محمود حاجزمان:
گروهی بینالمللی از اخترشناسان موفق به شناسایی کلاس جدیدی از ستارگان فوقسریع شدهاند که ظاهرا در حال فرار از کهکشان راه شیری هستند. دلیل نامیدن آنها با عنوان ستارگان فوقسریع (Hypervelocity Stars) این است که ستارگان مذکور به راستی چرخش سریعی دارند و این سرعت برای فرار کردن آنها از گرانش کهکشان راه شیری کفایت میکند.
اخترشناسان پیش از این میدانستند که مشابه چنین اتفاقی میتواند برای سیستمهای ستارهای دوتایی رخ دهد. زمانیکه سیستمهای ستارههای دوتایی در دام سیاهچالهها گرفتار میشوند، تحت شرایط مناسب یکی از آنها به سوی سیاهچاله کشیده میشود، در حالیکه ستاره همدم آن در اثری مشابه قلابسنگ با سرعتی باور نکردنی به خارج از میدان گرانش سیاهچاله پرتاب میشود.
طی دهه گذشته، اخترشناسان 18 نمونه از ستارگان آبی پر سرعت را در کهکشان راه شیری کشف کردهاند که احتمالا به این نحو شکل گرفتهاند؛ چرا که ردیابی مسیر حرکت همه آنها به سوی ابرسیاهچاله بسیار سنگین هسته کهکشان باز میگردد. اما محققان دسته جدیدی از 20 ستاره فوقسریع خورشیدمانند را کشف کردهاند که ظاهرا از هسته کهکشان سرچشمه نمیگیرند. در نتیجه منشاء آنها برای اخترشناسان به معمایی تبدیل شده است.
تاکنون اخترشناسان موفق نشدهاند بفهمند این ستارگان سرخرنگ سرعت خود را چگونه به دست آوردهاند. از آنجاییکه به نظر میرسد این ستارگان همان ساختار قرص ستارهای معمول را دارند، محققان این احتمال را رد کردهاند که محل تولد آنها برآمدگی مرکزی کهکشان یا هاله اطراف آن باشد. اما هنوز سناریوهای محتمل زیادی باقی مانده است: اندرکنش با خوشههای ستارهای کروی، دنبالههای کشندی یا فورانهای ابرنواخترهای مستقر در صفحه کهکشان.
البته مشکلی کوچکی درباره کشف اخیر وجود دارد: اندازهگیری سرعت ستارگان نیازمند ثبت دقیق موقعیت آنها برای چندین دهه است. اگر تعداد اندکی از این اندازهگیریها اشتباه باشد، آنگاه به نظر میرسد که ستارگان با سرعتی بسیار سریعتر از واقعیت در حال حرکت هستند. اما محققان عقیده دارند بخش اعظم ستارگان کشف شده کاندیداهایی واقعی برای پدیده ناشناخته ذکر شده هستند. گام بعدی محققان این است که وضعیت ستارگان مذکور را تایید کنند و تحقیقات خود را برای یافتن ستارگان جدیدتری از این دسته جدید ادامه دهند. نتایج این تحقیق در گردهمایی سالیانه انجمن اخترشناسی آمریکا در هفته گذشته ارائه شد.