مجری طرح رصدخانه ملی گفت: رصدخانه ملی از جمله طرح‌های کلان معاونت علمی و فناوری است که تاکنون تنها با تحقق 12 درصد از اعتبارات آن طراحی و ساخت بخش‌های عمده‌ای از آن متوقف شده است این در حالی است که محققان این پروژه در شرایط کمبود بودجه موفق به طراحی و ساخت قطعه‌ای از تلسکوپ شدند که در صورت خریداری این قطعه از شرکت‌های اروپایی بالغ بر 300 هزار یورو بودجه نیاز داشت.

دکتر رضا منصوری مجری طرح کلان رصدخانه ملی  با بیان این مطلب به آخرین وضعیت طراحی و ساخت رصدخانه ملی اشاره کرد و گفت:  یک سال قبل قولی به دولت داده شد تا بخشی از زیر ساخت رصدخانه که جزیی از طرح‌های مهر ماندگار است را تا خرداد ماه سال جاری ارائه دهیم که این امر به دلیل عدم تامین بودجه‌های آن انجام نشد.

وی با بیان اینکه از بودجه سال گذشتۀ طرح تنها 12 درصد آن تامین شد، افزود: میزان بودجه مصوب دولت برای اجرای بخش زیرساخت رصدخانه در چارچوب طرح های مهر ماندگار 15میلیارد تومان بوده است و ما نیز در ازای آن تعهداتی به دولت دادیم و بر اساس آن قراردادهایی بسته شد ولی بودجه‌های آن دریافت نشد.

تعهداتی که اجرایی و متوقف شد

مجری طرح رصدخانۀ ملی ساخت جاده رصدخانه را از جمله تعهدات این طرح ذکر کرد و ادامه داد: ساخت جاده رصدخانه را شروع را کردیم و می‌توانستیم تکمیل کنیم ولی بودجه‌های آن تامین نشد.

وی آماده سازی قله را برای نصب تلسکوپ از دیگر تعهدات نام برد و یادآور شد: قله این رصدخانه را برای انجام مطالعات ژئوتکنیکی آماده کردیم تا بتوانیم در آن پایه تلسکوپ را بسازیم. پایه تلسکوپ یک پایه بتنی بسیار حساس است که این زیر ساخت نیز به دلیل نبود بودجه‌های مورد نیاز متوقف شد.

آخرین وضعیت رصدخانه ملی

مجری طرح ملی رصدخانه ملی، با بیان اینکه ساخت ساختمان‌های پشتیبانی از جمله رصدسرا نیز متوقف شد، افزود: این رصدسرا در روستای کامو قرار است ساخته شود. فاز صفر و فاز یک طراحی و معماری رصدسرای این رصدخانه ملی قرار بود سال قبل آغاز شود ولی به دلیل نبود اعتبارات متوقف شد.

تلاش‌هایی برای تدارک تجهیزات رصدخانه ملی

منصوری به بیان وضعیت تامین قطعات و اجزای این رصدخانه پرداخت و گفت: آینه ثانویه تلسکوپ را طراحی و آمادۀ سفارش کردیم که در حال حاضر پیگیری آن متوقف شده است.

وی در عین حال با تاکید بر انجام پیگیری‌های لازم برای تامین آینه اصلی تلسکوپ، توضیح داد: برای این منظور 3 ماه قبل تیمی به اروپا برای انجام تست‌های بر روی آینه اصلی اعزام شدند که اشکالاتی در آن مشاهده شد که این شرکت در حال برطرف کردن اشکالات آن است.

مجری طرح اضافه کرد: امیدواریم بعد از عید نیز این تیم برای انجام تست‌های نهایی اعزام شوند.

وی با تاکید بر اینکه خوشبختانه بودجه این بخش از رصدخانه از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تامین شده است، ابراز امیدواری کرد که پس از انجام تست‌های نهایی در صورتی که آینه طراحی شده مشکلی نداشته باشد به ایران منتقل شود.

منصوری اظهار داشت: آینه اولیه و سایش آن تنها موردی از این پروژه ملی است که تعطیل نشده و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از آن حمایت کرده است.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، با بیان اینکه بقیه اعتباراتی که در اختیار داشتیم صرفا برای طراحی جزیی تلسکوپ کافی بوده است، افزود: در این پروژه برخی از بخش‌ها مانند طراحی محفظه متوقف شد در حالی که مناقصه آن را برگزار شد ولی بودجه‌های آن تامین نشد.

منصوری با بیان اینکه در مقابل بخش‌های دیگر تلسکوپ مانند طراحی جزئی اجزای  مکانیکی و کنترل پیشرفت خوبی داشته، خاطر نشان کرد: طراحی و ساخت رصدخانه ملی مجموعه‌ای از فعالیت‌ها بوده که بخش‌های عمده‌ای از آن متوقف شده است.

وی با اشاره به مذاکرات اخیر مسئولان این پروژه ملی با معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری و تمایل این معاونت برای یافتن راه حل‌هایی برای حمایت از این طرح، اضافه کرد: اگر بخواهند مانند سال‌های گذشته از این پروژه کلان حمایت شود ممکن است تا 50 سال آینده نیز به نتیجه مطلوب نرسیم.

منصوری طراحی و ساخت تجهیزات نجومی و رصدخانه ملی را اولین طرح کلان علمی ایران توصیف کرد که مصوب دولت است و گفت: در این پروژه در بخش فنی و علمی کمترین مشکل را داریم هر چند که در این کار تازه کار هستیم ولی عمده‌ترین مشکلات در این زمینه ارتباط با دولت و جذب حمایت‌ها است.

وضعیت ساخت اجزای تلسکوپ

مجری طرح کلان رصدخانه ملی به بیان وضعیت تهیه قطعات این رصدخانه پرداخت و گفت: سال قبل قطعه‌ای از تلسکوپ در شرایط کمبود بودجه طراحی و ساخته شد که در صورت خریداری این قطعه از شرکت‌های اروپایی بالغ بر 300 هزار یورو بودجه نیاز داشت.

وی با بیان اینکه در این مطالعات موفق به طراحی و ساخت ارزان‌تر این قطعه در کشور شدیم، یادآور شد: نتایج تست‌ها نشان داد که به نتایج مورد نظر دست یافتیم.

لزوم توجه به ساخت رصدخانه ملی

منصور با اشاره به سوابق درخشان ایران در حوزه نجوم یادآور شد: اواخر قرن چهارم هجری یعنی بیش از هزار سال قبل رصدخانه عبدالرحمان صوفی در شیراز  دقیق‌ترین و بهترین رصدخانه‌ بود ضمن آنکه در قرن هفتم هجری نیز با ساخت رصدخانه مراغه بیش از 400 منجم و افرادی که در ساخت قطعات رصدخانه فعال بودند از سراسر دنیا در این رصدخانه فعالیت داشتند.

وی ادامه داد: علی رغم این پیشینه درخشان در حوزه نجوم امروزه از عقب مانده‌ترین کشورهای منطقه در زمینه نجوم هستیم.

مجری طرح رصدخانه ملی به اهمیت وارد شدن به فناوری ساخت قطعات تلسکوپ، خاطر نشان کرد: توسعه این فناوری کمک زیادی به توسعه سایر صنایع خواهد کرد از این رو اگر بخواهیم کشور در علم، فناوری و تجاری سازی یافته‌های علمی متحول شود راهی جز این نداریم که در طرح‌های کلان علمی سرمایه گذاری و نظارت کنیم.