آیسان (ISON)، دنباله داریست که لقب "دنباله دار قرن" را گرفته و به پیش بینی برخی از کارشناسان، در ماه نوامبر (آبان) با رسیدن به کمترین فاصله از خورشید، درخششی برابر با روشنی قرص کامل ماه خواهد یافت. ولی به گفته ی ستاره‌شناس، ایگناسیو فرین از دانشگاه آنتیوکیا در مدلین کلمبیا، رفتارهای تازه ی این دنباله دار نشان می دهد که بعید است چنین نمایش خیره کننده ای را به ما ارایه کند.

فرین روز دوشنبه (۲۹ ژوییه) در بیانیه ای گفت: «دنباله دار آیسان دارد رفتاری عجیب و شگفت آور از خود بروز می دهد. منحنی نوری آن یک "روند رکود" را نشان داده. روشنی‌اش ثابت مانده و هیچ نشانه ای از این که بخواهد افزایش بیابد دیده نمی شود. این رکود از حدود سیزدهم ژانویه ی ۲۰۱۳ آغاز شده: در ۱۳۲ روزی که از آن زمان گذشته و تا زمان آخرین رصدها، درخشش آن تغییری نکرده.»

این شاید بدان خاطر باشد که آیسان دیگر ذرات یخی درونش را از دست داده، ذراتی که با نزدیک تر شدن دنباله دار به خورشید، باید آب شوند و یک دُم بلند و درخشان برایش پدید آورند. نظریه ی دیگر اینست که دنباله‌دار آیسان با لایه ای از خاک سیلیسی پوشیده شده که بخار آب و گازهای دیگری که به روشنی دنباله دار می انجامند را خفه می کند و از بین می برد.

فرین یادآوری می کنه که کارکرد اخیر آیسان پیشیتر هم دیده شده و این چیزیست که چندان ما را مشتاق نمی کند. در سال ۲۰۰۳، دنباله دار C/2002 O4 Hönig تا ۵۲ روز روشناییش ثابت ماند و سپس از هم پاشید. وی می گوید: «آینده ی دنباله دار آیسان روشن به نظر نمی رسد.» [همچنین: * دنباله دار النین از هم فروپاشید]

دنباله دار آیسان قرار است در ۲۸ نوامبر از فاصله ی تنها ۱.۱۶ میلیون کیلومتری سطح خورشید بگذرد. تاکنون، بیشتر دانشمندان از نظر دادن درباره ی آینده ی این آواره ی یخی پرهیز کرده اند. به گفته ی آن ها، پیش بینی این که یک دنباله دار به هنگام گذر از نزدیک خورشید چه رفتاری خواهد داشت کار سختی است، و برای دنباله داری مانند آیسان که از نظر دینامیکی و پویایی، دنباله داری تازه است و نخستین باریست که از ابر یخ زده و دوردست اورت وارد فضای درونی سامانه‌ی خورشیدی می شود، به مراتب دشوارتر خواهد بود.

ولی پیش بینی ها می توانند به زودی کمی قطعیت پیدا کنند. به گفته ی دانشمندان، دنباله دار آیسان - که گمان می رود هسته‌اش تنها ۴.۸ تا ۶.۵ کیلومتر پهنا داشته باشد- تا چند هفته ی دیگر باید از "خط سرما" بگذرد.

این خط مرزی که در فاصله ی تقریبی ۳۷۰ تا ۴۵۰ میلیون کیلومتری خورشید است، نقطه ای است که در آن، روند جوشیدن آب یخ زده ی آیسان و بیرون زدن از آن آغاز می شود. (تاکنون، بیشتر این کنش در اثر فرآیند والایش دی اکسید کربن انجام می شده.)

آیسان با گذشتن از خط سرما باید درخشان تر شود، و چنان چه پژوهشگران می‌گویند، در آن زمان دانشمندان و رصدگران بهتر خواهند توانست به میزان سختی این دنباله دار پی ببرند. برخی از دنباله دارهایی که در حال ورود به فضای درونی منظومه ی خورشیدی بوده اند، نتوانستند از سفر خود برای پشت سر گذاشتن خط سرما جان به در ببرند.

دنباله دار آیسان در سپتامبر گذشته توسط ستاره شناسان آماتور، ویتالی نوسکی و آریتوم نوویچونوک یافته شد. نام این دنباله دار برگرفته از نام تجهیزاتیست که برای یافتنش به کار برده شد: شبکه ی علمی نوری بین المللی (ISON) نزدیککیسلووودوسک روسیه.

رصدگران تنها کسانی نیستند که مشتاقانه سفر آیسان به سوی خورشید را پی می‌گیرند. ناسا یک کمپین رصد هماهنگ با همکاری بسیاری از دستگاه های روی زمین و فضا به راه انداخته. هدف، به دست آوردن آگاهی بیشتر درباره ی ساختار و ترکیب آیسان است، که به نوبه ی خود می تواند دیدگاه هایی درباره ی روزگار آغازین سامانه ی خورشید به ما ارایه نماید. 

واژه نامه:

منبع: SPACE.com و dailymail