| در شماره 28 ماهنامه آسمان شب می‌خوانیم: |
قلم
|
| یکسالگی باشگاه فضایی ایران |
| اکبر ترکان / حمیدرضا کریم‌پور |
اکبر ترکان: بیش از یک دهه است که دوستداران فضا در سراسر جهان، چهارم تا دهم اکتبر هر سال را به‌عنوان هفته جهانی فضا گرامی می‌دارند. هفته‌ای که حدفاصل دو رویداد تاریخی است. اولی سالگرد پرتاب نخستین ماهواره به فضا و دومی، سالگرد انعقاد نخستین قوانین برای استفاده صلح‌آمیز از فضای ماوراء جو است. البته نمی‌توان از نقش پررنگ ایران در انتخاب این دو تاریخ برای هفته جهانی فضا، غافل شد....
حمیدرضا کریم پور: دسترسی به فضای ماورا جوّ و توسعه صنعت فضایی کشور که در آستانه دهمین سالگرد تاسیس سازمان فضایی ایران، به ارسال موجود زنده به فضا انجامید، امیدهایی که در دل جامعه علمی کشور از زمان تشکیل این سازمان به‌وجود آمده بود را به باور تبدیل نمود و غرور ملی جامعه ایرانی را بار دیگر برانگیخت... |
| نگارخانه |
| گردآوری و انتخاب: هیئت تحریریه |
| با آثاری از: مرتضی مرادلی، قاسم حیدری، مصطفی کاظمی‌پور، مجتبی غلامی، اوین حمیدی |
| گفتگو |
 |
جهان، از روزن ذهن (بخش اول)
گفت‌و‌گو اختصاصي با پروفسور «ریچارد دی‌ویت»؛ استاد فلسفه دانشگاه فیرفیلد آمریکا |
| احسان سنایی اردکانی |
| چهارشنبه، چهاردهم تیرماه سال گذشته، روز بزرگی برای دنیای فیزیک بود. حدود نیم‌قرن از طرح ایده میدان هیگز، و ذره متناظر آن –به‌عنوان واپسین قطعه از جورچین پیچیده مدل استاندارد ذرات بنیادی– می‌گذشت و حال، دانشمندانی از یکصد و سیزده کشور دنیا موفق به کشف نشانه‌های ذره گریزپایی شده بودند که ویژگى‌هاى فوق‌العاده مشابهى با همان ذره موعود را به نمایش می‌گذاشت. این کشف، همچون کشف تابش میکروموجى پس‌زمینه کیهان، یا مولکول‌هاى DNA، از جمله معدود نقاط عطف تاریخ علم معاصر ماست که اهمیت آن، ریشه در سوالاتی با پیشینه بلند فلسفی دارد. در این شماره با گذشت چندین ماه از جشن بزرگ فیزیکدانان، به تشریح مقدمات فلسفه علم اختصاص داده‌ایم و گفتگویی با پروفسور ریچارد دى‌ویت (Richard DeWitt)، استاد فلسفه علم دانشگاه فیرفیلد آمریکا، و نویسنده کتاب تحسین‌شده Worldviews (جهان‌بینی‌ها)، داشتیم. |
فضانوردان خانه‌دار
همسران فضانوردان چگونه پابه‌پاى شوهرانشان در ماموريت فضايى شركت می‌كردند؟ |
| برگردان: خاطره بهی |
| خوانندگان آسمان شب، به خاطر دارند که در شماره 15 ماهنامه، گفت‌وگوی اختصاصی با «تامارا تیتوا»، همسر «گرمان تیتوف»، دومین کیهان‌نورد روسیه، انجام دادیم. در آن گفتگو با حال و هوای همسران و خانواده‌های فضانوردان روس در سال‌های اولیه عصر فضا بیشتر آشنا شدیم. گفت‌وگویی که در این شماره پیش‌رو دارید حاصل مصاحبه تلفنی «جنیفر راس»، از مورخان مرکز فضایی جانسون ناسا در هوستون، با جانت ایوانس همسر «رونالد ایوانس»، فضانورد ناو کیهانی آپولو17، است که برای پروژه تاریخ شفاهی این مرکز در آگوست 2003، انجام شده بود. این گفتگو در ژوئن سال جاری در مجله «air and space»، به چاپ رسیده است. بد ندیدیم تا در اینجا گزیده‌ای از این گفتگو را برای شما ارایه کنیم تا از حال و هوای خانواده فضانوردان آمریکایی در خلال سال‌های فتح ماه آشنا شویم. بی‌شک تلاش همسرانی که در طی فعالیت حرفهای فضانوردان، از آنها با فداکاری، حمایت و پشتیبانی می‌کردند، دست‌کمی از سختی‌هایی که یک ماموریت فضایی داشت، نیست. |
| مرزهای بیکران فضا |
 |
فاجعه در زیچانگ
بازخوانی مرگبارترین حادثه فضایی چین از زبان شاهد عینی |
| برگردان: نیلوفر ناجی |
| شکست همیشه در کمین ماموریت‌های فضایی است. هنوز هم پس از گذشت بیش از 50 سال از آغاز سفرهای فضایی، موشک‌ها، همچنان دچار حادثه می‌شوند و در انجام ماموریت خود شکست می‌خورند. نمونه یکی از این شکست‌ها را اخیرا در پرتاب موشک پروتون روسیه به فضا، شاهد بودیم. خسارت اغلب موشک‌های فضایی که حامل ماهواره‌ها و فضاپیماهای بی‌سرنشین هستند، صرفا خسارت‌های مالی است. اما در تاریخ فناوری فضایی جهان، مواردی را داریم که بروز حادثه در پرتاب یکی از همین موشک‌های فضایی بی‌سرنشین، فاجعه‌ای انسانی به دنبال داشته است. یکی از این فجایع، حادثه انفجار موشک لانگ‌مارچ چین در سال 1996 بود که منجر به کشته‌شدن تعداد زیادی از اهالی روستایی در نزدیکی پایگاه فضایی زیچانگ چین شد. همواره ابعاد انسانی فاجعه زیچانگ در هاله‌ای از ابهام بوده است. در این میان، «آناتولی زاک»، روزنامه‌نگار روسی مقیم کانادا، در دیداری با «بروس کمپل»، از کارشناسان آمریکایی و شاهد عینی ماجرا، پرده از برخی حقایق پنهان این حادثه برداشته است. |
ویژه هفته جهانی فضا
به استقبال از هفته جهانی فضا برویم |
| نویسنده: محمدرضا رضایی |
| اگر از هر کسی بپرسی با شنیدن «ماه مهر»، چه چیز در ذهنش تداعی می‌شود، بدون شک، پاسخ اکثریت شروع فصل پاییز و آغاز سال تحصیلی خواهد بود. اما اگر از یک علاقمند به فضا، این پرسش را بپرسید، شاید نخستین چیزی که از ذهنش عبور می‌کند، پرتاب ماهواره اسپوتنیک1 و آغاز عصر فضا و گشایش مرزهای آن به روی آدمی باشد. باز بوی ماه مهر آمد و تب‌وتاب دوستداران دانش فضایی، برای گرامیداشت این هفته در تمامی جهان بالا گرفته است. در این چند صفحه، برای شما از همه چیز خواهیم گفت. از اینکه هفته جهانی فضا چیست؟ و در آن باید چه کار کرد؟ تا مرور اتفاقات مهمی که در یک سال گذشته در جهان فضانوردی رخ داده است. منوی ویژه‌ای هم برای هفته فضای امسال برایتان پیشنهاد داده‌ایم و خلاصه از پای مجله تکان نخورید! |
تاکسیرانی فضایی
نگاهی به توانمندی شرکت‌های خصوصی برای سرویس‌دهی به ایستگاه فضایی بین‌المللی |
| نویسنده: محمدرضا رضایی |
| در سال‌های اخیر با ورود شرکت‌های خصوصی به صنعت طراحی و ساخت فضاپیماها، بازار این صنعت در جهان داغ‌تر شده است. از طرفی دیگر چندی پیش در خبرها آمده بود که ناسا در حال انعقاد قراردادهای جدیدی با شرکت‌های خصوصی فضایی برای حمل‌ونقل بار و فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی در دو سه سال آینده است. انعقاد این قراردادها و مشوق‌هایی که ناسا برای پیمانکاران خود در نظر گرفته، از یک سو، و وجود یک بازار بکر و دست نخورده در صنعت گردشگری فضایی، از سوی دیگر، انگیزه این شرکت‌ها را برای حضور موثر در حوزه پروازهای سرنشین‌دار، بیش از پیش بالا برده است. فعلا هدف سرویس‌دهی به ایستگاه فضایی اعلام شده، ولی کارشناسان برای آینده چیزهایی فراتر از ایستگاه پیش‌بینی می‌کنند. در این مقاله، قصد داریم مروری بر پروژه‌ها و طرح‌های شرکت‌های خصوصی برای سرویس‌دهی به ایستگاه فضایی بین‌المللی داشته باشیم. |
پذیرایی در ماه، با طعم گرد و غبار!
برای نخستین‌بار، ترکیبات دقیق اتمسفر ماه، تخمین زده خواهد شد |
| نویسنده: علی خورشیدی بنام |
| بیش از 40 سال از کاوش انسانی بر روی سطح ماه می‌گذرد. ماه تنها قمر کره زمین محسوب می‌شود که با وجود کاوش‌های انسانی و روباتیک فراوان، هنوز سوالات زیادی پیرامون آن مطرح است. از دهه هفتاد به بعد، دیگر هیچ ماموریت سرنشین‌داری به ماه اعزام نشد و هم‌اکنون فصل جدیدی از کاوش‌های بدون‌سرنشین و روباتیک در ماه، آغاز شده‌است. در یک دهه اخیر، شاهد تعدادی ماموریت اکتشافی بدون‌سرنشین در ماه بوده‌ایم که شامگاه ششم سپتامبر 2013، به وقت محلی، کاوشگر اتمسفر و غبار محیطی ماه موسوم به «لدی»، با موفقیت، زمین را به مقصد نزدیک‌ترین همسایه فضایی سیاره زمین، ترک کرد. در این نوشتار، قصد داریم گزارشی از پرتاب این ماموریت و اهداف علمی آن، ارايه کنیم. |
پلکانی به‌سوی فضا
سالگرد تولد و مرگ کنتستانتین تسالکوفسکی، پدر علوم فضایی روسیه |
| نویسنده: سیروس برزو |
| در زمانی‌که برادران رایت تازه مشغول فکر کردن درباره چگونگی پرواز یک وسیله پرنده بودند، در شهر کوچکی در روسیه، معلمی در حال نوشتن نظریات خود درباره سفر انسان به فضا بود. نظریات وی در آن سال‌ها، درباره موشک‌ها و چگونگی محاسبات مربوط به حرکت آنها در فضا، در سال‌های بعد الهام‌بخش دانشمندان بزرگ موشکی جهان شد. در این شماره از ماهنامه آسمان شب، به مناسبت یکصد و پنجاهمین سالگرد تولد کنستانتین تسالکوفسکی، نگاهی به ابعاد مختلف زندگی این نظریه‌پرداز بزرگ فضایی داریم. آنچه می‌خوانید حاصل بازدید من از خانه قدیمی تسالکوفسکی و گفت‌وگویی است که با نوه او، درباره جدش، داشتم. |
این هتل چند ستاره دارد؟
نگاهی به طرح شرکت بیگلو برای ساخت هتل در مدار زمین |
| نویسنده: محمد رستم شیرازی |
| ایده اولیه طراحی و ساخت هتل‌های فضایی، به سال‌های پیش از آغاز عصر فضا برمی‌گردد و پس از آن نیز این ایده به صورت جسته و گریخته دست‌مایه طراحان سامانه‌های فضایی بوده است. اما نخستین گام‌های عملی در طراحی و ساخت ایستگاه‌های مداری که مناسب حضور گردشگران باشد، در سال 1997 برداشته شد. طر‌ح‌هایی مثل «شیمیزو» و یا «اریکه»، نمونه‌ای از طرح‌ها هتل‌های فضایی است. اما اخیرا سازمان فضایی آمریکا به واسطه قراردادی که با شرکت هوافضایی بیگلو به امضا رسانده است، سفارش طراحی و ساخت یک بخش جدید را برای ایستگاه فضایی بین‌المللی داده است که شرکت سازنده آن امیدوار است بتواند در آینده از نمونه بهینه‌سازی شده آن برای ساخت نخستین نسل از هتل‌های فضایی استفاده کند. |
خبر و فراخبر
|
 |
اخبار ویژه
مروری بر آخرین اخبار دنیای ستاره‌شناسی و فضا |
| نفیسه غلامی / محمدرضا رضایی / فاطمه مهدی زاده |
| استراحتی 70 روزه / سرنخ های حیات / موشک باهوش / سفری بی پایان / اتصال فضاپیمای سیگنوس / خاموشی شکارچی سیارک ها / بازگشت خدمه ایستگاه فضایی بین المللی |
| کنکاش این شماره: کنجکاوی بشر یکساله شد |
| نویسنده: احمدرضا قائدی |
| تابستان سال گذشته بود که ماموریت بزرگ ناسا پس از سال‌ها برنامه‌ریزی و تحقیق، سرانجام به ثمر نشست. آزمایشگاهی به بزرگی یک خودرو، برای نخستین‌بار، قدم بر روی سطح سیاره‌ای دیگر گذاشت تا گام بزرگ دیگری برای بشریت به‌سوی آرمان‌های تحقیقاتیش برداشته شود. از ثانیه‌هایی پیش از فرود این کاوشگر بر روی سیاره سرخ تا رسیدنش در نقطه مقصد، یعنی دهانه گیل، یک چالش جدید برای دانشمندان بوده است. پس از هفت دقیقه وحشت و اضطراب، اما امروز حاصل کنجکاوی بشر، جشن تولد یک‌سالگی‌اش را در شبیه‌ترین همسایه به کره آبی‌مان، جشن می‌گیرد. |
| ستاره‌شناسی |
 |
40 کشف بزرگ در دنیای ستاره‌شناسی |
نویسنده: میناکشی وادوا برگردان: احمدرضا قائدی برگردان: افاطمه هاشمی نسب |
| بزرگ‌ترین کشف در تاریخ ستاره‌شناسی چیست؟ از هر تعداد ستاره‌شناس که می‌خواهید بپرسید. احتمالا پاسخ‌های زیادی دریافت خواهیدکرد. یک سیاره‌شناس دیدگاه متفاوتی از اخترفیزیکدان دارند و حتی دو کیهان‌شناس کشفیات یکسانی را انتخاب نمی‌کنند. رصدگران و نظریه‌پردازان با یکدیگر مخالف‌اند، مانند پروفسور بازنشسته و دانشجوی تازه فارغ‌التحصیل. |
داستان وویجرها |
| برگردان: سپهر صالحی فر |
| هدف اصلی ناسا، از طراحی وویجر یک و دو، مطالعه دقیق مشتری و زحل بود. در واقع قرار بود که این دو فضاپیما با بررسی این دو سیاره، اطلاعاتی در مورد میدان‌های مغناطیسی، تاثیر خورشید بر آنها و ماهیت حلقه‌های زحل جمع‌آوری کنند. همچنین از کنار بزرگ‌ترین قمرهای این دو سیاره عبور کنند. به این منظور بود کارشناسان ناسا این دو فضاپیما را طوری برنامه‌ریزی کردند که عمری پنج ساله داشته باشند که البته با در نظر داشتن محدودیت‌های فناوری موجود در دهه 70میلادی، بسیار ارزشمند می‌نمود. |
آسمان ماه در این ماه شاهد خواهید بود: ماه رخ نمی‌نماید |
| احمدرضا قائدی / مهسا رفیعی |
سوژه ماه تار |
| نویسنده: فرزاد اشکر |
رصد و رصدگران شگفتی‌های پنهان منظومه‌شمسی |
| نویسنده: مهسا رفیعی |
| من از رصدگران و عکاسان بسیاری، حرفهای مختلفی شنیده‌ام، برای همین، تصور خوبی از اجرام محبوب و غیرمحبوب آسمان دارم. متاسفانه «محبوب»، اغلب به معنی اجرامی است که به‌صورت پیش‌فرض برای یک شب رصدی انتخاب می‌شوند، حتی اگر اجرام بسیار دیگری برای مشاهده وجود داشته باشند. پیشنهاد می‌کنم که درعوض آنکه تلسکوپ خود را به‌سوی اهداف مشخص نشانه بروید، آن را به‌سوی اهداف نادری بچرخانید که در منظومه‌شمسی خودمان، یافت می‌شوند. |
نقشه آسمان نقشه صور فلکی مهرماه و مسیر حرکت سیارات |
| احمدرضا قائدی / مهسا رفیعی |
اختفا تارک و روشن ماه |
| فرزاد اشکر |
عمق آسمان آبریز آسمان پاییزی |
| برگردان: وحید نصر اصفهان |
| سیاحتی در زیبایی‌های پنهان یک آبریز آسمانی |
| چرا و چگونه |
 |
تاپ 10 / معرفی فیلم / اپلیکیشن / سرگرمی / مسابقه / کاردستی / باخوانندگان |
| تهیه و تدوین: خاطره بهی |
| امپراطوران فضا / یک لباس و این همه قابلیت / چند کلیک تا آسمان / همتایان کیهانی / زمان در شیشه / آنتن های لیزری چگونه کار می کنند؟ / طیف نگار الکترومغناطیس چگونه کار می کنند؟ |
| ستاره شناسی نوجوان |
 |
در آينده مي‌خواهيد چه كاره شويد؟ "فضانورد" |
| نویسنده: خاطره بهی |
| مي‌خواهيد در آينده چه‌كاره شويد؟ این موضوع انشا بسیاری از ما بوده و هست. من هم معمولا مي‌گفتم خوب معلوم است، مي‌خواهم فضانورد بشوم. تا به جايي پرواز كنم كه بتوانم تمام كره‌زمين را از بالا ببينم. به ماه سفر كنم و با سفينه فضايي‌ام به هرجا كه دوست دارم، بروم. بزرگ‌تر كه شدم علاقه‌مند شدم كه در اين‌باره پرس‌و‌جو كنم و ببينم آيا امكان دارد من فضانورد بشوم يا نه! آخر شنيده بودم كه فضانوردان بايد يک سري ويژگي‌هاي خاص داشته‌باشند. خلاصه، دست به‌كار شدم و به سايت يكي از سازمان‌هاي فضايي كه فضانوردان را براي سفر به فضا آموزش مي‌دهند، رفتم. با مراحلي كه يك فرد براي فضانورد شدن طي مي‌كند، آشنا شدم و براي شما هم مي‌گويم! |
| بخوان و بگو |
| پیشنهادات و انتقادات خوانندگان/ نظرسنجی / بن تخفیف نمایشگاه مطبوعات |
|
جهت خرید آنلاین شماره 28 ماهنامه آسمان شب اینجا را کلیک کنید |