یکی از زیباترین و بکرترین آسمان‌های شب را می‌توان در صحرای آتاکاما شیلی یافت؛ صحرایی که آشیانه‌ی چندین ابرتلسکوپ از جمله مجموعه‌ی تلسکوپ‌های VLT است. به‌تازگی رصدخانه‌ی جنوبی اروپا سه تن از ماهرترین سفرای عکاسی نجومی خود را فراخوانده تا طی مأموریت به نقاط گوناگون این صحرا اعزام شوند و شگفتی‌های آسمان شب را از نگاه خود و در فرمت فوق‌اچ‌دی Ultra HD یا ۴k ثبت کنند.

رصدخانه‌ی جنوبی اروپا پیشگام در UHD

امروز بسیار از تلویزیون‌هایی که در بازار می‌یابید از کیفیت HD بهره‌ می‌برند؛ کیفیتی که توان تفکیک قابل توجهی از تصاویر وفیلم‌ها را به نمایش می‌گذرد. اما به‌تازگی نسل جدیدی از تلویزیون‌های موسوم به ۴k یا Ultra HD تاخت و تاز خود را آغاز کرده است. این نوع فرمت از سال ۲۰۰۳ تحت بررسی و توسعه قرار داشته است و به‌تازگی به مرحله‌ی بهره‌برداری رسیده است. فرمت UHD چهار برابر فرمت HD پیکسل دارد و جزئیات بیشتری را به نمایش می‌گذارد. از همین رو رصدخانه‌ی جنوبی اروپا که یکی از مولدترین رصدخانه‌های علمی جهان است تصمیم گرفته است محتوایی رایگان در فرمت UHD تولید کند و به‌طور رایگان در اختیار مصرف‌کنندگان و رسانه‌های سراسر جهان قرار دهد. به این ترتیب ESO نخستین سازمان علمی خواهد بود که محتوایی در قالب فوق‌ اچ‌دی تولید می‌کند. وظیفه‌ی تهیه‌ی این محتوا بر عهده‌ی چهار عکاس و فیلم‌بردار برجسته‌ی آسمان و سفیران عکاسی ایسو است که مآموریت آن‌ها از امروز آغاز شده است.

مقایسه فرمت فوق اچ‌دی UHD با فرمت ۱۰۸۰P و ۷۲۰P – امتیاز طرح: ESO

سفیران مسافر صحرای آتاکاما

سفیران عکاسی ایسو حاضر در این مأموریت عبارتند از یوری بلتسکی٬ کریستف مالین و بابک امین تفرشی که به همراه هربرت زودت٬ فیلم‌بردار گروه٬ تیم مأموریت را تشکیل می‌دهند.

سفیر عکاسی اصطلاحی است که نخستین بار رصدخانه‌ی جنوبی اروپا از آن استفاده کرد و قبلاً فقط از کارکنان آن سازمان انتخاب می‌شدند. یوری بلتسکی در این‌باره به کانوت می‌گوید: « قبلاً سفرای عکاسی در واقع همان کارکنان ایسو بودند که در رصدخانه‌ها کار می‌کردند و در وقت اضافه‌ی خود در سایت‌های ایسو مانند آلما٬ لاسیلا و پارانال از آسمان شب عکس می‌گرفتند یا فیلم ضبط می‌کردند. در ابتدا ایسو فقط ۳ سفیر عکاسی داشت که عبارت بود از گرهارد هودپول٬ استیون گیزارد و من. بعدها ایسو تصمیم گرفت که فهرست سفیران عکاسی خود را ارتقاء بدهد. به همین علت نه تنها افرادی که در ایسو کار می‌کردند مد نظر بودند بلکه باقی عکاسانی که در زمینه‌ی عکاسی نجومی هم موفقیت‌هایی کسب کردند به فهرست سفرا اضافه شدند.» فهرست عکاسان نجومی از آن زمان تاکنون بسیار تغییر کرده است وشمار سفرای عکاسی نزدیک به ۲۰ نفر از عکاسان حرفه‌آی سراسر جهان رسیده است.

کریستف مالین (راست) به همراه هربرت زودت در حال آماده کردن ابزاها و تجهیزات برای عزمیت به شهر سندیگو شیلی- امتیاز تصویر: ESO

با توجه به تعداد پرشمار سفرای عکاسی٬ ممتازترین آن‌ها برای این سفر شگفت‌انگیز انتخاب شده‌اند. یوری بلتسکی خود از جمله‌ی کارکنان رصدخانه‌ی جنوبی اروپاست و از جمله‌ی قدیمی‌ترین و پرتجربه‌ترین سفرای عکاسی ایسو محسوب می‌شود. تصاویر گوناگونی از او در وب‌سایت ایسو و تصویر نجومی روز منتشر شده است. کریستف مالین٬ نیز شهرت بسیاری در ثبت ویدیوهای زمان‌گذر آسمان شب و تسلط چشم‌گیری به تجهیزات و نرم‌افزارهای عکاسی دارد. کریستف یکی از اعضای پروژه‌ی «جهان در شب» است و چندین تصویر از او در وب‌سایت تصویر نجومی روز منتشر شده است. آخرین سفیر عکاسی این گروه بابک امین تفرشی٬ عکاس ایرانی و مدیر و موسس پروژه‌ی «جهان در شب» است که در سال ۲۰۰۹ جایزه‌ی عکاسی علمی لنارت نلسون را به همراه کارولین پورکو٬ مدیر عکاسی فضاپیما کاسینی٬ از آن خود کرده است. هربرت زودت٬ فیلم‌بردار رصدخانه‌ی جنوبی اروپا نیز از جمله‌ی کارکنان این سازمان است و حدود ۳۳ سال پیش به ایسو پیوست. وی در ابتدا در مقام عکاس ظاهر شد و وظیفه‌ی عکاسی از آسمان نیم‌کره‌ی جنوبی را داشت سپس به فیلم‌برداری روی آورد و فناورهای جدید ESO و یافته‌های جدید تلسکوپ‌ها را به صورت مستند ضبط کرده است.

بابک تفرشی در کنار یوری بلتسکی در اتاق کنترل واحد ۳ تلسکوپ‌‌های VLT – امتیاز تصویر: ESO

از پارانال تا چاشنانتور و عکاسی در ارتفاع ۵ هزار متری

بر اساس برنامه‌ی زمان‌بندی اعلام شده٬ سفر این گروه از امروز از آلمان آغاز شده است و نخستین مقصد آنان شهر سنتیگو شیلی خواهد بود . فردای آن روز یعنی ۶ فروردین ۹۳ به آشیانه‌ی ابرتلسکوپ‌های هشت متریVLT ٬ پارانال٬ خواهند رسید. این منطقه ۲۶۳۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در ۱۲۰۰ کیلومتری جنوب شهر آنتوفاگاستا شیلی واقع شده است.

پس از عکاسی از پارانال به سوی فلات چاشنانتور٬ مقر بزرگ‌ترین آرایه‌ی تلسکوپ رادیویی جهان٬ راهی خواهند شد و در آشیانه‌ی تلسکوپ‌های رادیویی آلما در ارتفاعی بیش از ۵۰۰۰ متر به عکاسی خواهند پرداخت. آلما کوتاه‌شده‌ی عبارت «آرایه میلی‌متری/زیرمیلی‌متر بزرگ آتاکاما» است. این آرایه شامل ۵۴ بشقاب ۱۲متری و ۱۲ بشقاب ۷ متری است که مجموعه‌ی آن‌ها یک تلسکوپ قدرتمند رادیویی را تشکیل می‌دهد. هر یک از این آنتن‌ها سیگنال‌های رسیده را جمع‌آوری می‌کنند و روی فرستنده‌ای کانونی می‌کنند. سپس داده‌ها از آن‌جا به سوی ابرکامپیوتر قدرتمند آلما هدایت می‌شوند و در آن‌جا پردازش و تحلیل می شوند. فاصله‌ی این آنتن‌ها متغییر است به طوری که می‌توان آن را از ۱۵۰ متر تا ۱۶ کیلومتر جابه‌جا کرد. این دامنه‌ی تغییرات سبب می‌شود تا دانشمندان بتوانند از بزرگ‌نمایی‌های گوناگون بهره بگیرند. هدف از ساخت آلما آشکارسازی بخش‌هایی از عالم است که در طول موج‌های فروسرخ و مرئی رویت‌پذیر نیستند. به احتمال فراوان در هنگام عکاسی اعضای گروه٬ تلسکوپ‌های آلما از فعالیت باز خواهند ایستاد یا فعالیت خود را کاهش می‌دهند. زیرا حسگر دوربین‌های عکاسی CCD باعث ایجاد نویز روی گیرنده‌ها می‌شوند. بنابراین به‌ندرت پیش می‌آید که به عکاسان اجازه‌ی عکاسی در نزدیکی تلسکوپ‌های رادیویی را بدهند.