رسانی مناسب و ارائه مطالب آموزشی مرتبط،  بر روی مرکز گفتگوی منجمان پارسی ایجاد شد.

در این مدت علاوه بر اطلاعات کلی مرتبط با رویداد، پروژه‌های قابل اجرا و ... اطلاعاتی در خصوص تعیین حد قدری آسمان و نقشه‌های راهنما جهت سهولت کار، در صفحه مورد نظر ارائه شد. 

گزارش برنامه علمی موسسه علوم راشا مهر و خانه نجوم پروفسور گنجی بیرجند جهت اختفای سیارکی Polyxo 308

موسسه علوم راشا مهر (انجمن نجوم آسمان مهر سابق)، با برگزاری جلسه‌ای در تاریخ 7 اسفند، در مورد نحوه‌ی برگزاری برنامه تصمیم گرفت و علاوه بر آن، مصطفی آخوندی به عنوان مسئول برگزاری این رصد انتخاب شده و کار مطابق برنامه‌ی مورد توافق گروه، به شرح ذیل انجام گردید:

رصد شبیه سازی شده

با توجه به قدر بالا (درخشندگی ظاهری کم) ستاره‌ی هدف (11.8)، می‌بایستی از انتخاب مکان مناسب برای رصد (از جهت آلودگی نوری و حد قدر آسمان)، شیوه‌ی پیدا کردن ستاره‌ی هدف در شب اختفا و بررسی موانع و چالش‌های پیش رو، اطمینان کامل حاصل می‌کردیم.

لذا در تاریخ 9 اسفند، رصدی شبیه‌سازی شده از داخل شهر (حداکثر آلودگی نوری ممکن)، با ضعیف‌ترین ابزار موجود در انجمن (8 اینچی نیوتونی) انجام شد و ستاره‌ی هدف رویت شد. این رصد شبیه‌سازی شده به ما اطمینان کامل را جهت رصد ستاره در رصدگاه انتخاب شده در 5 کیلومتری شهر می‌داد.

ضمنا دشواری کار افراد در گرفتن ستاره‌ی هدف در رصد شبیه‌سازی شده، ما را متقاعد کرد که نقشه‌های راهنمایی را برای سهولت کار دیگر رصدگران ایجاد کرده و در صفحه‌ی این پدیده در مرکز گفتگو قرار دهیم.

برنامه اصلی

مطابق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تیم پیشتاز متشکل از مصطفی آخوندی (مسئول برنامه) و محمدحسین محسنی در ساعت 15:00 برای استقرار و برپایی ابزارهای اپتیکی در رصدگاه در نظر گرفته شده حرکت کردند.

با توجه به تجربه‌ی مناسب رصد شبیه‌سازی شده، ناحیه‌ای در پشت روستای شوکت آباد در فاصله 5 کیلومتری بیرجند، برای رصد انتخاب شد و تیم پیشتاز تا ساعت 17:30 کار استقرار ابزارها را انجام دادند.

افراد شرکت کننده در برنامه اصلی

1. امیر حسین دقیقی (مسئول هماهنگی رصد با دیگر گروه‌ها)
2. مصطفی آخوندی (مسئول برنامه رصد موسسه علوم و خانه نجوم)
3. سیاوش شماعیل‌زاده (مسئول زیرگروه نجوم پیشرفته)
4. محمد حسین محسنی (مسئول نشست‌های ماهانه)
5. سحر ضمانی
6. ابراهیم عطایی (مسئول زیرگروه نجوم پیشرفته)
7. محسن الهامیان (مدیر موسسه علوم و نماینده خانه نجوم)

نفرات باقیمانده در قالب تیم دوم، ساعت 18:00 به رصدگاه رسیدند. مطابق برنامه گروه می‌بایست راس ساعت 18:30، کار قطبی کردن و Align نمودن ابزارها را شروع می‌کرد، اما پوشش ابر آسمان مانع از این کار می‌شد.

پیش‌بینی هواشناسی، هوایی نیمه ابری را اعلام کرده بود و تیم تصمیم گرفته بود که به امید صاف بودن منطقه‌ی مورد نظر از آسمان در هنگام رویداد، برنامه را برگزار کند؛ اما پس از ورود به رصدگاه با هوایی کاملا ابری مواجه شده بودیم و متاسفانه هیچ راه چاره‌ای وجود نداشت.

با صحبت کوتاهی که بین افراد صورت گرفت، تصمیم گرفتیم از این توفیق اجباری استفاده کرده و به امید صاف شدن آسمان، از زمان ایجاد شده جهت مباحث آموزشی استفاده کنیم. لذا امیرحسین دقیقی به ارائه توضیحات مفصلی در مورد اختفاهای سیارکی، چالش‌ها و جزئیات آن پرداخت.

در میانه مباحث آموزشی و در حدود ساعت 19:30 متوجه صاف شدن نسبی آسمان شدیم که اجازه شروع کار را به ما می‌داد. اما زمان باقیمانده تا رویداد کافی نبود و با وجود تلاش رصدگران جهت آماده کردن ابزارها و گرفتن جرم مورد نظر، به نتیجه‌ای نرسیدیم و رویداد را به دلیل ابری بودن هوا از دست دادیم.(1) گروه پس از اتمام کار به رصد آزاد پرداخت و پس از نیم ساعت، رصدگاه را ترک کرد. 

در نهایت اگرچه نتیجه‌ی مورد انتظار به دلیل موضوعی غیر قابل کنترل و خارج از پیش‌بینی‌ها (آسمان ابری) از دست رفت، اما تجربه‌ی یک پروژه‌ی هماهنگ و برنامه‌ریزی شده‌ی دیگر در ابعاد رصدی مجموعه موسسه علوم و خانه نجوم و همچنین هماهنگی صورت گرفته در بین سایر گروه‌های نجومی، لذت بخش و باعث افتخار بود.

فیلم مرور زمانی (Time Lapse) نیز از این برنامه تهیه شده است که در صورت تمایل می‌توانید آن را با استفاده از لینک زیر مشاهده نمایید:

 مشاهده ی فیلم گذر زمان برنامه ی زمان سنجی اختفای سیارک پوليکسو

همچنین جهت مشاهده این گزارش در ظاهری آراسته‌تر، می‌توانید از فایل PDF موجود در لینک زیر استفاده کنید:

دانلود فایل PDF گزارش برنامه

======================================================= ================

پی نوشت:

1. نکته‌ی جالب این بود که با وجود از دست دادن زمان به دلیل ابری شدن هوا، در همان نیم ساعت باقیمانده تا شروع اختفا که هوا نسبتاً صاف شد، یکی از ابزارها (10 اینچی نیوتونی) در حدود ساعت 20:00 (5 دقیقه قبل از آغاز اختفا) کاملاً آماده و تنظیم گردید و موفق شدیم با آن، مکان ستاره‌ی هدف را بگیریم، اما متوجه شدیم که به دلیل لایه‌ی ابر نازکی که در آسمان باقی مانده است، ستاره‌های بالای قدر 10، قابل مشاهده نیستند. این لایه‌ی ابر نیز دقایقی پس از رویداد از بین رفت و حدود 10 دقیقه پس از پایان اختفا، ستاره‌ی هدف مورد نظر مشاهده گردید (نوش دارو پس از مرگ سهراب)!